Kẻ Phạm tội và Tội lỗi

 

Đâu là thái độ của nhà Thông Thiên Học đối với nhiều dạng điều ác đang thịnh hành trên thế giới nói chung cũng như xung quanh ta nói riêng?  Nhà Thông Thiên Học không thể thờ ơ: ‘Không hành động khi cần có hành vi từ bi ắt trở thành hành động theo tội lỗi gây chết người’, Tiếng Nói Vô Thinh  có dạy như vậy. Thờ ơ với điều ác cũng là hành vi tích cực làm điều sai trái, bởi vì nó dựa trên lòng ham muốn ích kỷ không chịu dính dáng mà chỉ muốn ung dung thoải mái trong cái tổ ấm cúng nhỏ bé của mình.

Trên thế giới có vô số những hành vi bóc lột độc ác và không trung thực. Nhiều dạng điều ác có tổ chức đã trở thành một bộ phận của hệ thống xã hội và nền văn hóa hiện đại. Ít ra thì nhà Thông Thiên Học cũng phải thẳng thắn chống lại chúng trong tâm trí. Một thái độ có nhiều lương tâm hơn ắt phải cất cao giọng chống lại điều sai trái trong xã hội - độc ác, ngu tín, mê tín dị đoan, không trung thực - trong chừng mực có thể được và không ngần ngại đưa vấn đề ra trước những người khác để minh giải nó. Những linh hồn quả cảm hơn và có năng lực ắt chiến đấu cho sự thật và công bằng, chẳng hạn như H.P.B. và Annie Besant đã làm.

Nhưng khi hành động, nhà Thông Thiên Học có khó khăn là chịu trách nhiệm lập trường chống lại đủ dạng điều ác trong xã hội trong khi vẫn duy trì một thái độ nhân từ đối với những kẻ phạm tội. Bất cứ ai làm sai trái đều do có một vô minh (avidya) căn bản về những sự thật của cuộc đời và toàn thể xã hội -  cha mẹ, thầy cô, láng giềng và báo chí - đều chia xẻ trách nhiệm rút đầu vào cái bóng tối vô minh ấy. Mỗi thế hệ lại nhồi sọ những hạn chế trí tuệ của chính mình và những quan điểm sai trái nhét vào đầu thế hệ kế tiếp. Thế là cá nhân bị uốn nắn và gài bẫy để trở thành thực trạng ngày nay. Điều sai trái y thực hiện là điều sai trái của toàn thể xã hội mà y là một phần tử. Vì thế cho nên Ánh Sáng Trên Đường Đạo có dạy rằng, chúng ta phải nhớ: ‘Tội lỗi và nỗi ô nhục của thế gian chính là tội lỗi và nỗi ô nhục của con, vì con là một bộ phận của thế gian; biệt nghiệp của con đan xen với cộng nghiệp của thế gian, chằng chịt không thể tháo gỡ ra được’.

Vả lại ta không thể dẹp bỏ điều ác bằng cách tự mình phạm phải điều ác còn lớn hơn nữa. Bạo lực và giận dữ đối với kẻ phạm tội chỉ làm gia tăng tổng số bạo lực trên thế giới và kéo dài mãi điều cần được loại bỏ. H.P.B. có viết trong tạp chí Lucifer (số tháng 12 năm 1888) như sau:

Việc kết án và làm mất danh dự một người thay vì thương xót và cố gắng giúp đỡ y bởi vì y sinh ra trong một cộng đồng người hủi cho nên chính y cũng là người cùi, cũng chẳng khác nào nguyền rủa một căn phòng bởi vì nó tối tăm thay vì lặng lẽ thắp sáng lên một ngọn nến để xua tan bóng tối âm u’.

Tình Huynh Đệ mang tính đại đồng không thể loại trừ kẻ bạc nhược về đạo đức và những kẻ cùi hủi không vươn cao lên được so với lòng ích kỷ của mình. Kẻ nào kết tội thì bản thân y cũng chỉ tương đối ít ích kỷ hơn (nếu có). Cái nhãn hiệu vô minh đặc thù của y có thể khác đi về biểu hiện nhưng xét về tính cách căn bản thì nó chẳng khác nào điều mà y kết án. Có một lời khuyên rất hay là ‘đừng xét đoán kẻo con cũng bị xét đoán’. Nếu người phạm tội thực ra vô minh hơn và ích kỷ hơn thì y lại càng cần tới sự giúp đỡ và sự đồng cảm của những người khác, cần có những tư tưởng tốt đẹp và thiện chí của những người khác để tự cải tạo mình. Đầu óc nhị nguyên vốn thấy mình với kẻ sai trái khác nhau một trời một vực thì thật ra không ở vị thế để chỉnh đốn lại điều gì, bởi vì cái hàng rào nhị nguyên là nguồn gốc của mọi vấn đề. Chính vì thế cho nên chỉ có một thái độ thông cảm mới giúp đỡ được ở bình diện cá nhân và mang lại sự thay đổi.

Tuy nhiên điều này không có nghĩa là không nên kết án bằng những lời mạnh mẽ đối với điều ác.

Ắt phải có những người can đảm đến mức đứng lên chiến đấu chống lại sự thối nát, bạo lực và ích kỷ, ngay cả trong những hoàn cảnh khó khăn. Người ta thường kêu gọi hi sinh tiếng tăm, sự tiện nghi và lợi ích trần tục để đưa xã hội tiến lên một chút cho có tiến bộ thật sự. Trong bài báo nêu trên H.P.B. có nói rằng chúng ta tố cáo cộng đồng chứ không phải các đơn vị: ‘Chúng tôi vạch rõ sự thối nát của nền văn minh đang được khoa trương, vạch mặt chỉ tên những hệ thống giáo dục độc hại đưa tới tình trạng đó và cho thấy những tác dụng gây chết người của những điều nêu trên đối với quần chúng’. Với vai trò là nhà Thông Thiên Học, công trình của ta không mang tính cá nhân nhắm vào việc lật tẩy hoặc xét đoán cá nhân đã phạm tội, trừ phi ta có bổn phận chính thức chẳng hạn như là thẩm phán hoặc thẩm quyền nào khác để làm như vậy. Nhiệm vụ của ta là góp phần nhổ tận rễ - một cách không mang tính cá nhân - cái điều thối nát trong xã hội loài người, đi tới tận những nguyên nhân sâu xa nhất mà không lơ là nhiệm vụ chiến đấu chống lại các hậu quả.