THUẬT SỐNG  Tác giả Radha Burnier Bản dịch: www.thongthienhoc.com Trích THẾ GIỚI XUNG QUANH TA (THE WORLD AROUND US) (Tạp chí Nhà Thông Thiên Học, số tháng 11 năm 2002)

 

Hoa sen là một biểu tượng của sự tăng trưởng linh hồn. Ngủ yên trong bùn vô tri vô giác qua bao nhiêu kiếp lâm phàm để rồi từ từ vươn lên tới mức nhận thức trong sáng hơn và cuối cùng nở rộ vinh quang, phô bày những phẩm chất tinh thần tiềm tàng ở bên trong. H. P. B. có biết trong Giáo Lý Bí Truyền như sau:

Mọi điều hiện hữu đều chỉ có một thực tại tương đối chứ không phải là thực tại tuyệt đối, bởi vì cái dáng vẻ mà bản thể ẩn tàng khoác lấy đối với bất kỳ quan sát viên nào đều tùy thuộc vào năng lực nhận biết của y.

Sự tiến bộ đi lên của Chơn ngã là một loạt những sự thức tỉnh lũy tiến, mỗi bước tiến đều mang lại cái ý tưởng giờ đây cuối cùng ta đã đạt được ‘thực tại’; nhưng chỉ khi ta đạt tới Tâm thức tuyệt đối và hòa lẫn chính mình với nó thì ta mới thoát được những sự si mê do hão huyền (maya) gây ra.

Những sự thức tỉnh này thật quan trọng bởi vì chúng mang lại ý nghĩa mới cho kiếp hiện tồn và cứ mỗi sự thức tỉnh ấy thì ta lại trải nghiệm một ý thức sâu sắc hơn về việc hiệp nhất với phần còn lại của cuộc sống. Mọi trải nghiệm mà ta cảm nhận được là mới mẻ và mang lại sự tươi mát cho tinh thần đều đòi hỏi phải có sự thay đổi trong tâm thức của chủ thể nhận thức; điều trước kia có vẻ là một sự vật tẻ nhạt thì giờ đây lại bộc lộ ra là tràn đầy nhựa sống đối với một tâm thức nhạy bén hơn và đã thâm nhập sâu hơn. Người ta có thể nghĩ tới một kẻ dã man giết vợ rồi ăn thịt bởi vì y đang đói, cũng giống như một số con nhện ăn thịt bạn tình của mình - bởi vì đó chỉ là một vật ăn được. Nhưng khi y tiến hóa lên và thức tỉnh với một trạng thái tri thức khác thì y ắt thấy đó không chỉ là một sự vật mà là một người đầu ấp tay gối với mình.

Thuật sống cốt ở việc học hỏi trải nghiệm ý nghĩa và vẻ đẹp mà ta chưa từng biết trước kia, nó mang lại một xúc cảm tươi mát tùy theo mức độ mà còn có một xúc cảm ngây ngất nữa. Thánh Teresa ở Avila có viết rằng: ‘Một linh ảnh chân thực về cõi trời mang lại cho linh hồn một mùa gặt với những điều phong phú tinh thần khôn tả và một sự đổi mới đáng hâm mộ về năng lượng thể chất’. Những người đi sâu vào đề tài này ở cổ Ấn Độ bảo rằng việc trải nghiệm điều chưa từng thấy và chưa từng biết tồn tại ở những mức độ sâu lắng vượt ngoài tầm thế giới vật chất, thế giới suy tư và tạo hình; đó chính là chủ đích của nghệ thuật chân chính. Việc tạo hình là một sản phẩm của trải nghiệm quá khứ được nhớ lại. Nó thuộc về cái trí bị chế định chứ không phải là một sự thức tỉnh trong tâm thức.

Sự mới mẻ mà ta trải nghiệm qua nhận thức sâu sắc và quan hệ sâu lắng quả thật là mang tính sáng tạo. Có nhiều điều mang tính là nghệ thuật nhưng thường ‘nghệ thuật’ như vậy chỉ là vấn đề có kỹ năng tạo ra đủ thứ loại hình sự vật để kích thích các giác quan. Mặt khác, tính sáng tạo của nghệ thuật chân chính nâng tâm thức của chủ thể nhìn ngắm vượt lên trên mức xúc cảm. Tôi trụ nơi thời gian và không gian này’. Vì vậy nó bao hàm cái hương vị của một thế giới tinh thần trong đó thời gian không tồn tại, một thế giới ánh sáng, vẻ đẹp, sự an bình và các giá trị thuộc về phi thời gian. Làm thế nào ta có thể học được cái nghệ thuật này vốn cao cả nhất trong mọi nghệ thuật, vốn bao quát và bao hàm mọi nghệ thuật khác, trong đó chủ nhân ông là những kẻ đã vượt thoát được hình ảnh về bản ngã và siêu việt được hão huyền về thời gian và không gian?

Mọi sinh linh phi nhân loại trên trần thế đều biểu lộ một cách vô thức tính nghệ thuật của trí tuệ vũ trụ. Một cái cây hấp thụ chất dinh dưỡng từ dưới đất và mặt trời để rồi chắc chắn chuyển hóa nó thành ra một dạng vẻ đẹp. Tiếng hót của loài chim và sự vận động của loài thú đều là cội nguồn của niềm vui và vẻ đẹp, nhưng bản thể chúng không có ý đồ gì hết. Tuy nhiên loài người vì đã bị vong thân với Thiên nhiên, ít ra là trong lúc này, cho nên không làm được như vậy. Con người có một vai trò khác. Trong Giáo Lý Bí Truyền, bà Blavatsky có tuyên bố rằng mọi tạo vật đều phải trải qua giai đoạn làm người, trong đó việc vô ý thức chu toàn các chủ đích của Thiên nhiên phải được thay thế bởi tác động sáng tạo xuất phát từ ý thức trọn vẹn. Vì không ngộ ra được điều này cho nên con người tạo ra sự hỗn loạn ở bên ngoài và bên trong chính mình, sự hỗn loạn ấy gây ra đấu tranh và đau khổ. Để thoát ra khỏi sự hỗn loạn ấy, y phải hiểu rõ được địa vị của mình trong đại thiên cơ sinh hoạt. Y phải chăm chú nghiên cứu, hiểu được chủ đích của cuộc sống và hiệp nhất với nó cũng giống như một thành viên ban nhạc hòa tấu lớn phải hiệp nhất với toàn thể âm nhạc được sáng tạo ra.

Trong trình độ tiến hóa hiện nay, việc suy tư còn khống chế sinh hoạt của ta, gây thiệt hại cho các quan năng khác và vì vậy xã hội loài người trở nên nghiêng về một bên và mất thăng bằng. Sinh hoạt sáng tạo đòi hỏi phải có sự quân bình trong nội tâm và vận dụng các quan năng nhận thức cao siêu thoát khỏi quy định suy tư. Các nghệ sĩ tài hoa đều chứng nhận rằng tác phẩm của họ chỉ là sự biểu hiện hữu hình của điều được khai thị cho họ ở mức độ tinh vi. Chẳng hạn như bên trong một tảng đá thô thiển, nhà điêu khắc có thể đã thấy một hình dáng mỹ lệ. Khi bộ óc phàm hoạt động thì việc giác ngộ về bản thể của sự việc diễn ra trong im lặng. Trong tập sách nhỏ soi sáng tên là Ánh Sáng Trên Đường Đạo, điều này được gọi là sự nở rộ của linh hồn. Các giác quan đều linh hoạt, cái trí tỉnh thức, tâm hồn cởi mở và nội nhãn có thể nhìn thấy được. Ta có thể gọi tri giác ấy là ‘tình thương’ bởi vì khi có tình thương chân chính chứ không phải là tình yêu thế tục thì ta có sự hội ngộ của linh hồn với bản thể ẩn tàng của sự sống. Trong một bài thuyết trình bà Annie Besant có nói rằng: ‘Điều chẳng bao giờ xảy ra qua việc cãi lý, tranh cãi, lý luận bằng trí thức thì ắt lại xảy ra khi trái tim yêu thương bên trong ta đã thức tỉnh’.

Vậy thì thuật sống chính là thuật yêu thương. Yêu thương không thể xuất hiện bằng cách mơ ước; ta không thể nói ‘tôi sẽ yêu thương’ rồi cứ yêu đại. Giống như nghệ sĩ, ta phải làm việc lâu dài về đề tài ấy trong hàng giờ dài dằng dặc để có được linh ảnh bên trong, chia xẻ được với những người khác vẻ đẹp và sự thật mà ta nhận thức được. Khi đã được tẩy trược thì tâm thức bèn cởi mở với các dạng mỹ lệ, các âm thanh tinh vi và sự thật ở các mức độ sâu lắng hơn.

Ở mỗi mức độ tinh vi hơn thì ánh sáng chân lý lại soi chiếu rực rỡ hơn. Nghe đâu ngay cả ở mức cõi Trung giới, những rặng núi và thung lũng đẹp đẽ mà ta thấy trên trần thế ắt vẫn còn có những âm bản đối chiếu đẹp đẽ hơn. Trong đoạn văn nổi tiếng của Plato bàn về vẻ đẹp, ông dạy chúng ta chuyển từ những sự vật đặc thù đẹp đẽ sang vẻ đẹp tuyệt đối, từ những điều đặc thù sang sự đơn nhất. Trong quyển Huyền Bí học thực hành bà Blavatsky khuyên rằng: ‘Cái trí cần phải lờ đi tất cả những gì ngoại trừ những sự thật phổ quát trong Thiên nhiên kẻo tâm pháp ắt biến thành nhãn pháp’.

Ta suy nghĩ bằng bộ óc của mình, nhưng Krishnamurti có bảo rằng: ‘Tình yêu thương không giới hạn trong phạm vi của bộ óc’. Bộ óc là công cụ của cảm giác, của những trung tâm phản ứng. Ta không thể tìm thấy an bình và yêu thương trong nội bộ cái không gian hạn hẹp này. H. P. B. có bảo rằng: ‘Hãy xua tan đi mọi tư tưởng thù hằn đối với bất kỳ sinh linh nào’. Tâm hồn phải hằng đầy xúc cảm không chia rẽ đối với mọi chúng sinh còn lại trong toàn thể Thiên nhiên’. Những lời lẽ này thật có ý nghĩa bởi vì cốt lõi của sự nhận thức chính là việc cảm thấy không riêng rẽ đối với Thiên nhiên và mọi đứa con của Thiên nhiên. Trong Tiếng Nói Vô Thinh có day rằng: “Pháp của ‘con mắt’ (chính là ý thức trong đầu óc) là hiện thân của ngoại cảnh và điều không thực hữu”.  Ngoại cảnh chính là giấc mơ mà ta phải thức tỉnh đối với nó. Lời cầu nguyện đầy linh hứng của Annie Besant gợi ý rằng đối với một người đã tỉnh thức thì nguyên tử là một thực tại sống động, còn đối với ý thức trơ lì thì nguyên tử là vật chất ù lì:

Hỡi Sự Sống Ẩn Tàng rung động trong mỗi nguyên tử;

Hỡi Ánh Sáng Ẩn Tàng chiếu diệu trong mọi tạo vật;

Hỡi Tình Thương Ẩn Tàng bao quát vạn vật trong tính nhất như;

Mong sao mỗi người cảm thấy mình hiệp nhất với sự ẩn tàng nêu trên,

Thì người ấy cũng biết rằng mình hiệp nhất với mọi thứ khác.

Những người nào có cặp mắt sắc sảo đều biết được sự hiện diện của Thượng Đế ở khắp mọi nơi. Đó là các nghệ sĩ tinh thần vốn ban rãi tình thương và ban phúc cho chúng sinh. Thuật sống và yêu thương tương ứng với ‘sự hòa lẫn về thông linh và tinh thần của con người với Thiên nhiên’ mà H. P. B. đã từng nhắc tới. Sự hòa lẫn như thế càng nhuần nhuyễn bao nhiêu thì cái bản ngã nhỏ nhoi càng ít tồn tại bấy nhiêu và việc giải thoát khỏi gánh nặng của bản ngã chính là những giây phút hoan hỷ và ngây ngất của nghệ thuật.