HÃY DIỆT TRỪ THAM VỌNG

 

Lời khuyên này có được vì là một phần trong những qui tắc dành cho những hành giả tâm huyết được trình bày trong Ánh Sáng Trên Đường Đạo. Cùng với hệ luận này nơi qui tắc 4: “Con hãy làm việc giống như những kẻ làm việc vì tham vọng”; câu này vốn quen thuộc với các học viên Thông Thiên Học nghiêm túc.

 Tham vọng không khác lắm so với ham muốn cá nhân và ít nhất cũng có một nguồn thông tin cổ truyền đưa ra lời khuyên tương tự, hãy chấm dứt mọi ham muốn và lao động vất vả vì phúc lợi của thế gian mà không muốn bất cứ điều gì. Chí Tôn Ca là một trong những nguồn thông tin ấy. Chẳng hạn như câu thơ 25 thuộc chương 3 có bảo rằng: “Cũng giống như kẻ vô minh hành động vì bám víu vào hành động, hỡi Bharata, cũng giống như thế, người minh triết hành động mà không bám víu vì chỉ muốn phúc lợi cho thế gian thôi”.

Mặc dù các học viên Thông Thiên Học chấp nhận giá trị của những qui tắc nêu trên, song nhiều người có vẻ thực sự khó khăn lắng nghe những ý nghĩa của phát biểu ấy. Thường thường thì trong các lớp học và ở đâu đó nữa cũng có xuất hiện thắc mắc: “Chẳng lẽ lại không cần có những ham muốn tốt - muốn có minh triết, muốn được giải thoát, muốn có những cố gắng cao thượng hoặc tốt đẹp khác nữa? Nếu mọi ham muốn đều chấm dứt thì liệu người ta sẽ làm gì? Ắt không có gì để cho y thành tựu và vì thế cho nên không có lực thôi thúc làm bất cứ điều gì để cải thiện bản thân hoặc phụng sự người khác.

Còn một dạng chống đối ý tưởng nhổ bật tận rễ tham vọng và ham muốn, dạng này xuất phát từ một số người dấn thân vào công việc thực tiễn nhằm giúp đỡ người nghèo và người khốn khổ. Họ tin rằng công tác hữu hình thực tiễn nơi ngoại giới chính là việc phụng sự ‘vô ngã’ và điều này chứng tỏ vô dục. Người ta giả định rằng: “Nếu họ hi sinh tiện nghi, thời gian, năng lượng hoặc bất cứ thứ gì khác, thì chẳng lẽ họ lại không vô ngã và không thoát khỏi tham vọng hay sao?

Hiển nhiên là một chút việc đọc và nghiên cứu huấn lệnh như ‘Hãy diệt trừ tham vọng. . .  Con hãy làm việc như những kẻ làm việc vì tham vọng’ không đủ để cho cái trí thoát khỏi sự chống đối bướng bỉnh nhằm phát hiện ra ý nghĩa sâu sắc và tầm quan trọng của lời khuyên như được bậc minh triết ban ra. Nghi ngờ có thể là một chướng ngại nghiêm trọng trong sự hiểu thấu, bởi vì nó biểu diễn sự chống đối của những lập trường tâm lý đã được trau dồi lâu dài và được chọn lựa để duy trì tính cá biệt của bản ngã. Cái trí trong tiềm thức muốn ở trạng thái đầy tham vọng và ham muốn, bởi vì đây là những yếu tố mạnh mẽ trong thành phần cấu tạo của thực thể riêng rẽ vốn chính là “bản ngã”. Bản ngã không muốn tự kết liễu cho nên chính cái ý tưởng vô dục thật là dễ sợ.

Cũng vì lý do đó, thật mãn nguyện xiết bao khi tin rằng làm công tác xã hội tương đương với vô ngã. Nhờ tin như vậy người ta giải thoát mình khỏi công việc nhàm chán và gian khổ là tự quan sát mình và nhổ bật tận rễ ham muốn cá nhân. Bằng cách nhấn mạnh tới bản chất cao cả của mục tiêu cần đạt được và lờ đi cái trạng thái tâm trí hùng hục làm để đạt được mục tiêu mong muốn, người ta duy trì được tính cá biệt của bản ngã và ý thức tồn tại riêng rẽ. Ánh Sáng Trên Đường Đạo có gợi ý rằng kẻ tầm đạo nào chỉ mở rộng giới hạn ham muốn của mình và chuyển dời óc tự tư tự lợi sang những sự vật có liên quan tới phạm vi sinh hoạt động lớn hơn ấy thì kẻ đó chỉ đang tự lừa gạt mình. Một sự thay đổi mục tiêu không nhổ bật tận rễ bản ngã. Việc quan sát đầy ưu tư cho thấy rằng những kẻ tự xưng là người làm việc ‘vô ngã’ vẫn có thể qui ngã trong mối quan hệ với gia đình hoặc hàng xóm giống như bất kỳ người nào khác. Công việc phụng sự của họ có thể đi kèm theo một ham muốn căn bản là được công nhận và tưởng thưởng.

Sinh hoạt và hành động với tâm hồn trong sáng đòi hỏi phải hết sức cảnh giác đối với những phẩm tính của xúc động, tư tưởng của mình cùng với những động cơ thúc đẩy ẩn nơi vùng tiềm thức. Các nhà Thông Thiên Học phải lắng nghe tận chiều sâu bởi vì “những thói xấu của kẻ phàm phu trải qua sự biến hóa tinh tế và tái xuất hiện trong tâm hồn đệ tử dưới một khía cạnh đã thay đổi”. Tâm hồn trong sáng là dấu chỉ một nhà Thông Thiên Học chân chính.

 Việc nghiên cứu Thông Thiên Học - khi có chút giá trị nào đấy - được thành toàn khi đã tẩy sạch tâm hồn của học viên và biến đổi y thành ra một nhà Thông Thiên Học.