THƯỢNG ĐẾ HỮU NGÃ VÀ VÔ NGÃ  (PERSONAL AND IMPERSONAL GOD) Tác giả C. Jinarājadāsa Trích từ một bài Thuyết trình ở Luân Đôn, ngày 2 tháng 4 năm 1944.

 

Đã nhiều lần người ta hỏi tôi tại sao có sự va chạm giữa Thông Thiên Học và Ki tô giáo, bởi vì người điều tra những bài thuyết trình của chúng ta và nhất là khi đọc một số tài liệu của ta đều lưu ý thấy rằng có một thái độ có thể được gọi là ngấm ngầm thù địch đối với Ki tô giáo.

Thế mà điều đầu tiên ta cần phải chú ý đó là có sự xung đột giữa Thông Thiên Học và mọi tôn giáo, không phải lúc nào cũng cùng một loại, nhưng có một sự va chạm. Chẳng hạn như ta hãy xét sự va chạm giữa Thông Thiên Học và Phật giáo, bởi vì trong Phật giáo đang tồn tại ở Miến điện, Tích lan và Thái lan có sự chối bỏ bất cứ linh hồn nào nơi con người, còn trong Thông Thiên Học, một trong những công lý tiên đề đầu tiên đó là chơn ngã thường tồn từ kiếp này sang kiếp khác. Thế rồi lại có sự va chạm giữa Thông Thiên Học và Ấn giáo, không nhiều lắm về mặt triết học, mà chỉ vì Thông Thiên Học tố cáo toàn bộ ý niệm về giai cấp hiện hành, nó đóng cửa đối với những giai cấp thấp không cho có vài khả năng cao hơn. Rõ rệt có sự va chạm giữa Thông Thiên Học và Hồi giáo, bởi vì Thông Thiên Học tuyên cáo rằng có những đạo sư khác hơn đạo sư Mohammed. Mặc dù tín đồ Hồi giáo công nhận trước kia đã có những đạo sư khác của Thượng Đế và đặc biệt tôn kính Chúa Giê su Kitô, nhưng y khẳng định rằng đạo sư Mohammed là vị đạo sư cuối cùng và vì vậy chúng ta có bổn phận phải nghe theo vị cuối cùng mà Thượng Đế đã biệt phái. Cũng có sự va chạm giữa Thông Thiên Học và Hồi giáo về thuyết Luân hồi cũng như va chạm đối với Ki tô giáo và Bái hỏa giáo về thuyết này. Như vậy bạn thấy rằng Thông Thiên Học có va chạm với đủ thứ sự khai thị đã được chấp nhận.

Nhưng còn có một lý do nữa về sự va chạm, bởi vì Thông Thiên Học chống lại mọi sự thống trị của giới giáo sĩ cho dù trong Ấn giáo, Ki tô giáo hoặc bất kỳ tôn giáo nào khác. Ấy là vì ở đâu có sự thống trị của giới giáo sĩ (điều này không có nghĩa là chối bỏ sự “truyền thừa của các tông đồ” v.v.) thì ở đó có một cấu trúc giáo lý được tuyên cáo là thánh thiện. Trong Ki tô giáo, bất cứ ai có đọc lịch sử đều biết rằng người ta ghi lại sự áp bức mọi kẻ khác, ý kiến với giới giáo sĩ đương thời và tình trạng thánh tử vì đạo chẳng hạn như Hypatia và Bruno là vấn đề lịch sử. Trong suốt hầu hết những thế kỷ truyền giáo Ki tô, thường xuyên có việc giáo phái Ki tô này bách hại giáo phái kia. Người ta cũng ghi nhận sự áp bức ấy trong Hồi giáo. Tín đồ Hồi giáo không tha thứ cho những kẻ không chấp nhận đạo sư Mohammed là thiên sứ và trừng phạt người ta. Chừng nào mà sự  áp bức này còn được tiến hành tới tận ngày nay thì tín đồ Hồi giáo ở Ả rập vẫn thù địch với tín đồ Hồi giáo ở Ba tư do những sự tranh cãi về triều đại vốn chẳng dính dáng gì tới Mohammed trên cương vị là đạo sư của Thượng Đế, bởi vì tín đồ Hồi giáo Ba tư cũng chấp nhận đạo sư này.

Thế rồi lại có sự áp bức của những Bí pháp trong Ki tô giáo. Một trong những khuyết điểm trầm trọng của Ki tô giáo là ở chỗ mọi truyền thống huy hoàng về Bí pháp và sự thật thuộc các triết lý lớn ở Hi lạp đều bị loại bỏ và giáo hội buổi sơ thời nhồi sọ một niềm tin ít nhiều là phổ quát cho rằng bất kỳ loại kiến thức nào cũng đều chỉ cản đường người ta đến với Thiên Chúa.

Thế mà thái độ của ta có thể gọi là bắt cá hai tay. Cho dù đức tin ấy là gì đi chăng nữa thì mỗi người phải kiên định về đức tin. Đức tin chính là cấu trúc bản thể của ta và ta phải kiên định về đức tin. Nhưng đồng thời ta không được tố cáo tín ngưỡng của người khác, ngoại trừ trường hợp duy nhất là tín ngưỡng ấy có một yếu tố độc ác.Thế rồi ta phải có lập trường, nhưng ở đâu không có sự độc ác thì với vai trò là học viên ta không được kết tội những giáo huấn mà người khác coi là cần thiết cho sự cứu chuộc của mình.

Tuy nhiên trong giới Thông Thiên Học ở Âu Mỹ lại có truyền thống là Thông Thiên Học chống lại Thượng Đế. Ta phải chấp nhận rằng thái độ đó là một phần của hành trang mà chúng ta đã kế thừa từ quá khứ của Hội. Ở Ấn độ không có chuyện như vậy. Lý do của thái độ này của Bà H.P.Blavastky là do tín đồ những Ki Tô giáo đã bách hại những người bênh vực chơn lý vốn là sứ giả của các Chơn sư.

Còn một khía cạnh khác nữa của điều này đó là nghe nói các nhà Thông Thiên Học đặc biệt chống lại quan niệm “Thượng Đế Hữu Ngã”. Họ dứt khoát “chống tính hữu ngã” trong ý niệm về Thượng Đế và một số người đi xa tới mức tuyên cáo rằng các Chơn sư chống lại quan niệm ấy. Chẳng hạn như họ sẽ trích dẫn cho bạn một trong những bức thư của Chơn sư K.H. gửi cho Ông Sinnett bắt đầu như sau: “Triết lý của chúng tôi cũng như bản thân chúng tôi không tin vào Thượng Đế ít nhất là Thượng Đế cẩn được viết hoa”. Điều này dường như là huỵch toẹt và thẳng thừng. Hoàn toàn đúng là khi bạn đọc những Bức thư của Chơn sư, bạn ắt thấy thái độ phản cảm đối với ý niệm Thượng Đế Hữu ngã. Tuy nhiên ở đây thiên hạ lại quên mất một phát biểu trong một bức thư khác của Chơn sư K.H. nhân tiện xin nói nó chỉ gồm vài dòng nhưng lại quan trọng nhất. Phát biểu ấy như sau:

Hỡi bạn hiền, hãy tin ta đi, hãy học những gì bạn có thể học được trong hoàn cảnh này nghĩa là triết lý về các hiện tượng và giáo lý của chúng tôi về Vũ trụ luận, về con người nội giới v.v. . . T. Subba Row ắt giúp bạn học được điều này mặc dù thuật ngữ của ông - ông là tín đồ Bà la môn đã được điểm đạo và kiên trì giáo huấn bí truyền của Bà la môn - ắt khác với thuật ngữ trong kho thuật ngữ của các vị La hán theo Phật giáo. Nhưng xét về cốt tủy thì cả hai đều như nhau - thực tế là giống hệt nhau.(Thư của Chơn sư. Bức thư LXXVI).

Những người hiểu biết triết lý thuộc triết học Ấn độ như T. Subba Row ắt biết rằng có một góc cạnh của vấn đề này khác với Phật giáo. Ta phải nhớ rằng Chơn sư K. H. là một tu viện trưởng Phật giáo Tây tạng và vì vậy Ngài cùng với các môn đồ tất yếu phải trình bày khía cạnh Phật giáo của triết lý. Mọi tín đồ Ấn giáo chẳng hạn như T. Subba Row đều tin cả Thượng Đế Hữu ngã lẫn Thượng Đế Vô ngã. T. Subba Row là một kẻ hữu thần. Ông cầu nguyện với Thượng Đế Hữu ngã nhưng đồng thời ông lại biết về Brahman Vô ngã. Nhưng với vai trò là một tín đồ Bà la môn phái Bất nhị, ông quan niệm Thượng Đế vô ngã nhiều hơn Thượng Đế hữu ngã. Còn một môn đồ khác là Mohini Chatterji cũng là một kẻ hữu thần, nhưng ông là người Bà la môn phái Visishtadvaita, do đó dựa dẫm vào khía cạnh Thượng Đế hữu ngã nhiều hơn Thượng Đế vô ngã. Cả hai khái niệm này đều tồn tại trong Ấn giáo và vấn đề này hết sức phức tạp.

Trong mọi triết lý lớn người ta tuyên cáo rằng “đấng Tuyệt đối’’ là nền tảng của vạn vật. Tôi chưa bao giờ sáng tỏ trong tâm trí tại sao lại có một đấng Tuyệt đối. Tuy nhiên mọi triết lý đều nêu định đề là cần phải có một phạm vi rộng lớn trùm khắp được gọi là đấng Tuyệt đối. Ngay cả Herbert Spencer là nhà duy vật cũng nêu định đề về đấng Tuyệt đối; mọi triết lý của Đức đều như vậy cả, nguời ta chỉ biết nói rằng đấng TUYỆT ĐỐI HIỆN HỮU. Triết lý Ấn độ đi xa hơn một chút. Khi người ta nêu định đề Brahma là đấng Tuyệt đối thì họ cũng nêu định đề về một số thuộc tính của đấng Tuyệt đối; một thuộc tính là Chit tức là Tâm thức cấp năng lượng, không chỉ là trí tuệ trừu tượng mà là Tâm thức năng động cấp năng lượng; đặc trưng thứ nhì là Ananda, Cực lạc. Phẩm tính thứ ba là Sat tức Hiện hữu, Tự tại. Nhưng ‘tự tại’ nghĩa là gì? Mặc dù từ ngữ “tự tại’’ hàm ý một loại thực tại thụ động tịch lặng, nhưng tôi thiển nghĩ ta có thể mô tả nó là bao hàm một loại nhân cách điều động nào đấy. Tôi nói như vậy nghĩa là gì? Chẳng phải là trong đấng Tuyệt đối đã có một Thượng Đế Hữu Ngã hay sao? Dĩ nhiên tôi chỉ lý thuyết suông thôi.

Thế mà xuất phát từ đấng Tuyệt đối lại nảy sinh ra Ishvara, tức là Thượng Đế Hữu Ngã.  Tôi không thể tưởng tượng được rằng xuất phát từ đấng Tuyệt đối vốn phủ định bất cứ điều gì mà ta có thể nêu định đề là nhân cách, lại có thể sinh ra một nhân cách. Chính vì thế mà tôi bảo rằng trong đấng Tuyệt đối ắt phải có một loại gốc rễ nào của nhân cách, cũng giống như trong cái hạt giống nhỏ xíu của cây cổ thụ là cây đa khổng lồ, thì cây đa đã tiềm tàng bên trong một tế bào rồi. Người ta phải nêu định đề rằng gốc rễ của Ishvara ở nơi đấng Tuyệt đối; và vì Ishvara là một nhân cách điều động trên cương vị đấng Sáng tạo, đấng Bảo tồn, đấng Hủy diệt, cho nên gốc rễ của nhân cách điều động ấy phải tồn tại trong đấng  Tuyệt đối. Như vậy khi người ta bảo rằng đấng Tuyệt đối là Sat-Chit-Ananda thì hàm ý Sat tức Tự tại về nguyên tắc tự Nó, là một nhân cách điều động. Trong đấng Tuyệt đối có trí tuệ là Chit mà về nguyên tắc phải là một Tâm thức cấp năng lượng, bởi vì nếu ta không nêu định đề như vậy thì ở đâu ra mà có cái hành động chi tiết được hoạch định thành cơ tiến hóa của vũ trụ vốn biểu lộ thành Trí tuệ của Ishvara? Nếu không có ý niệm về gốc rễ của nhân cách nơi Brahman thì ta ắt đi tới một quan niệm máy móc về bản chất của sự biểu lộ của vũ trụ. Đây chính là ý niệm của Phật giáo. Khi đấng Tuyệt đối biểu lộ thành Ishvara và trở thành nửa bên trên cũng như nửa bên dưới của vòng tròn (tạm dừng biểu tượng ai cũng biết) thì hai nửa vòng tròn này tương tác với nhau (giống như đá lửa cọ vào sắt sinh ra tia lửa). Lúc bấy giờ Nhân cách của Thượng Đế đang tiềm tàng biến thành hoạt động. Đây chính là Thượng Đế Hữu ngã.

Trong khi Ishvara là Thượng Đế Hữu ngã thì đằng sau Ngài có một phạm vi mênh mông Thượng Đế Vô ngã và tới lúc kết liễu chu kỳ biểu lộ này, khi Ishvara trở lại bản chất gốc rễ của mình là một nguyên khí nhân cách, thì đó không còn là một Ngôi Thượng Đế nữa.

Như vậy, nếu ta muốn hiểu được vấn đề này thì ta phải thông hiểu cả bản chất của Thượng Đế Hữu ngã mà ta tôn thờ lẫn cái phạm vi mênh mông mà Ngài và chúng ta tồn tại trong đó. Ta biết định nghĩa cái phạm vi cao cả ấy ra sao? Có một điều mà ta cần nhớ, đó là Phạm vi mênh mông ấy TỰ TẠI, đó là điều duy nhất mà ta quan niệm được. Trong Ấn giáo người ta phát biểu rằng đó là Sat-Chit-Ananda; còn Phật giáo chỉ bảo rằng NÓ TỰ TẠI mà không qui định bất kỳ phẩm tính nào cho NÓ.

Thế mà bất kỳ định nghĩa nào ta ra sức thực hiện đều phải “đi xa vấn đề”. Điều này được nhận thấy rõ rệt trong giáo huấn Ấn giáo. Có vô số tác phẩm triết học về đề tài này, nhưng ở một chỗ trong Áo nghĩa thư, ta thấy sự thật được tổng kết qua phát biểu là cho dù người khác nói ra sao đi nữa về CÁI ĐÓ thì ta vẫn luôn luôn trả lời rằng “Neti, Neti” tức là “Nó chẳng bao giờ như vậy”. Không một điều gì đã biểu lộ lại có thể mô tả được điều chưa biểu lộ. Vì vậy ta được dạy cho biết rằng khi ta vươn lên từ trải nghiệm này sang trải nghiệm khác và ngay cả khi ta thấy sự vinh quang của cõi cao nhất với mọi biểu lộ của nó, khi ta hầu như sắp biết được “Thượng Đế” là gì thì ta vẫn còn phải bảo rằng “Neti, Neti”. Bất cứ điều gì ta khám phá được nơi bất cứ cõi biểu hiện nào thì vẫn không phải là CÁI ĐÓ.

Mọi điều này được mô tả rất hay ho trong quyển Ánh Đạo phương Đông qua bài giảng đầu tiên của Đức Phật. Câu kinh đầu tiên là:

 

 

     OM, AMITAYA! Đừng đo lường bằng lời nói     

     Cái không thể Đo lường được; đừng nhúng sợi dây tư tưởng

     Vào cái Không thăm dò được. Người hỏi cũng sai lầm,

     Và người trả lời cũng sai lầm. Đừng nói gì hết!

 

   Đây là quan điểm đúng đắn của Phật giáo. Vấn đề liệu có Thượng Đế hay chăng vượt ngoài tầm giải quyết của chỉ trí năng con người không thôi.

Tôi đã bảo rằng theo một đường lối suy đoán thì đấng Tuyệt đối biểu lộ thành Ishvara, tức là Thượng Đế Ngôi Lời Vũ Trụ. Đó là phân thân đầu tiên và vì vậy có cả triệu Thượng Đế Ngôi Lời Thái dương hệ trong phạm vi Thượng Đế Ngôi Lời Vũ Trụ, ngài bao hàm trọn cả vũ trụ, cấp năng lượng cho mọi Thượng Đế Ngôi Lời và vạn vật trong vũ trụ. Bây giờ vấn đề là ở chỗ, liệu cuộc phiêu lưu triết lý của ta đi xa đến đâu? Chẳng hạn như liệu ta có đi từ Thượng Đế Ngôi Lời của Thái dương hệ (Thượng Đế đối với ta) lên tới Thượng Đế Ngôi Lời Vũ Trụ, vốn dĩ nhiên là một Nhân cách? Nếu bạn bảo rằng “Tôi sẽ đi xa đến mức đó” thì bạn ắt đi theo một vài đường lối giáo huấn về tự tu, tự chứng, tự cứu chuộc. Nhưng nếu bạn chọn một thái độ khác và bảo rằng “Không đâu, tôi phải tiến tới tận đấng Tuyệt đối. Tôi không chối bỏ sự tồn tại của Thượng Đế Ngôi Lời Vũ Trụ và Thượng Đế Ngôi Lời Thái dương hệ, nhưng mục tiêu của tôi là xuyên thấu vào cái đấng Tự tại lớn hơn nhiều, biết được bản chất của đấng Tuyệt đối cho dẫu mọi triết gia đều bảo rằng Tôi không thể làm được điều ấy ”; nếu bạn chọn thái độ thứ nhì nghĩa là mục tiêu của bạn cần phải biết được (cho dù chút ít đi chăng nữa) bản chất của đấng Tuyệt đối thì đối với bạn không có Thượng Đế để tôn thờ. Không phải bạn chối bỏ sự tồn tại của một huyền giai các Thượng Đế Ngôi Lời mà là bạn không quan tâm tới các Thượng Đế Ngôi Lời, chỉ đi vượt qua đó thâm nhập vào bản chất của đấng Tuyệt đối. Nhưng nếu tính khí của bạn hướng về Thượng Đế Hữu Ngã với vai trò là Nhất như hoặc Tam vị Nhất thể với các Huyền giai phân thân từ đó, thì ắt có tồn tại  một Thượng Đế để bạn tôn thờ.

Thế mà trong mọi điều này liệu bạn và tôi đi đến đâu? Ta có quan hệ ra sao với Thượng Đế Ngôi Lời Thái dương hệ? Có một sự kiện mà ta phải dựa trên đó. Tôi “tồn tại” trong phạm vi của Thượng Đế Ngôi Lời Thái dương hệ.

Thượng Đế Ngôi Lời Thái dương hệ bao trùm chúng ta; Ngài cấp dưỡng cho chúng ta; Ngài là cái khung giống như tử cung của bà mẹ nuôi dưỡng phôi thai cho đến khi nó có thể sống cuộc đời biệt lập. Vậy là ta “sống, vận động, tồn tại” bên trong Ngài.

Nhưng liệu ta có do Ngài sáng tạo ra chăng? Ở đây bản thân tôi ắt nói rằng, không đâu; bởi vì chúng ta là Chơn thần và có gốc rễ nơi Thượng Đế Ngôi Lời Vũ trụ. Nhưng trong phạm vi Thượng Đế Ngôi Lời Vũ Trụ, ta chỉ là Chơn thần tiềm năng. Chính Thượng Đế Ngôi Lời Thái dương hệ ôm choàng lấy những Chơn thần tiềm năng này rồi cấp dưỡng cho chúng giống như tử cung của bà mẹ cấp dưỡng cho phôi thai. Ngài cấp dưỡng cho chúng ta và ngày đêm giúp ta phát triển. Ngài có chức năng làm hiển lộ những tiềm năng Chơn thần để cho mỗi Chơn thần hoạt động được.

Bạn có thể tôn thờ Thượng Đế Ngôi Lời Thái dương hệ là Chúa Cha, Mẹ hoặc Chúa con, bởi vì Ngài là đấng Trung gian Tiếp dẫn ta. Thế nhưng đồng thời nếu bạn mưu tìm gốc rễ của tự tại thì thậm chí bạn phải vượt qua cả Thượng Đế Ngôi Lời Vũ trụ nữa. 

Thật thú vị mà để ý thấy rằng thái độ của Đức Phật đối với vấn đề này ra sao. Khi người ta nêu đủ moi thắc mắc đối với Ngài về vấn đề này, liệu có Thượng Đế hay chăng thì Ngài luôn luôn trả lời như sau: “Thắc mắc này là đi xa vấn đề, người ta không nêu nó ra đúng đắn. Ta không hơi đâu trả lời thắc mắc ấy. Ta có nhiệm vụ nói cho con biết nguyên nhân của đau khổ và con đường thoát khổ.” Ngài chưa bao giờ chối bỏ sự tồn tại của Thượng Đế và cũng chẳng khẳng định nó. Thái độ của Ngài có lần được rình bày qua một dụ ngôn. Nếu bạn thấy một người bị một mũi tên bắn trọng thương thì liệu có đúng đắn chăng khi thắc mắc: mũi tên này làm bằng gỗ cây nào? Mũi tên được làm bằng lông vũ của loại chim nào. Người bị thương chỉ yêu cầu bạn nhổ mũi tên ra chứ chẳng quan tâm tới những suy đoán của bạn. Nhu cầu của y là được chữa lành chứ không phải là triết lý.

Còn một điều nữa mà ta phải nhớ đó là thực ra các Chơn Sư không thể mâu thuẫn với nhau bởi vì các Ngài đã hiệp nhất với Sự Thật. Các Ngài có vẻ như mâu thuẫn với nhau, bởi vì các Ngài phải phát triển bằng những lời lẽ về bản chất của điều “không thể thăm dò” được. Chẳng hạn như Chơn sư K.H. bảo rằng “Không có Thượng Đế nào đáng được viết hoa”, thế nhưng khi dạy cho Krishnaji (J. Krishnamurti) Ngài lại dùng từ ngữ Thượng Đế viết hoa. Chơn Sư Serapis kết thúc một bức thư gửi cho Đại tá Olcott: “Cầu xin Thượng Đế ban phước cho con, Huynh đệ của ta ơi”. Ngài kết thúc ba bức thư khác vẫn cầu xin sự ban phước của Thượng Đế. Còn trong một bức thư khác có câu sau đây: “Hỡi huynh đệ của ta, Thượng Đế đã dẫn dắt con và mong sao Ngài ban cho những nỗ lực cao quí của con sự thành công mỹ mãn.” Phải có mâu thuẫn thôi, vì mâu thuẫn lả chính bản chất của sự sống biểu lộ. Ta hãy nghĩ tới một cái đĩa được làm cho chuyển động theo một hướng nào đấy. Ta hãy quan sát hướng đó nhưng cũng để ý thấy rằng do chính bản chất của cái đĩa nó có hai mặt. Điều quan trọng không phải là sự kiện cái đĩa luôn luôn giáp mặt với hai hướng mâu thuẫn nhau mà là ở chỗ nó đang để theo hướng nào. Bạn không thể mô tả chính xác một cái đĩa nếu không nói theo kiểu mâu thuẫn.

Trong vật lý học ngày nay ta cũng có một điều gì đó giống như vậy. Người ta bảo rằng ta không thể mô tả hoàn chỉnh được bản chất của hạt cực vi vật chất là electron. Ta có thể phát biểu chính xác về tốc độ của nó, nhưng đồng thời ta không thể phát biểu chính xác vị trí của nó vào đúng cái lúc mà ta xác định tốc độ của nó. Nếu ta phát biểu chính xác về vị trí của nó thì phát biểu về tốc độ của nó chỉ gần đúng thôi. Do chính bản chất gốc rễ của vũ trụ vật lý, hai yếu tố quan trọng là tốc độ và vị trí không thể đồng thời chính xác mà chỉ gần đúng thôi. Có một công thức trình bày sự gần đúng này đó là “Nguyên lý Bất Định”. Cũng vậy, một khi bạn đã phát biểu electron là gì thì một khoảnh khắc sau phát biểu này không còn áp dụng được nữa. Ngay cái lúc mà bạn quan sát thấy một electron thì chính sự quan sát của bạn đã làm nó thay đổi rồi và phát biểu đầu tiên của bạn về nó không còn có giá trị nữa đối với quan sát thứ nhì. Nếu không dùng toán học cao cấp thì bạn không thể hiểu Nguyên lý Bất Định này. Chỉ lập luận không thôi thì không giải quyết được vấn đề.

Về điều này, ta có một ví dụ trong Ấn giáo qua danh xưng Muni dành cho một hiền triết và vị thánh. Muni có nghĩa là người Im lặng. Một vị ẩn tu Sannyasi thường phát nguyện giữ im lặng trong một thời kỳ nào đó, đằng sau việc đó là sự kiện chính “trong sự im lặng” thì người ấy mới bắt đầu việc thực chứng điều bí nhiệm. Tuy nhiên trước khi bước vào im lặng, mỗi người cần phải sở hữu những trải nghiệm mà mọi kiếp nhập thể quá khứ đã dành cho mình. Từ những trải nghiệm ấy mới nảy sinh ra sự thật đang được tìm kiếm. Trong sự im lặng, mỗi người mới đạt tới một phần của giải pháp do tự thân mình. Vì vậy mặc dù bằng cách thảo luận triết học ta có thể thực chứng chân lý đến một mức nào đấy, nhưng ta ắt chẳng bao giờ lĩnh hội được toàn thể chân lý ấy. Vì thế cho  nên, ta không bao giờ được ra sức áp đặt lên người khác sự thực chứng một phần của mình.

Dọc theo đường lối điều tra này có một sự kiện tối cao rõ rành rành. Đó là ta không bao giờ hiểu được CÁI ĐÓ chừng nào ta còn chưa bắt đầu hiểu được CÁI NÀY, tức là sự biểu lộ. Ta không thể biết CÁI ĐÓ chỉ xuất phát từ những nguyên lý trừu tượng của triết học không thôi. Trong cuộc du hành tới CÁI ĐÓ, vũ trụ ngay cả với Maya hão huyền của nó vẫn có một giá trị đối với ta. Cũng giống như vậy, ta không thể hoàn toàn  hiểu được bản  chất của Thượng Đế chừng nào ta còn chưa bắt đầu hiểu được it ra là một phần bản chất của con người, bởi vì con người là Thượng Đế ở dưới đây. Thế thì, ta cần phải đi ra ngoài nhập vào sự biểu lộ, rồi chú ý những mối tương quan biểu lộ giữa nhân quần, để ý những quan hệ giữa người làm việc, bạn bè, kẻ thù v.v. . . Mọi vấn đề nhân loại của ta là một phần của vấn đề tinh thần siêu việt.

Hơn nữa đối với mỗi người trong chúng ta thì vấn đề lại khác. Một số người khám phá ra trước hết một điều gì đó là Thượng Đế, rồi sau đó y mới bắt đầu hiểu được con người. Mặt khác có những người khác trước hết phát hiện được nhiều điều về con người, rồi sau đó họ mới đạt được một điều gì đó thực chứng Thượng Đế. Nhưng một lần nữa, xin đưa ra lời khuyên thực tế: “Đừng nói gì hết”. Lập luận và bàn luận chẳng đi tới đâu. Nếu tôi nói điều này ở Ấn độ thì một tín đồ Ấn giáo thuần thành ắt bảo rằng: “Cũng thế thôi, ta có phiêu lưu một cách hấp dẫn và phấn khởi thì cũng chẳng thể đi đến đâu”. Trên khắp nước Ấn độ, trải qua bao nhiêu thời đại, kẻ tự cho mình là triết gia vẫn cứ triết lý trong khi bốn bề là sự khốn khổ của con người mà ít khi y chú ý tới.

Tôi khuyên bạn nên làm điều mà Đức Mẹ Đồng Trinh Maria có dạy: “Và mọi điều nghe thấy thì nó lấy làm lạ với những sự việc mà những người chăn chiên bảo với họ. Nhưng Đức Mẹ Maria giữ lấy mọi điều này trong tâm hồn rồi suy gẫm chúng”.

 Trong vấn đề hiểu được Thực tại, có một yếu tố hoàn toàn cốt tuỷ. Sau khi đã suy gẫm nó trong tâm hồn bạn phải sáng tạo. Sáng tạo cái gì đây? Sáng tạo những hành vi yêu thương và hy sinh, những tặng phẩm mới cho con người hoặc Thượng Đế, những niềm hy  vọng, những mơ ước, những triết lý, nghệ thuật và tôn giáo, cái gì cũng được hết. Trước hết bạn phải hoàn toàn chắc mẩm đâu là “cốt tuỷ điểm” của mình rồi đi thẳng tới nó, giống như mũi tên đi thẳng tới hồng tâm bất chấp mọi điều khác. Một khi bạn đã sáng tạo thì bạn phải “trung kiên” với sự sáng tạo ấy, không nao núng cho dẫu nhiều người có thể đã chối bỏ giá trị của nó. Tôi luôn luôn nhớ Tiến sĩ Annie Besant thường hào hứng ngâm những câu thơ trong bài thơ Thánh Phao lồ của Myer:

 

Xem kìa nếu một tiếng sấm kỳ lạ nào đó mà ta có thể hiểu được

Hát lên bí mật của ngôi sao cho trần thế biết.

Thì làm sao bạn nắm bắt được vừa sợ hãi lại vừa hâm mộ,

Những mẩu chuyện đã được bốc trần ra tới mức đó?

 

Hiếm khi nào tôi nắm bắt được những lời lẽ khải huyền của ngài,

Tôi nghe ngài nói mà chỉ hiểu lờ mờ,

Chỉ có cái Quyền năng ở bên trong tôi mới bóc trần

Những kiếp sống trên đôi môi tôi và vẫy gọi cánh tay tôi.

 

Ai đã cảm nhận được Thánh linh của đấng Tối cao

Ắt không thể nhầm lẫn, nghi ngờ hoặc chối bỏ Ngài:

Ôi thế gian, bằng một giọng nói nhất tề ngươi đã chối bỏ ngài,

Ngươi đã đứng bên này, còn ta đứng bên kia.

 

Nói cho đúng hơn thì trần thế sẽ nghi ngờ khi sự tỏ lộ của ngài

Tuôn đổ xuống như mưa và từ  trên trời sa xuống,

Nói cho đúng hơn thì đấng mà người ta quan niệm cao cả

Kích động trong linh hồn người ta để cho nó tiến nhanh vào Thượng Đế.

 

Đúng vậy, thế thì các bạn nên gõ cửa ngài từ sự vinh quang ấy,

Mù quáng và bị hành hạ, bị điên lên và cô độc,

Ngay cả trên thập tự giá ngài vẫn duy trì được sự vinh quang của mình,

Đúng vậy, và ở dưới địa ngục vẫn có lời thì thào, ta đã biết.

 

 “Ta đã biết”. Đó là điều bà nói với vai trò là Hypatia và Bruno, khi các Ki tô hữu dã man đã nạo thịt bà tới tận xương bằng những vỏ sò, còn các vị sứ giả của Giáo hoàng trói ông ta (Bruno) vào cọc rồi thắp lên ngọn lửa bừng bừng xung quanh ông ta.

Để kết luận, tôi xin nói thêm điều này. Vấn đề mà tôi thuyết trình với các bạn làm cho tôi mê mẫn, nhưng chỉ về mặt trí thức thôi. Nó không đánh động được tâm hồn và linh hồn của tôi. Thế nhưng tôi vẫn có hình thức tôn thờ Thượng Đế Hữu Ngã của mình dưới dạng Nữ thần Minh triết của Hi lạp là Pallas Athena. Điều này cũng đủ cho tôi nhiều hơn bất kỳ hình ảnh nào của Thượng Đế mà nhà điêu khắc hoặc hoạ sĩ sáng tạo từ thời Hi lạp.

Vấn đề muôn thuở đối với tôi mà tôi đang tìm hiểu không phải là vấn đề Thượng Đế Vô Ngã hay Hữu Ngã, mà là Thượng Đế trên cương vị con người. Khi nói Thượng Đế trên cương vị con người, tôi không ngụ ý Thượng Đế trên trần thế trên cương vị là một Hoá thân chẳng hạn như Thượng Đế Hiện thân thành Chúa Giê su hay Shri Krishna. Tôi ngụ ý Thượng Đế trên con người nam phụ lão ấu. Muốn biết được “những mảnh vụn này của đấng Thiêng liêng” vốn đang phấn đấu giống như tôi đang phấn đấu vượt qua bóng tối để đi tới Ánh sáng, chẳng hạn như chính Thượng Đế Ngôi Lời Thái dương hệ và Thượng Đế Ngôi Lời Vũ trụ (cả hai chỉ là một) thì ta phải biết mỗi người là Thượng Đế trên cương vị đối với các Thượng Đế khác, đây chính là điều mà tôi đã khám phá ra và hằng ngày hằng giờ tôi càng khám phá ra được thêm nữa.