Tủ sách Adyar                               Tập sách số 40 Thực tại của cõi Vô hình và tính Thực hữu của các Thế giới Vô hình. (The Reality of the Invisible and the Actuality of the Useen Worlds) Tác gỉả :  Annie Besant Bản dịch www.thongthienhoc.com

Nhà xuất bản Thông Thiên Học, Adyar Ấn Độ.

In tháng 4 năm 1914. In lại tháng 7 năm 1921

 và được in lại từ Tạp chí Thông Thiên Học quyển 36 số 216 tháng 8 năm 1905.

 

Đa số những người văn minh ngày nay ở khắp mọi nước đều tuyên bố mình tin vào sự tồn tại của các thế giới khác hơn những bầu hành tinh vật lý rải rác trong không gian, mặt trời và các hành tinh của Thái Dương Hệ ta cùng với các Thái Dương Hệ khác. Tuy nhiên ý tưởng của họ về bản chất của những thế giới ấy có thể là mơ hồ vì chúng vốn vô hình, siêu vật lý, siêu giác quan; cho dù những ý tưởng ấy thay đổi rất nhiều tùy theo tôn giáo mà tín đồ chọn theo; thế nhưng họ vẫn bám lấy niềm tin rằng không phải tất cả những gì của tôi đều chết hết, sự chết không chấm dứt kiếp sinh tồn cá thể, có một điều gì đó ở ngoài phạm vi của ngôi mộ. Nhưng nếu ta ước lượng giá trị của đức tin theo tiêu chuẩn mà Giáo sư        Bain gợi ý, theo đó sức mạnh của đức tin có thể được trắc nghiệm qua ảnh hưởng mà nó tác động lên cách ứng xử thì ta ắt thấy rằng, mặc dù sự chính thức nói trên đầu môi chót lưỡi, bản thân đức tin ấy có tính cách mong manh nhất. Cách ứng xử của thiên hạ bị chi phối bởi việc họ tin vào thế giới hữu hình hơn là những thế giới vô hinh; tư tưởng, sự quan tâm, sự yêu thương của họ đều tập trung ở đây; trường hợp nầy rõ rệt đến nỗi ai mà có cách ứng xử thật sự chịu ảnh hưởng của suy tư về các thế giới siêu vật lý thì lạị bị coi là quái đản và bệnh hoạn. Cơ thể của bệnh nhân có thể bị mòn mỏi do hết sức già yếu hoặc bị hành hạ bởi một bệnh tật chẳng bao lâu nữa ắt kết liểu qua sự chết; bác sĩ, điều dưỡng, thân bằng quyến thuộc cứ căng thẳng thần kinh thúc đẩy ý chí bám lấy cái thể xác vô dụng ắt tống cho nó mớ thuốc và thuốc kích thích để trì hoản sự tan rã của nó trong vòng vài ngày hoặc vài tuần, dường như thể sự sống vượt quá thế giới nầy chỉ là một ảo ảnh, hoặc một điều mà ta phải tránh né càng lâu càng tốt bằng bất cứ phương tiện nào. Việc thiếu cảm thức về tánh thực hữu của các thế giới siêu vật lý thông thường hơn về thời hiện đại so với thời xưa, ở phương Tây so với phương Đông. Việc nó thịnh hành rộng rãi là do quan niệm con người là một thực thể hiện nay không có quan hệ nào với những thế giới ấy và không có quyền năng giúp cho mình nhận biết được chúng. Con người bị coi như chỉ sinh hoạt trong một thế giới duy nhứt, thế giới của ý thức tỉnh táo, thế giới mà các giác quan và các trí năng đắc thắng thay vì coi y là sinh hoạt trong nhiều thế giới, mà trong tất cả những thế giới ấy tâm thức của y vẫn đang hoạt động ít nhiều xác định. Người ta không còn giả định rằng y có những quyền năng mà mọi tôn giáo đều gán cho y, những quyền năng nầy ưu việt được các hạn chế của thể xác. Thuyết Bất khả tri tích cực của nhà khoa học, của các lãnh tụ tư duy được phản chiếu nơi thuyết Bất khả tri tiêu cực của đại khối trí thức khi niềm tin trên đầu môi chót lưỡi vào thế giới siêu vật lý bị chế nhạo bởi niềm tin vào cách ứng xử trong sinh hoạt đời thường.

Nếu ta nghĩ rằng các thế giới siêu vật lý là những thế giới mà ta có thể hoặc thậm chí sẽ chuyển vào sau khi chết thì điều nầy là chưa đủ; nếu những thế giới nầy có ảnh hưởng tới cách ứng xử của ta thì việc thực chứng chúng phải là một sự kiện thường xuyên trong tâm thức, và con người phải sống hữu thức trong ba thế giới: cõi vật lý, cõi trung giới, cõi trời. Ấy là vì điều gì chỉ có thực hữu đối với con người khi tâm thức của y đáp ứng; nếu tâm thức của con người không đáp ứng với điều gì thì điều đó không tồn tại đối với y; biên giới khả năng đáp ứng của y là biên giới việc y nhận thức được điều đang tồn tại. Một người có thể bị vây quanh bởi tác động của màu sắc, nhưng nếu nó không tác động lên mắt y thì đối với y màu sắc ấy không tồn tại; các làn sóng hài âm có thể tác động xung quanh y, nhưng nếu không nghe thấy thì y cho rằng chỉ có sự yên lặng. Và thế là thế giới vô hình có thể tác động lên con người, nhưng trong khi y không có ý thức về sự tồn tại của chúng thì đối với y chúng không tồn tại. Chừng nào mà tính không đáp ứng ấy còn tiếp tục thì không một số lượng miêu tả nào có thể biến chúng thành ra sống động, thực hữu; đối với y chúng ắt vẫn còn là một giấc mơ của thi sĩ, linh ảnh của họa sĩ, niềm hy vọng của kẻ lạc quan, biết đâu cực kỳ đẹp đẽ nhưng không có bằng chứng, không có thực chất, không có thực tại. Nhưng liệu các thế giới vô hình có thể hiện diện trong tâm thức ta chăng, liệu ta có thể đáp ứng với chúng và chia xẻ sinh hoạt của chúng chăng? Liệu nơi con người có tồn tại những quyền năng chưa được bộc lộ, nhưng khi tiến hóa sẽ bộc lộ ra sao cho ta có thể ví y như một đóa hoa chưa nở, những quyền năng vẫn ẩn tàng như nhụy hoa, các cánh hoa bên trong nụ hoa. Liệu các Đạo sư, các bậc Thánh, các Thần bí gia, các nhà Thấu thị, những người mà các khả năng nầy đã đâm hoa kết trái. Liệu những phương pháp cầu nguyện hoặc tham thiền của họ có phải là những phương tiện trau dồi theo khoa học để đẩy nhanh sự nở ra của nụ hoa chăng?

Khi tìm cách giải đáp câu hỏi nầy, ta có thể nhìn về quá khứ hoặc phân tích hiện tại, ta có thể nghiên cứu những tôn giáo thời xưa hoặc ta có thể dò xét tỉ mỉ thành phần cấu tạo của chính mình và tìm hiểu cách cấu tạo của nó cũng như mối quan hệ của chúng với môi trường xung quanh ta. Có thể là ta đạt được một số kết quả theo đường lối nầy. Khi nhìn trở lại các tôn giáo trong quá khứ, ta thấy có một ý tưởng duy nhất khống chế tất cả tôn giáo, đó là vũ trụ hữu hình phản chiếu vũ trụ vô hình. Ai Cập coi thế giới hiện tượng là hình ảnh của thế giới thực. Đối với Ấn Độ, vũ trụ chẳng qua chỉ là sự biểu hiện thoáng qua của Ý tưởng  Thượng Đế, chỉ có một Thực tại duy nhứt và vũ trụ là hình bóng của nó. Trong các tác phẩm triết lý, người cổ Do Thái khẳng định rằng Thượng Đế tạo ra vũ trụ Ý tưởng trước khi tạo ra vũ trụ hình tướng; thiên nhân tức Adam Kadmon là con người nguyên thủy và con người trần tục là bản sao của con người nguyên thủy ấy; Philo bảo rằng khi có ý định tạo ra vũ trụ hữu hình thì Thượng Đế trước hết tạo ra vũ trụ vô hình; trong kinh Talmud, người ta coi như một công lý tiên đề theo đó nếu con người muốn biết thế giới vô hình thì y nên nghiên cứu thế giới hữu hình; còn Paul, người cổ Do thái tuyên bố rằng các sự vật vô hình được thấy rõ bởi những kẻ thụ tạo có năng khiếu. Pythagoras nói tới thế giới những Ý tưởng và có những hình tướng thực tồn tại trong thế giới có thể hiểu được vốn là thế giới những Ý tưởng trong Trí tuệ Vũ trụ trước khi những Ý tưởng nầy được biểu lộ thành vũ trụ vật lý. Plato và những người tin theo ông cũng như vậy. Ở đâu đâu thì tư tưởng chủ đạo nầy cũng cho rằng có một thế giới vô hình có thực, còn thế giới hữu hình thì không thực, chỉ là một bản sao, một sự phản chiếu của thế giới vô hình. Chỉ có Thực tại là vĩnh hằng, chỉ có hằng hữu là thỏa mãn được vì Ngươi là Cái Đó. Thực tại biểu lộ thành cái không thực, điều Vĩnh hằng được hóa trang thành điều phù du; nghịch lý kỳ lạ xiết bao, sự đảo ngược hoàn chỉnh xiết bao khi cái không thực lại được coi là thực tại duy nhất, còn cái phù du là thực hữu duy nhất.

Trong khoảng thời gian bao la mà những thứ nầy và các tôn giáo khác chiếm ưu thế, con người được coi là một tâm thức bất tử bị che giấu trong vật chất; tâm thức trở nên càng ngày càng bị hạn chế khi những bức màn vật chất càng ngày càng dày hơn; mối quan hệ sâu sắc nhất của con người là đối với thế giới các Ý tưởng, và mỗi thế giới trở nên càng ngày càng không thưc, hư ảo khi vật chất hợp thành nó càng ngày càng dày đặc và thô trược hơn. Theo đúng tên gọi thì các thế giới hiện tượng là thế giới của hình tướng bên ngoài chứ không phải của các thực tại và con người phải xuyên suốt qua những hình tướng bên ngoài nầy để đạt tới cái lõi Thực tại. Tinh thần khoác lấy lớp vỏ tâm trí, rồi tâm trí khoác lấy lớp vỏ giác quan để bước vào quan hệ với các thế giới trí thức và giác quan; con người là thành quả của hợp thể ấy phải vươn lên trên các giác quan, phải siêu việt được tâm trí để trở thành Tinh thần tự ý thức. Cũng giống như khi bản thân Tinh thần là Tinh thần thì nó biết được thế giới tinh thần; cũng vậy trong lớp vỏ tâm trí nó biết được thế giới trí thức, còn trong lớp vỏ giác quan nó biết được thế giới giác quan. 

Lớp vỏ giác quan gồm có ba phần, mỗi lớp khiến cho con người quan hệ với một thế giới chất: cõi trời, cõi trung giới và cõi vật lý. Mọi cõi nầy đều quả thật là hữu hình, mỗi cõi đều có thể được nhận biết qua những giác quan được hợp thành bởi trạng thái chất của riêng nó, nhưng có điều là con người bình thường chỉ thấy được lớp thô nhất, bởi vì nơi con người chỉ lớp thô nhất của lớp vỏ giác quan mới hoạt động rốt ráo. Khi các lớp tinh vi hơn của lớp vỏ giác quan dần dần tiến hóa theo thứ tự hoạt động giống như vậy, thì các thế giới hiện tượng tinh vi hơn ắt trở nên rành rành ra đối với các giác quan tinh vi của y. Thời xưa dạy như vậy và thời nay Thông Thiên Học cũng dạy như thế. Cái ngụy vô hình – cái có thể nhìn thấy được mặc dù mắt thịt không nhìn thấy được - sẽ trở nên hữu hình khi cơ tiến hóa tiến triển, khiến cho các lớp tinh vi hơn của lớp vỏ giác quan bước vào hoạt động; lúc bấy giờ ba thế giới ắt trở nên vũ trụ hữu hình. Ngay cả trong giai đoạn tiến hóa hiện nay, hoạt động theo thứ tự ấy có thể được tạo ra bằng những phương pháp đặc biệt và con người có thể sinh hoạt hữu thức trong cả ba thế giới cùng một lúc. Đối với những người ấy, tính thực hữu của các thế giới vô hình thấp được xác lập dựa trên cái gọi là bằng chứng không chối cãi được, bằng chứng của các giác quan và nhiều người, có lẽ hầu hết mọi người đều nghĩ tới sự tiến hóa của giác quan ấy khi họ nói tới việc thu đoạt được bằng chứng về sự trường tồn của tâm thức cá thể bên kia cửa tử. Tuy nhiên trong một thời gian đáng kể nữa, bằng chứng như vậy ắt phải vẫn còn ở ngoài tầm với của đa số mọi người, mặc dù thiểu số có thể đạt được nó càng ngày càng gia tăng và chắc chắn gia tăng nhanh hơn trong những năm tháng sắp tới. Bằng chứng sẵn có về những sự tồn tại của các lớp tinh vi hơn thuộc lớp vỏ giác quan để cho con người dùng nó quan hệ với các cõi siêu vật lý, bằng chứng nầy thật phong phú và liên tục được bổ sung. Hiện tượng thần nhãn, thần nhĩ, linh cảm, cảnh báo trước, những giấc mơ tiên tri, bóng ma xuất hiện, hình tư tưởng và thể vía v.v… đang bắt đầu đóng một vai trò trong sinh hoạt đời thường và được báo chí hằng ngày tường thuật không chế nhạo. Thế là các dấu hiệu giác quan đang tiến hóa vẫn đầy dẫy xung quanh ta; khi những dấu hiệu nầy tăng lên gắp bội thì người ta càng ngày càng nhận ra tầm không quan trọng của sự chết. Một người được huấn luyện về những sự kiện được xác lập rõ rệt trong những buổi xuất thần do thôi miên và thôi miên mesmer ắt không còn có thể coi những quan năng trí tuệ là những sản phẩm của các tế bào thần kinh nữa. Người ta đã biết rằng sự vận hành của những tế bào nầy có thể bị tê liệt trong khi nhận thức, ký ức, lý trí, óc tưởng tượng lại biểu lộ mạnh mẻ hơn, có tầm tác dụng rộng lớn hơn và quyền năng đầy đủ hơn. Những người đều đều và kiên nhẫn quan sát những hiện tượng lạ xảy ra trong những buổi lên đồng của thần linh học biết rằng khi dẹp qua một bên mọi diễn biến đáng nghi ngờ thì vẫn còn lại dư âm của những sự kiện không nghi ngờ được chứng tỏ sự hiện diện của các lực mà khoa học không biết và sự hiện diện của một trí tuệ không xuất phát từ người đồng tử hoặc những người tham gia buổi lên đồng. Cơ bút đã được tiến hành tới mức mà tác nhân hữu quan không thể là ý thức trong trí óc của người cầm bút. Việc chuyển di tư tưởng tức thần giao cách cảm đã vượt quá tầm mức tranh cãi và đã được xác lập là một sự kiện qua bằng chứng chính xác được lập đi lập lại. Những thế giới vô hình đang trở nên hữu hình và lực của chúng đang được khẳng định trong thế giới vật lý qua việc tạo ra những tác dụng không do những nguyên nhân vật lý gây ra. Biên giới của thế giới đã biết đang bị đẩy lùi cho đến khi chúng bắt đàu chồng lấn lên biên giới của cõi trung giới. Bằng chứng đang gia tăng nhanh chóng đến nỗi nhà duy vật cách đây 40 năm có nguy cơ trở thành bị tuyệt chủng giống như con chim cưu khổng lồ và toàn bộ thái độ của giai cấp trí thức đối với nhân sinh đang thay đổi. Thế nhưng ngay bên giữa mọi thứ ấy, ta cũng nên thực chứng được rằng những sự mở rộng kiến thức ấy mặc dù có giá trị cùng lắm cũng chỉ đủ cung cấp cho ta bằng chứng về việc kéo dài sinh hoạt chứ không phải là sự bất tử, bởi vì ba thế giới đều mang tính hiện tượng, đều biến dịch và do đó là vô thường. Chúng thêm vào sinh hoạt trên cõi vật lý của ta sinh hoạt trên cõi trung giới và sinh hoạt trên cõi trời; chúng cung cấp cho ta ba thế giới hữu hình thay vì chỉ một thế giới; chúng mở rộng tầm nhìn của ta và cung cấp thêm di sản chất liệu của ta; chúng không và không thể cung cấp cho ta sự chắc chắn về tính bất tử.

Nói như vậy không phải là để làm giảm giá trị việc cải thiện thêm nữa lớp vỏ giác quan của ta, mà là để đưa các giác quan vào đúng vị trí khi xét tới tri thức của ta về những thế giới siêu vật lý, ngay cả khi ta đã học cách đưa chúng vào đúng vị trí trong kiến thức của ta về cõi vật lý. Nếu ta phân tích cẩn thận kiến thức mà ta thu đoạt được qua việc quan sát hằng ngày và ngay tức khắc sử dụng để cho ta ứng xử thì ta ắt thấy rằng rất ít điều nầy được thu thập trực tiếp thông qua các giác quan; ở trình độ tiến hóa vật lý hiện nay của ta, thí nghiệm để chứng minh điều nầy không dễ dàng gì, nhưng đâu phải là không thể được. Nếu ta muốn thí nghiệm thì ta phải tiến hành như sau: ta khép chặt mọi điều mà cái trí suy diễn được từ những quan sát trước kia rồi hạn chế vào nhận thức giác quan thuần túy về một sự vật, chẳng hạn như một khuôn mặt, một phong cảnh. Ta chỉ nhận xét điều mà mắt báo cáo và tuyệt nhiên không thêm điều gì vào cái cảm giác mà cái trí đã nhận thức, ghi nhận, đăng ký, so sánh đối chiếu đối với biết bao nhiêu cảm giác tương tự trước kia. Ta nhìn thấy giống như một đứa trẻ con nhìn thấy nét tổng quát và màu sắc, không có khoảng cách, không có độ sâu, không có mối quan hệ giữa những bộ phận kế cận nhau, không có ý nghĩa. Khi giờ đây ta nhìn một phong cảnh thì ta thấy trong đó vô số những quan sát, những vận động và những trải nghiệm đã được huân tập từ khi ta còn tấm bé cho đến tận bây giờ; mắt đứa trẻ con cũng hoàn hảo như mắt của chính ta, nhưng nó không đo lường mức độ gần và xa, mối quan hệ của những bộ phận tạo thành tổng thể. Khi mắt nhìn thấy theo những điều kiện mới mới tinh thì nó dễ bị lừa gạt; các giác quan liên tục bị cái trí điều chỉnh và bổ sung. Thế mà lần đầu tiên khi các giác quan tinh vi thuộc các lớp vỏ giác quan của ta bắt đầu hoạt động thì chúng cũng giống như mắt của đứa trẻ con trên cõi vật lý, nhưng đằng sau đó có một cái trí đã trưởng thành đang hoạt động tích cực, chất chứa đầy những ý tưởng được huân tập từ những cảm giác trên cõi vật lý; nó đưa nội dung này vào cái nét tổng quát mà giác quan của thể vía cung cấp, thế là con người “nhìn thấy” một vật thể trên cõi trung giới; cũng giống như trên cõi vật lý, cho đến nay phần lớn nhận thức là do cái trí cung cấp, nhưng trong khi cái trí trên cõi trần cung cấp những chi tiết được huân tập do vô số quan sát những sự vật giống nhau trên cõi vật lý và nhờ thế thêm vào cho báo cáo của giác quan cái kho chứa những ký ức thích hợp của chính mình thì cái trí trên cõi trung giới lại phóng chiếu vào nhận thức giác quan cũng cái kho chứa ký ức ấy, giờ đây không phù hợp vì nó còn thiếu những quan sát trên cõi trung giới ắt đóng góp cho những nhận thức tổng thể. Có một nguồn sai lạc phong phú liên tục bị bỏ qua và vì thế cho nên những nhận thức quan sát sơ khai gây hiểu lầm nhiều nhất, những quan sát của kẻ chưa lão luyện tiếp tục nhuốm tập khí trần tục.

Để cho ta có thể chắc chắn về sự bất tử của mình thì ta cần phải có một điều gì đó khác hẳn sự tinh vi hóa lớp vỏ giác quan, điều nầy có liên quan tới sự sống chứ không liên quan tới các hiện thể của sự sống. Chúng ta có thể leo lên từng nấc một của cái thang thế giới, thế nhưng ta vẫn còn không thỏa mãn; bởi vì bên trên ta trải dài ra những điều vô tận và bên dưới ta cũng trải dài ra những điều vô tận; khi bị sững sờ và co quắp lại bởi những điều bao la bên trên và bên dưới, ta thấy dường như cũng chẳng quan trọng gì khi ta đứng ở nấc thang nầy hay nấc thang kia trên cái thang. Ta cứ mãi đi ra ngoài, thêm một mớ hiện tượng nầy vào một mớ hiện tượng khác, thật sự dệt nên những sợi dây thừng vô tận từ những sợi tao vô biên. Nếu Lời lẽ của Thần bí gia là chính xác thì ta phải quay vào bên trong chứ không quay ra bên ngoài để mưu tìm minh triết thay vì mưu tim học vấn. Quả thật rõ rệt là không một sự mở rộng nào, không một sự tinh vi hóa nào các giác quan có thể đưa ta vào thế giới thật sự vô hình, cái không mang tính hiện tượng, đó là thế giới tư tưởng chứ không phải thế giới hình tư tưởng. Muốn như vậy thì tâm thức phải bộc lộ ra những quyền năng bao giờ cũng ở bên trong nó và bao giờ cũng hiển lộ thiên tính vốn là bản chất ẩn tàng của nó. Tâm thức là Thực tại bị chất liệu nhồi sọ chế định và ta phải chìm sâu vào bản thể của chính mình nếu muốn tìm ra sự chắc chắn về tính bất tử khi hiệp nhất hữu thức với Đấng Nhất Như. Mọi bằng chứng khác đều chỉ mang tính bổ sung, bằng chứng nầy mới là chủ chốt và tối hậu, thủy và chung của cuộc sống. Tâm thức vốn Hằng Vô Hình: “Hình tướng của nó không ở nơi thị giác, không ai có thể dùng mắt mà quan sát nó được”; thế nhưng nơi đây có sự chắc chắn đầy đủ về Thực tại của Đấng Hằng Vô Hình, của cái thoát khỏi mọi giác quan cũng như tâm trí. Cũng giống như mắt hưởng ứng ánh sáng, tai hưởng ứng âm thanh, vật chất hưởng ứng vật chất; cũng vậy tâm thức phải học cách hưởng ứng tâm thức, tinh thần phải học cách hưởng ứng tinh thần. Khi ta đã học được điều nầy thì vấn đề chết không bao giờ còn làm cho ta khốn khổ nữa, không nỗi nghi ngờ nào có thể tấn công ta về việc cần có tồn tại những thế giới để tiếp tục sinh hoạt cho kẻ đã thoát xác còn chưa hoàn hảo; ấy là vì khi tâm thức thực chứng được tính bất tử cố hữu của mình thì nó biết chính mình cốt yếu là độc lập với ba cõi, là một thực thể tinh thần thuộc về thế giới tinh thần.

Lời giải đáp cho thắc mắc: “Liệu ta có thể biết được điều nầy chăng chứ không chỉ hi vọng” nó xuát phát từ tôn giáo cũng như từ triết học. Đấng cao cả nhất trong nhân loại tuyên bố rằng tri thức nầy trong tầm với của con người; đó là Brahmavidyā, Ngộ đạo, Thông Thiên Học. Và cái con đường hẹp ngàn xưa mà con người đã bước trên đó từ ngàn xưa, các bậc đạo sư của mọi tôn giáo đã đi trên đó cùng với những môn đồ nối bước các Ngài, con đường hẹp ngày xưa ấy ngày nay vẫn mở ra cho con người bước trên đó cũng như đã từng mở ra cho con người trong quá khứ. Tự ngã của con người trong thế kỷ 20 cũng thiêng liêng như tự ngã con người trong thế kỷ thứ nhất hoặc trước đó cả ngàn năm; sự sống của Thượng Đế cũng gần gũi với tinh thần của con người. Ấy là vì tinh thần đó là hậu duệ, là chiết thân của Đấng thiêng liêng, nó có thể biết bởi vì nó giống như Cha đẻ của mình. Trong tài liệu ngàn xưa có bảo rằng bằng chứng về Thương Đế là sự xác tín về Tự ngã của con người, đó là bằng chứng duy nhất vô giá, bằng chứng về Thực tại thiêng liêng xuất phát từ Thực tại bên trong ta. Vì thế cho nên con người có thể biết được Thực tại của Đấng Hằng Vô Hình, cũng như tính Thực hữu của các thế giới hiện nay đang vô hình.

Để đi tìm bằng chứng ấy, Tôn giáo yêu cầu tín đồ hãy bước trên con đường Cầu nguyện. Bằng cách cực lực tập trung cầu nguyên, khi cuộc sống thanh khiết con người có thể xé rách lớp vỏ giác quan đến mức mà Tinh thần có thể hòa trộn với Tinh thần, nhân bản có thể hòa trộn với thiên căn. Sự ngất ngây xuất thần của cầu nguyện có thể nâng tín đồ lên tới Đối tượng của lòng sùng tín và y có thể cảm nhận được sự cực lạc của hiệp nhất, niềm vui khôn tả của Đấng Chúa Tể. Chẳng bao giờ y có thể nghi ngờ trở lại thực tại của sự hiệp thông cao cấp nầy. Và cho dù còn lâu mới đạt được tới mức đó, con người cầu nguyện có thể trải nghiệm được những thế giới nội tâm, có thể cảm nhận được sự an bình của chúng, sự hoan lạc của chúng, có thể tắm mình trong ánh sáng của chúng. Những trải nghiệm nầy là những sự kiện trong tâm thức và nâng con người lên vượt quá mọi khả năng nghi ngờ về Thực tai của cõi Vô hình. Gọi các cõi ấy là cõi nội giới mang tính chủ quan, bảo rằng đó là tác động phản chiếu của cầu nguyện, không giải thích được mà cũng chẳng hủy diệt được giá trị của chúng. Sự kiện hết sức quan trọng là tâm thức có thể được mở rộng, được nâng cao, được soi sáng; con người thấy mình tiếp xúc với một tâm thức viên mãn hơn, một sự sống trào dâng; sự đói khát của y được xoa dịu và thực phẩm đến với y từ các cõi không phải là cõi vật lý. Đi theo con đường cầu nguyện nầy, y có thể đạt được sự chắc chắn là các cõi vô hình tồn tại. Đối với kẻ sùng tín chất phác thì đây là con đương dễ đi nhất. 

Còn có một con đường khác mà Triết học nhắm tới, trên con đường nầy, con người quay vào bên trong chứ không quay ra ngoài và thấy chắc chắn về Thực tại bên trong bản thân. Sự thật chắc mẩm: tôi hằng hữu là điều chắc chắn duy nhất cho mỗi một trong chúng ta, không cần bằng chứng, vượt quá mọi lập luận, không thể được củng cố bởi bất kỳ hành vi lý trí nào. Đây là sự kiện tối hậu về tâm thức, nền tảng mà mọi vật được xây dựng trên đó. Ngoài nó ra thì mọi thứ khác đều là suy diễn. Chúng ta lập luận về sự tồn tại của vật chất theo những sự thay đổi được tạo ra trong tâm thức ta do những gì khác hơn chính ta; ta lập luận về sự tồn tại của những người xung quanh ta do những cảm giác mà ta tiếp nhận từ những người ấy. Ngoại trừ sự kiện trung tâm duy nhất là tâm thức thì mọi điều khác đều là suy luận; mọi thứ khác đều biến đổi, nhưng tâm thức thì chẳng bao giờ. Sự ổn định ấy, sự bất biến ấy là dấu ấn của Thực tại; Thực tại là điều thường trụ, vĩnh hằng và điều thường trụ duy nhất nầy là Thực tại khoác lấy hình tướng.

Khi nghiên cứu con người ở trình độ tiến hóa hiện nay, nếu ta muốn tìm biết trú sở của Ngã thức nầy thì ta ắt thấy rằng nơi hầu hết chúng ta trú sở ấy là hạ trí. Thật vậy, vị trí trong cơ tiến hóa của mỗi thực thể hữu thức có thể được xét đoán qua sự nhận biết trụ xứ của tâm thức. Nếu trụ xứ ấy ở nơi thể xác thì ta có ý thức chứ không có Ngã thức; ở đó không có khả năng phân biệt “Tự ngã” với ảnh hưởng của những tác động gây ra cảm giác. Trên thang tiến hóa cao hơn thì trụ xứ của tâm thức là lớp thứ nhì của lớp vỏ giác quan và đây là trường hợp của loại thú và đa số loài người. Sự sống mà họ tự đồng nhất hóa mình chính là sinh hoạt của các cảm giác và những tư tưởng phục vụ cảm giác; từ đây, người ta dần dần nâng lên tới một tâm thức đồng nhất hóa mình với cái trí, nó vươn lên từ sinh hoạt cảm giác tới tận sinh hoạt tư duy. Từ sinh hoạt của hạ trí trong đó cảm giác vẫn còn đóng vai trò lớn, con người vươn lên tới sinh hoạt của trí năng và hạ trí trở thành công cụ của trí năng không còn là chính con người nữa. Từ sinh hoạt của trí năng, y phải vươn lên tới sinh hoạt của Tinh thần và biết mình là Đấng Nhất Như. Trụ xứ của Ngã thức được chuyền dời từ hạ trí lên cao hơn bằng cách suy tư miên mật, do học viên làm việc theo trí thức khi triết gia, khoa học gia đã xoay trở tư tưởng của mình từ những sự vật lên tới những nguyên lý, từ các hiện tượng lên tới các định luật. Và cũng như suy tư miên mật mới có thể nâng trụ xứ của Ngã thức từ cái trí lên tới trí năng; cũng vậy chỉ có định trí sâu sắc và tham thiền mới có thể nâng trụ xứ nầy từ trí năng lên tới Tinh thần.

Sau khi đã siêu việt được sinh hoạt của các giác quan, người nào muốn đẩy nhanh sự tiến hóa của chính mình phải phấn đấu biến cuộc đời mình thành sinh hoạt trí tuệ chứ không phải chỉ là sinh hoạt theo hoạt động ngoại giới. Khi thành công, khi ắt hữu hiệu hơn chứ không kém hữu hiệu nơi ngoại giới, bởi vì y ắt chu toàn mọi bổn phận của mình nơi ngoại giới mà ít phải cố gắng hơn, ít hao phí năng lượng hơn; y nổi bật lên nhờ sức mạnh, sự bình tĩnh, sự thanh thản, khả năng chịu đựng khiến y trợ giúp người khác hữu hiệu hơn và làm nhiệm vụ hằng ngày hữu hiệu hơn. Trong khi y hoàn thành mọi nhiệm vụ một cách trung thực thì sinh hoạt chân thực của y lại ở bên trong và hằng ngày y thực hành quan năng trí tuệ cao cấp khi chúng bộc lộ ra; khi những quan năng nầy đã trở nên quen thuộc thì y ắt nhìn đăm đăm vào bóng tối vượt quá mức trí năng, dùng tham thiền định trí để tìm ra ánh sáng vượt ngoài tầm bóng tối, đó là ánh sáng của Thực tai, của Tự ngã. Trong sự tịch lặng ấy, tâm thức tinh thần ắt xuất lộ bên trong y, đáp ứng với sự rộn ràng tinh tế xuất phát từ một thế giới mà y chưa biết. Thoạt đầu yếu ớt rồi về sau mạnh mẽ hơn với một sự dũng cảm càng ngày càng gia tăng, cái tâm thức cao siêu ấy đáp ứng với bên ngoài và thực chứng bên trong; y biết mình là Tinh thần, y biết mình là Thượng đế.

Đối với một Đấng như thế thì mọi thế giới đều mở toang mọi cửa ra, thiên nhiên không còn bức màn che nào trong mọi cõi giới. Các cõi trời rộng mở xung quanh ngài và những Tự ngã sống động đã thoát xác hay còn nhập thể đầy dẫy trong đủ mọi thế giới. Ngài biết rằng sự chết chẳng là gì cả, còn sự sống cứ tiến hóa đời đời, chẳng phải vì ngài đã dùng những giác quan tinh vi để nhìn thấy qua lớp vỏ giác quan là thể vía và thể trí mà người quá cố còn khoác lấy và do đó ngài có thể thấy được dù ở đây hay ở đó thì sự sống vẫn liên tục không bị đứt đoạn; nhưng ngài biết vì ngài biết tâm thức là vĩnh hằng, không hề bị chết. Đối với ngài thì vũ trụ vốn bắt rễ nơi sự sống thì những hình tướng vô thường là không quan trọng, vì Thực tại vốn hằng hữu cho dù các hình tướng có thể thay đổi đến đâu đi nữa. Niềm xác tín nầy không cần những bằng chứng nơi thế giới hiện tượng để khiến cho nó chắc chắn hơn; nó dựa trên bản chất của sự việc. Quả thật ngài biết tính Thực hữu của các Thế giới Vô hình, nhưng ngài vững vàng như Thực tại về Đấng Hằng Vô Hình; mọi thế giới đều Thực hữu, bởi vì chúng là những mặt nạ che phủ Thực tại, nhưng tất cả mọi thế giới có thể mờ nhạt đi thành ra hình bóng, song le Thực tại vẫn còn đó.