KI TÔ GIÁO (CHRISTIANITY) Trích quyển The Inner Life Tác giả C. W. Leadbeater  Bản dịch của www.thongthienhoc.com

KI TÔ GIÁO

 

Trong những nguyên lý của Thông Thiên Học, tuyệt nhiên không có điều gì ngược lại Ki Tô giáo nguyên thủy chân chính, mặc dù có thể có những phát biểu không thể dung hòa được với một số lỗi lầm trong thần học hiện đại bình dân. Thần học hiện đại gán cho kinh điển một tầm quan trọng bao la; thật ra tôi thấy có vẻ như nó hầu như hoàn toàn dựa vào một hai bản văn. Nó xét tới những bản văn này rồi dành cho nó một cách thuyết giải đặc thù, thường thường ngược hẳn lại với ý nghĩa đơn giản trong những bản văn khác cũng của kinh thánh. Dĩ nhiên trong kinh điển của Ki Tô giáo đều có những điều mâu thuẫn vốn tất yếu phải như vậy trong bất kỳ quyển sách nào có kích thước đồ sộ như thế; nhiều bộ phận khác nhau trong kinh thành được viết ra trong những thời kỳ lịch sử thế giới cách xa nhau nhiều do những người có kiến thức và trình độ văn minh không tương đương với nhau.

Mọi phát biểu trong đó không thể đúng theo sát nghĩa, nhưng ta có thể truy nguyên tới tận điều ẩn đằng sau đó và cố gắng tìm ra bậc đạo sư nguyên thủy đã trình bày như thế nào trước các môn đồ. Vì có nhiều điều mâu thuẫn và nhiều cách thuyết giải, cho nên hiển nhiên là Ki Tô hữu biết suy tư có bổn phận phải cân nhắc cẩn thận những phiên bản khác nhau trong tín ngưỡng của mình đang hiện hành, và quyết định đâu là đúng đâu là sai theo lý trí và cảm thức phân biệt phải trái thông thường của chính mình.

Thật vậy, hiện nay mọi Ki Tô hữu đều phải quyết định cho chính mình xem mình có tự nguyện là một tín đồ Công giáo La mã hay là thành viên của Giáo hội Anh quốc hoặc thuộc phái Giám lý hay là thuộc phái Đạo quân Cứu thế; mặc dù mỗi một trong những giáo phái này đều tuyên bố rằng mình giương cao ngọn cờ Ki Tô giáo chân chính duy nhất và biện minh cho lời rêu rao ấy qua việc trích dẫn kinh điển. Thế thì  làm sao kẻ phàm phu quyết định được giữa những lời rêu rao cạnh tranh như thế? Hoặc là y mù quáng chấp nhận tín ngưỡng mà cha ông mình vẫn chủ trương và tuyệt nhiên không khảo sát vấn đề này, hay là y khảo sát nó rồi quyết định qua việc vận dụng sự phán đoán của chính mình.

Nếu y đã làm như thế thì thật phi lý và tiền hậu bất nhất khi y từ chối không khảo sát mọi bản văn, thay vì chỉ dựa đức tin trên một hai bản văn thôi. Nếu y vô tư khảo sát mọi bản văn thì y chắc chắn sẽ tìm thấy nhiều điều ủng hộ cho chân lý của Thông Thiên Học. Y ắt cũng thấy rằng chỉ nhờ có Thông Thiên Học mới thuyết giải hợp lý được các tín điều. Cố nhiên để so sánh một cách thông minh các hệ thống khác nhau này y cần điều tra về lịch sử tôn giáo của chính mình để xem giáo lý Ki Tô giáo đã đi đến tình trạng hiện nay ra sao.

Y ắt thấy rằng trong Giáo hội Ki Tô giáo thời sơ khai có ba bộ phận hoặc giáo phái chính yếu. Trước hết là các vị Tiến sĩ Ngộ Đạo hoặc các vị đạo sư vốn là những người có văn hóa và minh triết, họ chủ trương rằng Giáo hội Ki Tô có hệ thống triết lý mang bản chất giống như các hệ thống lớn của Hi Lạp và La Mã đương thời. Họ bảo rằng hệ thống này mặc dù hoàn toàn bao quát và rất hay ho nhưng lại khó hiểu, cho nên họ không khuyên người ít học nghiên cứu nó. Họ bảo đó là sự Ngộ đạo hoặc tri thức được sở hữu bởi những người là thành viên chính thức của Giáo hội, nhưng không được trao truyền cho thế giới nói chung, thậm chí không được truyền thụ cho những thành viên Giáo hội ít học hơn khi ở giai đoạn sơ khởi, họ chưa thể tiếp nhận các bí tích.

Thế rồi có một phân bộ khác thứ nhì, một đoàn thể những người khả kính thuộc giai cấp trung lưu, họ tuyệt nhiên không bận tâm về triết lý mà chỉ bằng lòng coi những lời lẽ của đấng Ki Tô là những điều dẫn dắt cho cuộc đời mình. Họ dùng một tập hợp những lời lẽ của ngài làm kinh thánh, mới gần đây những người buôn bán đồ cổ đã phát hiện ra một số di cảo này.

Thế rồi, tiếc thay lại có một đại chúng gồm những người dốt nát và hiếu động, họ chưa bao giờ lĩnh hội được bất cứ điều gì trong giáo lý Ki Tô giáo mà chỉ gia nhập Giáo hội vì những lời tiên tri của đấng Ki Tô nói về thời hoàng kim vị lai. Đấng Ki Tô rất xúc động trước nỗi đau khổ của người nghèo, tràn đầy lòng từ bi và thương xót đối với họ. Trong giáo huấn ngài thường xuyên bảo hãy an ủi họ bởi vì người nghèo cam chịu sự phấn đấu dũng cảm thì trong tương lai ắt có một địa vị tốt đẹp hơn và tiến bộ hơn nhiều so với người giàu mà không biết tận dụng cơ hội của mình. Người ta có thể dễ dàng hiểu được bằng cách nào mà giáo huấn được rao giảng cho những người hết sức thất học lại có thể được tiếp nhận một cách biên kiến như vậy. Họ ắt tiếp nhận những lời hứa hẹn chứ không tiếp nhận những điều kiện và ý tưởng của họ về thời hoàng kim ấy có thể dễ dàng trở thành việc đến lượt họ là những người áp bức lợi dụng kẻ giàu có – đây là một điều gì đó mà dĩ nhiên đấng Ki Tô chẳng bao giờ rao giảng. Thế là sinh ra chuyện đấng Ki Tô thu hút về chính mình đại chúng gồm những người vì nhiều lý do khác nhau chống lại chính quyền hiện hữu; khi đến lượt những người dốt nát này rao giảng cái mà họ coi là Ki Tô giáo cho những người khác thì tự nhiên là họ thổi phồng và tăng cường quan niệm sai lạc của chính mình về nó. Đại khối những người phàm phu này vốn tự coi mình là “những người nghèo” nhanh chóng trở thành đại đa số trong Giáo hội còn non trẻ và đoạt được nhiều quyền lực, đến nỗi rốt cuộc họ có thể trục xuất các vị Tiến sĩ Ngộ Đạo, coi đó là kẻ theo dị giáo; ấy là vì “những người nghèo” bực bội trước ý tưởng cho rằng bất cứ tri thức nào mà họ không sở hữu lại có thể coi là một bộ phận cốt yếu của Ki Tô giáo.

Thế nhưng còn có một quan điểm khác giúp cho Ki Tô hữu thấy Thông Thiên Học ích lợi nhiều nhất cho mình. Ngay giờ đây, tâm trí của nhiều Ki Tô hữu chính thống cũng được vận dụng rất nhiều vào cái mà họ gọi là sự phê phán cao siêu – nghĩa là toan tính ứng dụng cảm thức phân biệt phải trái bình thường và phương pháp khoa học để khảo sát giáo huấn của tôn giáo – nỗ lực tìm hiểu tôn giáo thay vì mù quáng tin theo nó. Trong nhiều thời đại, người ta đã bảo thế giới rằng các giáo điều của giới tu sĩ phải được nuốt trọn như uống thuốc và toan tính lý luận về những giáo điều ắt là vô đạo. Có nhiều người trên thế giới, trong số những công dân trí thức nhất đơn giản là không thể chấp nhận những giáo lý một cách mù quáng và không hiểu được như vậy. Trước khi người ta tin thì người ta phải hiểu được trong một chừng mực nào đấy và một phát biểu không thể trở thành một sự kiện sống động đối với họ chừng nào họ còn chưa thể liên kết nó với những sự kiện khác một cách hợp lý, và coi đó là một phần của hệ thống sự việc ít nhiều bao quát hơn.

Thật buồn cười khi một số tín đồ chính thống bảo rằng những người này cố hữu là độc ác và thái độ của họ là do ma quỉ giựt dây. Ngược lại chính họ mới là những  người thật sự trân trọng điều thiên phú của Thượng Đế, tức là lý trí và quyết tâm sử dụng nó theo chiều hướng cao siêu nhất để soi sáng cho sự thật về tôn giáo. Sự  thật là những người biết phê phán lại phụng sự tối đa cho tôn giáo; họ đang làm sáng tỏ những điều trong tôn giáo từ trước đến nay vẫn còn lờ mờ; họ đang phát biểu chính xác những vấn đề liên quan tới tôn giáo trước kia chỉ hiểu được một phần nào; họ đang cố gắng tạo ra một hệ thống hợp lý từ điều cho đến nay chẳng qua chỉ là một mớ hỗn độn vô nghĩa.

Trong bất kỳ các hội viên nào của chúng ta cũng đều có những người bạn chính thống bị bối rối vì những nỗ lực này, họ e rằng việc giải phóng và hợp lý hóa tín ngưỡng của mình ắt làm cho nó được thanh lọc đến mức không còn tồn tại nữa, thì họ nên tự khuyên mình tìm hiểu giáo huấn Thông Thiên Học, vì đó chính là điều mà họ đang cần. Nó ắt dạy cho họ biết dừng lại trước khi vứt bỏ đức tin của tổ tiên và nó ắt cho họ thấy rằng khi được hiểu đúng đắn thì đức tin đó có một ý nghĩa chân thực và một nền tảng chân thực, trong khi một số điều lơ mơ trong giáo điều trung cổ của giới giáo sĩ có thể không hiểu được và không thể tin được, thì giáo huấn nguyên thủy của đấng Ki Tô là một sự trình bày hoành tráng chân lý đại đồng thế giới.

Nếu họ đã ít nhiều vượt qua khỏi hình thức bên ngoài của tôn giáo mình, nếu họ đã phá vỡ được cái tổ kén tin tưởng mù quáng và cưỡi trên cánh của lý trí và trực giác lên tới một sinh hoạt trí tuệ tự do hơn, cao quí hơn và cao thượng hơn, thì Thông Thiên Học ắt cho họ thấy rằng trong mọi điều đó đều chẳng mất mát điều gì mà lại được một điều vinh quang và cao cả. Ấy là vì nó cho họ biết rằng ánh sáng của lòng sùng tín đã có ý nghĩa xiết bao đối với họ trong sinh hoạt tinh thần ắt được biện minh nhiều hơn, vẻ rực rỡ, đẹp đẽ và thi vị của tư tưởng tôn giáo ắt tồn tại ở mức độ đầy đủ hơn so với mức họ đã từng hi vọng trước kia. Đó không còn chỉ là những giấc mơ dễ chịu mà ánh sáng êm dịu của cảm thức phân biệt phải trái bình thường bất cứ lúc nào cũng có thể thô bạo đánh thức họ dậy, mà là những sự thật trong thiên nhiên đáng được khảo cứu ắt chỉ trở nên chói lọi và toàn bích hơn khi ta hiểu chúng chính xác hơn.

Chắc chắn là ta không nên chấp nhận Kinh thánh của Ki Tô giáo theo sát nghĩa, vì nhiều phát biểu trong đó chỉ mang tính biểu tượng, còn có những phát biểu khác đơn giản là không đúng. Khi chúng tôi dùng thần nhãn khảo cứu cuộc đời của giáo chủ Ki Tô giáo chẳng hạn, thì chúng tôi chẳng thấy vết tích nào của 12 vị thánh tông đồ được thêu dệt nên; dường như họ chưa bao giờ tồn tại dưới dạng con người mà được dẫn nhập vào câu chuyện này vì một lý do nào đấy, có thể tiêu biểu cho 12 cung hoàng đạo. Môn đồ Giê su mà nhục thân đã dành cho đấng Ki Tô mượn không phải là đứa con hoang theo hàm ý trong phúc âm và cha của Giê su không phải là người thợ mộc. Thật ra Giê su thuộc dòng quí tộc cao nhất của dân Do Thái, hậu duệ của huyết thống hoàng gia của chính mình thời xưa. Tuy nhiên Chúa Giê su có thể có một chút dòng máu Aryan nơi bản thân, điều này cũng hoàn toàn đủ khiến cho những người Do Thái độc quyền bảo rằng Chúa Giê su không chính thống thuộc dòng dõi của vua David, và phát biểu ấy có thể rất dễ dàng được chấp nhận ngụ ý rằng đó là sự sinh ra không theo qui lệ mà câu chuyện đã gợi ý.

Sự thật là bốn phúc âm tuyệt nhiên chưa bao giờ dự định để được chấp nhận theo ý nghĩa lịch sử nào. Cả bốn đều dựa trên một tài liệu ngắn hơn nhiều được viết ra bằng tiếng cổ Do Thái do một tu sĩ tên là Matthaeus, ông này sống trong một tu viện ở sa mạc phía nam Palestine. Ông dường như đã quan niệm ra ý tưởng đưa một số sự kiện lớn về khai tâm biến thành một dạng kể chuyện, rồi trộn lẫn nó với một số điều rút ra từ chính cuộc đời của Chúa Giê su thực, mà ngài giáng sinh vào năm 105 trước Công nguyên, với cuộc đời của một vị giảng sư khác cuồng tín và hoàn toàn vô danh tiểu tốt, người này đã bị kết án tử hình và bị hành hình ở Jerusalem vào khoảng năm 30 sau Công nguyên.

Matthaeus gửi tài liệu này tới cho một người bạn hiền vốn là tu viện trưởng của một tu viện khổng lồ ở Alexandria, rồi gợi ý cho bạn rằng ông này hoặc một số phụ tá của mình có thể sắp xếp nó lại rồi phát hành bằng tiếng Hi Lạp. Vị tu viện trưởng ở Alexandria dường như đã sử dụng một số tu sĩ trẻ làm việc này, cho phép mỗi tu sĩ tự mình cố gắng làm việc và xử trí công việc theo kiểu của riêng mình. Thế là một số tài liệu có công trạng rất biến thiên được tạo ra, mỗi tài liệu du nhập vào trong câu chuyện của mình ít nhiều về bản thảo nguyên thủy của Mattthaeus, nhưng mỗi tài liệu cũng thêm thắt vào đó những huyền thoại mà soạn giả ngẫu nhiên biết được theo thị hiếu hoặc óc hoang tưởng của chính mình. Bốn trong số những tài liệu này vẫn còn sống sót mãi cho tới thời của ta và gắn liền với tên tuổi của tu sĩ viết ra chúng, đó là phúc âm theo Matthew, Mark, Luke và John. Đoạn văn xuất sắc mở đầu cho phúc âm của thánh John không phải là nguyên thủy mà được trích dẫn, bởi vì chúng tôi đã thấy nó tồn tại nhiều năm trước Công nguyên dưới dạng một bản thảo ngay cả lúc bấy giờ đã rất xa xưa.

Dưới dạng bản thảo này nó được liên kết với một đoạn trích dẫn từ quyển Thiền Thư (Stanzas of Dzyan), quyển này cũng được dịch sang tiếng Hi Lạp.