Vô Gia Cư

 

Ở Ấn Độ thời xưa, kẻ ‘vô gia cư’ (được gọi là aniketa) là thành phần ưu tú về tinh thần của quốc gia. Có một thiểu số người từ bỏ ý tưởng chiếm hữu về mặt vật chất hoặc tâm trí. Họ không có nhà riêng hoặc mái ấm gia đình. Họ thoải mái ở bất cứ nơi đâu với vai trò là công dân của trái đất. Họ rêu rao là mình không có liên hệ gia đình, không có chức tước trần tục vì họ có liên hệ bình đẳng đối với mọi người. Những người tự do trong nội tâm như thế là các sānnyasis thật sự - đây là ‘những người đã dẹp qua một bên’ mọi thứ phù du bởi vì biết rằng nó chỉ có giá trị tương đối thôi; và có giá trị nhiều hơn mọi thứ khác nữa lại là sự ban phước đến với họ do cảm nhận được vẻ đẹp của Đấng Vĩnh Hằng. Việc khoác áo cà sa, có một pháp danh cùng với những hành vi hời hợt khác không hề thánh hóa vị sānnyasi. Chỉ có tính chân thực của thực hữu mới mang lại cho những vị ‘vô gia cư’ này uy tín và sự tôn kính mà bậc quyền uy trên trái đất cũng không kiếm đâu ra được. Sự vô gia cư của vị sānnyasi mang tính tự nguyện, là một lời hiệu triệu của tinh thần. Họ sống một cuộc đời vinh quang, tự do cả bên trong lẫn bên ngoài, thoát khỏi những sự phiền phức và náo động.

 Thế giới hiện đại là bằng chứng đáng buồn của một loại vô gia cư khác, vô gia cư cưỡng bức gây ra nghèo đói cả về mặt tinh thần lẫn tài sản vật chất. Đây là số phận đáng xấu hổ của một số lớn những người bị đuổi ra khỏi nơi ở của mình, chịu những sự khốn khổ thường là lớn đến mức không tả xiết. Người ta báo cáo rằng cách đây 10 năm có 11 triệu người tị nạn bị chiến tranh, sự hành hạ hoặc đói kém trục xuất ra khỏi xứ sở mình. Giờ đây con số này tăng lên hơn gấp đôi. Đánh giá này không tính tới những người nghèo vô gia cư trong nội bộ biên giới của chính nước mình. Bangladesh vốn đã quá đông dân lại phải đón nhận một làn sóng nhập cư nhóm thiểu số bị hành hạ người Myanmar. Khắp nơi ở Phi Châu một số lớn dân chúng đã phải chạy trốn sang những vùng xa lạ chỉ để tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa. Việc chiến tranh cứ tiếp diễn mãi ở Afghanistan đã gây ra một thảm họa thê lương. Chuyện kể này thật dài và ma quái xiết bao. Ngoài vấn đề người tị nạn ra còn có thêm nhiều chiều kích mới do nạn bạo hành, phân biệt chủng tộc nảy sinh ra ngay cả ở những xứ sở có truyền thống tự do; óc hiếu khách co vòi lại khi chính quyền muốn tránh việc rắc rối. Ở cái gọi là trại tị nạn và trung tâm tập trung những người dân đôi khi phải chịu hàng năm những điều vất vả trong tình huống dễ sợ đến nỗi người ta không cho phép ký giả xâm nhập vào.

Chúng ta không được quên còn một loại vô gia cư khác nữa, đó là những người nghèo ngủ ở những trạm xe điện ngầm, ngủ lăn lóc trên đường phố, trước cửa nhà người khác, ở bất cứ nơi đâu mà họ tìm được nơi tá túc. Họ ít có cơ may tìm được việc làm bởi vì cái dáng vẻ lam lũ như vậy cố nhiên thật khả nghi. Thật là một vòng lẩn quẩn. Họ cần có dáng vẻ đàng hoàng hơn và sạch sẽ hơn thì mới kiếm được việc, nhưng vệ đường và cống rảnh lấy đâu ra phương tiện để cho họ có dáng vẻ dễ nhìn.

Lương tâm thế giới nói chung chưa hề bị xáo động trước tình hình này, tình hình mà Tổ chức Tị nạn Liên Hiệp Quốc khó lòng đối phó nổi. Thiên hạ ít sẵn sàng lĩnh hội sự kiện việc gia tăng số lượng người vô gia cư theo nghĩa tinh thần (nghĩa là không bám víu, không sở hữu, không hung hăng tấn công) ắt bảo đảm được làm giảm số người nghèo khổ tức là kẻ vô gia cư theo nghĩa vật chất.