CHỈ CÓ SỰ THẬT MỚI CHINH PHỤC ĐƯỢC LÒNG NGƯỜI (TRUTH ALONE CONQUERS) Tác giả RADHA BURNIER Bản dịch: www.thongthienhoc.com

Bài đăng trên Tạp chí Nhà Thông Thiên Học số tháng 10 năm 2015

In lại bài đăng trên Tạp chí Nhà Thông Thiên Học số tháng 4 năm 1988

Bài thuyết trình được đọc tại Hội nghị Thường niên tại Adyar năm 1987

 

Chúng ta đang sống trong một thế giới đấu tranh và xáo trộn kịch liệt. Có lẽ thế giới chưa bao giờ thật sự hòa bình. Chuyện về nhân loại đã là chuyện về chiến tranh, chinh phục, xung đột, chiếm quyền sở hữu của người khác, bắt người khác làm nô lệ, áp bức kẻ yếu đuối. v.v. . . Dĩ nhiên cũng có những khía cạnh khác như văn hóa, triết học và nghệ thuật, tuyệt nhiên người ta không thể lờ đi sự đấu tranh liên tục và nỗi khốn khổ không ngừng nơi xã hội loài người.

Nguyên nhân gốc rễ của tình hình này không thực sự mang tính chính trị, kinh tế hoặc cấu trúc; nó ở nơi cái trí thối nát của con người. Ta không luôn luôn ngộ ra được rằng sự thối nát hàm ý là gì. Đó không chỉ là vấn đề không trung thực hoặc chiếm đoạt cái đáng ra thuộc về người khác. Sự thối nát có nhiều dạng khác nhau. Tính phá hoại vốn ảnh hưởng tới tâm trí con người thuộc mọi thời đại và mọi dân tộc, là một khía cạnh của sự thối nát. Con người tha hồ tiêu diệt đồng loại của mình và độc nhất là hung hăng đối với chính giống loài của mình. Con người cũng nhanh chóng hủy hoại thực vật, động vật, sự trong sáng của bầu trời; vậy là chấm dứt vẻ đẹp của Thiên nhiên cùng với tính kỳ diệu và biến thiên trên trái đất.

Mọi dạng tự tư tự lợi là một triệu chứng thối nát của tâm trí. Tại sao con người làm như vậy? Tại sao y tạo ra sự xung đột hơn là mang lại sự hợp tác? Tại sao khi lại sẵn sàng phá hoại và rất ngần ngại xây dựng? Có lẽ vì y có quá ít kiến thức về bản chất của vũ trụ mà y là một bộ phận cố hữu. Điều này cũng giống như bảo rằng y không tin vào quyền năng của sự thật, bởi vì sự thật là bản chất của các sự vật như chúng là vũ trụ như nó là, mọi sự việc có bản chất cốt lõi và bản thân ta đúng thực chất của mình.

Đây là sự thật nhưng ta không biết bản chất cốt tủy của chính mình hoặc bất kỳ điều nào khác. Vì thế cho nên, ta xa lìa sự thật, ta không tin vào nó hoặc tin cậy sự thật bằng cách nào đấy tạo ra điều thiện. Ta e sợ phải chân thực với chính mình, vì ta nghĩ rằng mình không thể đạt được sự thành công về vật chất theo lối đó. Ta nghi ngờ liệu mình có thể làm cho bản chất tốt hơn nhờ lòng tốt và vì thiếu đức tin như vậy cho nên ta phải đau khổ.

 Xã hội loài người không thể tồn tại mà không có một số lượng trật tự nào đó trong đấy. Nếu có sự hoàn toàn vô chính phủ và vô kỷ luật thì ắt không thể sống với nhau thành cộng đồng hoặc quốc gia. Vì thế cho nên đâu đầu thiên hạ cũng ra sức điều tiết những mối quan hệ và tạo ra một trật tự nào đấy nhờ vào những phương tiện nổi tiếng như pháp chế, cảnh sát, quân đội, phương pháp thưởng phạt và đủ thứ răn đe. Cái loại trật tự này là loại thấp nhất mà người ta có thể xác lập trong một xã hội, bởi vì đó là mức bùng nổ về mặt niên đại. Mọi nền văn minh sớm muộn gì cũng bị sụp đổ bởi vì người ta mưu tìm sự trật tự được xác lập từ bên ngoài. Sự căng thẳng giữa thẩm quyền của việc xác lập và tự tư tự lợi của cá nhân các công dân. Cũng có thể có âm mưu tự tư tự lợi giữa một bộ phận nào đấy của nhân dân và giới cầm quyền.

Mặt khác, ta phải lưu ý thấy rằng hầu hết các tôn giáo đều quả quyết về quyền năng tối cao của sự thật. Nghe nói sự thật vượt lên trên vạn vật, vượt lên ý chí của con người, những ham muốn, ý tưởng và kế hoạch của y. Thánh Kinh Kitô giáo tuyên bố rằng ‘Sự thật là vĩ đại và mạnh vượt quá vạn vật’. Câu ấy rất giống câu trong Áo nghĩa thư, ‘Chỉ có sự thật mới chinh phục được lòng người thôi’ (satyam eva jayate) mà Ấn Độ đã chọn dùng làm tiêu ngữ. Nhưng mặc dù tiêu ngữ ấy có được tôn trọng về nguyên tắc và mặc dù Áo nghĩa thư, Thánh kinh và các kinh điển được tôn trọng khác đều tuyên bố rằng sự thật vượt trên vạn vật, nhưng hầu hết mọi người lại ưa thích hơn lời khuyên của nhà văn trào phúng Mark Twain, ông bảo rằng: “Sự thật là điều quý giá nhất mà ta có được, cho nên ta hãy tiết kiệm nó!”

Đây là nguyên tắc mà hầu hết mọi người đều sinh hoạt dựa trên đó, họ không vỡ lẽ ra rằng sống giả dối là một chuyện cực kỳ phức tạp cho dù ở mức tập thể hay mức cá thể. Ta thường nêu rõ rằng, nếu ta nói dối thì ta phải tiếp tục che giấu sự dối trá bằng nhiều lời nói dối hơn nữa. Lừa đảo là một con đường trơn trợt và thật khó đứng vững lên từ đó một khi người ta đã bắt đầu đường lối ấy. Sự giả dối sinh ra sự căng thẳng tâm thần, chính vì vậy mà máy dò tìm lời nói dối ngày nay thường được dùng để trắc nghiệm. Xét theo biểu kiến, khi ai đó tha hồ nói dối thì sự kích động và căng thẳng khiến cho lời nói dối trở nên hiển nhiên. Xung đột cũng tạo ra căng thẳng. Khi biết được điều này dường như việc chọn theo một lộ trình lành mạnh hơn ắt có ý nghĩa hơn.

Ta hãy nghĩ tới một thế giới trong đó mọi người có thể được tin cậy, cuộc sống ắt đơn giản hơn nhiều đối với mọi người. Nhưng trong một thế giới mà hầu như chẳng ai đáng tin cậy thì cần có những quy trình phức tạp kiểm tra và điều tiết. Ở nhiều nước có vô số quy tắc bởi vì nạn tham nhũng hoành hành. Càng có nhiều sự giả dối thì cuộc đời ắt phải phức tạp hơn. Cuộc đời ắt đơn giản hơn nhiều khi thiên hạ bộc trực, hợp tác và yêu thương. Sự kiện đơn giản này mà ngay cả một đứa trẻ cũng có thể hiểu được chính là điều mà đại đa số loài người không muốn lĩnh hội.

Nếu bạn cãi cọ ở nhà hoặc bất cứ nơi nào khác thì hãy nghĩ tới mọi chuyện căng thẳng mà nó tạo ra, những tư tưởng và những phản ứng mà nó sinh ra, sự bội thực mà nó gây ra v.v. . . Trong lúc đó khi có mối quan hệ nào, khi ta cảm thấy yêu thương thì chẳng có vấn đề gì. Tất cả chúng ta đều có thể sống thanh thản mà trong đầu không quay mòng mòng. Vi phạm sự thật là vi phạm bản thể chơn ngã của ta, chính vì vậy mà có sự kích động và căng thẳng; khi có sự mâu thuẫn bên trong tâm hồn thì nó sinh ra sự hỗn loạn bên ngoài. Một người mâu thuẫn với chính mình, xung đột với bản thể, ắt tạo ra những vấn đề cho người khác. Y thuyết giải sai lạc, y là cá thể rất yêu sách và một cá thể cầu bất đắc phẩn chí, thì luôn luôn là một cội nguồn bất hòa. Vì thế cho nên nếu không có sự hài hòa và sự toàn vẹn trong nội tâm thì không thể có trật tự xã hội ở bên ngoài, hạnh phúc và phúc lợi cho nhân loại nói chung. Shakespeare có viết rằng:

 

Bạn phải trung thực với chính mình.

Và điều này phải miên viễn suốt ngày đêm,

Thì lúc bấy giờ bạn mới không thể giả dối với bất cứ ai khác.

 

Bây giờ ta có thể nhìn vào mặt bên kia của vấn đề. Nơi mọi người và vạn vật đều có một đốm lửa chân lý có lẽ ẩn bên dưới những lớp tư tưởng và xúc động, tự tư tự lợi. Cái đốm lửa vốn được linh động, sẵn sàng bùng ra thành ngọn lửa. Nếu ta dùng một cách nói bóng bẩy khác thì đó là một xung lực thôi thúc ta giống như một hạt giống nhỏ xíu ắt tăng trưởng thành ra một cây đa hùng vĩ. Cái thần lực bị ẩn giấu này đôi khi đã được gọi là Ki tô tánh. Một số người bảo rằng Phật tánh vốn ở trong vạn vật; hoa, cây, nguyên tử, đều có chứa đựng nó. Nó mạnh mẽ, uy dũng đến nỗi không ai có thể mong ước làm cho nó biến đi hoặc chạy trốn khỏi nó cho dù người ta có thể phấn đấu gian nan đến đâu đi chăng nữa, bởi vì nó chính là chiều sâu thẳm nơi chính bản thân ta. Ta liệu có thể chạy trốn đi đâu? Đây là đề tài của một bài thơ hay ho của Francis Thompson, đó là bài ‘Con chó săn trên Trời’:

 

Tôi chạy trốn Nó suốt đêm suốt ngày;

Tôi chạy trốn Nó suốt qua những năm tháng dài dằng dặc;

Tôi chạy trốn Nó xuyên suốt những mê lộ trong tâm trí của chính tôi.

 

Thật tiếc thay cho chúng ta khi ta tìm cách chạy trốn, ngày hôm nay đánh mất bản thân qua sự khoái lạc, qua những thỏa mãn nhỏ nhen, qua việc gắn bó mình với gia đình, với những mối quan hệ, hùng hục làm việc như điên, lúc nào cũng bận bịu sao cho ta không cần phải giáp mặt với thế giới nội tâm của mình. Thế nhưng ta không thể trốn tránh được nó:

 

 Săn đuổi thấy càng ngày càng đến gần,

 Với bước đi ung dung,

 Tốc độ cố định dứt khoát và sự trước sau như một uy nghiêm.

 

Khi ta ra sức để trốn chạy thế giới nội tâm của mình, tâm hồn của chính mình, thì không thể có an bình, không có hạnh phúc, không ngộ ra được ý nghĩa của cuộc sống. Chính vì ta không ngộ ra được điều đó mà ta mới làm cái điều ta coi là thực tiễn hoặc thực dụng. Thật là tai hại cho cái trí con người khi nó muốn thực dụng, bởi vì cái gọi là thực dụng lại thiếu thực tế nhất. Hiển nhiên là mọi chính sách và hành động ‘thực tiễn’ cho đến nay đã không mang lại hạnh phúc cho con người hoặc tạo ra một xã hội tốt đẹp. Mỗi người đều tìm cách lợi dụng cuộc sống nhiều nhất thông qua của cải và khoái lạc, qua việc thực thi những bổn phận và đủ thứ những chuyện khác. Truyền thống Ấn Độ đã phân loại những mục đích của con người ra thành artha nghĩa là tài sản do mình sở hữu; kāma nghĩa là khoái lạc, cảm giác, sự kích động; dharma nghĩa là những bổn phận tôn giáo; moksha nghĩa là sự giải thoát trong nội tâm. Hiếm khi nào người ta đi tìm sự giải thoát trong nội tâm. Người ta thích hưởng lợi ngay trước mắt mà ba mục đích đầu tiên đều hứa hẹn. Điều này có vẻ thực tế hơn, thế nhưng đó chẳng qua chỉ là tính thiển cận - một thái độ manh mún, cơ hội chủ nghĩa.

 Trong những năm gần đây, tính thiết thực đã xui khiến người ta đốn hạ những cánh rừng mênh mông với một tốc độ đáng báo động. Làm như vậy là con người đang hủy hoại nơi cư trú đẹp đẽ của chính mình, tức trái đất. Bằng cách có thể là thay đổi khí hậu trái đất một cách không đảo ngược được, con người phạm tội tự sát. Đây là một đặc điểm của nhân loại: tự kết liễu đời mình do ô nhiễm, chạy đua vũ trang và nói chung là tự hủy diệt. Việc đốn cây có thể mang lại lợi ích ngay trước mắt, nhưng về lâu về dài đó là thảm họa. Xét theo tầm nhìn thiển cận thì người ta cũng có lợi khi càng ngày càng tự võ trang cho mình, nhưng điều này ắt tạo ra một thế giới bạo hành, độc ác, với nạn khủng bố, đánh đập trẻ con v.v. . .

Ta cần biết mục tiêu chân chính của con người là như thế nào thì mới hành động một cách khôn ngoan được. Điều này cũng đòi hỏi ta phải tự biết mình như trên kia chúng tôi có giải thích. Chúng ta là cái gì đây? Liệu ta có phải là thể xác chăng, bởi những nỗi đau đớn oằn oại, những cảm giác và ham muốn, cái thể xác sẽ mục nát nhanh chóng và có thể trở thành một nguồn khốn khổ? Hay phải chăng ta là những xúc động tiền hậu bất nhất  - ba hồi thì thất vọng, rồi ba hồi lại hi vọng, ưa thích ai chán rồi lại không thích y nữa? Phải chăng ta là cái gì đó bị lôi cuốn qua những dòng đối lập với những tư tưởng rời rạc, băn khoăn, bứt rứt? Ta có tất cả những mâu thuẫn ấy ngay trong nội tâm mình, thế rồi ta theo đuổi những cứu cánh chỉ phục vụ theo những mâu thuẫn ấy, đó là một nhiệm vụ bất khả thi. Ta tạo ra xáo trộn bên trong nội tâm và nơi ngoại cảnh, bởi vì ta chẳng biết mình là gì và cũng chẳng muốn biết mình là ai. Tự lừa gạt chính mình đã trở thành bản chất thứ nhì của ta.

Bà Blavatsky có dạy rằng: “Việc e sợ Thượng Đế không phải là sự bắt đầu minh triết mà chính việc tự tri mới là minh triết”. Một trong những điều thiên phú vĩ đại nhất của con người đó là khả năng hiểu được cái giá trị. Một cái trí không có khả năng vỡ lẽ ra được các giá trị thì không phải là cái trí con người. Ngay cả khi còn chưa tiến hóa cái trí con người đã cảm nhận được rằng có một điều gì đó gọi là Sự Thật; nó biết sự khác nhau giữa hài hòa và bất hòa. Nó có thể vươn lên một cách hữu thức, vượt thoát khỏi những quyền lợi nhỏ nhen hữu hạn của mình để vươn lên tới những nhận thức mang tính đại đồng thế giới. Tầm nhìn của cái trí càng cao xa và càng mang tính đại đồng thế giới bao nhiêu thì nó lại càng thấy rõ bấy nhiêu là có nhiều sự kiện đã từng có lúc dường như quan trọng và bị hiểu lầm là sự thật thì lại không phải là sự thật gì hết. Những sự kiện không phải là sự thật. Có hằng hà sa số sự kiện về vũ trụ mà khoa học đang thu thập thông tin đó. Không có một giới hạn nào cho việc mưu tìm thông tin liên quan tới những môi trường tinh vi dính dáng tới thần tiên, thiên thần, thể vía, hào quang và những chuyện khác mà thông thường người ta không nhìn thấy được. Nhưng cuộc sống không chỉ là một tập hợp những sự việc hoặc chức năng. Nó còn có ý nghĩa sâu sắc hơn nhiều.

Tại sao thiên hạ lại sẵn sàng nghĩ tới rằng những điều mà mình biết hiện nay và những sự kiện mà trong tương lai người ta có thể sẳn có, những điều đó là sự thật sao? Họ làm như vậy chỉ vì cái loại kiến thức ấy đã tạo ra sự tiện nghi thoải mái, sự mới lạ, sự kích động và điều thỏa mãn bản ngã khác. Việc du hành lên mặt trăng hoặc sở hữu những căn nhà được điều khiển bằng điện tử, biết hâm nóng thức ăn trong khi chủ nhân đang ở văn phòng hoặc biết mở cửa gara trước khi chủ nhân về, những điều đó đã mang lại thỏa mãn lớn lao cho bản ngã. Vì thế cho nên những thành tựu về vật chất đã lấn sân mọi thứ khác. Chúng đã làm mờ nhạt đi việc quan tâm tới các giá trị.

Khi sự thành công không dính dáng gì tới mối quan hệ (tình trạng này đang diễn ra hiện nay) thì thật là bi kịch. Mối quan hệ không trở nên sung túc, thịnh vượng, trong cuộc đua điên cuồng để thành tựu. Lòng tử tế, âu yếm và tình thương yêu, vốn sẵn có trong mối quan hệ và do đó cuộc sống đã trở nên không tương thích đối với nhiều người. Sự vong thân, mất quân bình về tâm trí và bạo động đầy dẫy ngày nay bởi vì chúng ta không màng tới sự quan hệ. Krishnamurti có nêu rõ rằng đời là quan hệ. Ẩn sau mọi quy trình của cuộc sống, những hiện tượng mà ta thấy diễn ra nơi ngoại giới có một trí tuệ, yêu thương, một chủ đích có trật tự. Biết được sự thật có thể chính là việc thoáng thấy được cái trật tự theo đúng chủ đích đó, cái trí tuệ và tình thương đang hoạt động với vai trò là năng lượng sáng tạo của vũ trụ này. Một nhận thức manh mún, méo mó không thể nhìn ra được điều đó. Cái trí phải rủ bỏ những quyền lợi, quan tâm nhỏ nhen, hữu hạn, thì mới đạt được tổng thể, thông hiểu và đồng cảm đó là chiều kích của đại đồng thế giới. Đức hạnh chính là ở nơi chỗ đó. Vì thế cho nên sự thật không phải là có biết bao nhiêu kiến thức, sự thật có liên quan tới mối quan hệ, liên quan tới tầm nhìn rộng mở hơn, liên quan tới nhận thức toàn vẹn và do đó liên quan tới tình thương.

Chúng ta hẳn không biết ý nghĩa của từ ngữ ‘tình thương’, nhưng tình thương có thể là việc hiểu biết sâu sắc về mối quan hệ. Tiến sĩ Besant có dạy rằng:

 

Khi tâm hồn yêu thương bên trong ta đã làm thức tỉnh được bản chất tinh thần thì ắt xuất lộ cái điều chẳng bao giờ xuất lộ được qua việc cãi lý, cãi cọ, lý luận theo tri thức. Ấy là vì tình thương vốn sâu sắc hơn trí năng, tình thương lớn lao hơn trí thông minh; bản tính yêu thương và thiên tính hòa lẫn khăng khít với nhau đến nỗi kẻ nào yêu thương huynh đệ mình thì chẳng bao lâu nữa ắt yêu thương Thượng Đế.

 

Tình thương có thể phát hiện được điều mà tâm và tư tưởng không phát hiện được, chỉ vì tình thương đi sâu vào tới tận tâm hồn của vạn vật. Nó phát hiện được bài ca, hương thơm ngát bên trong, chứ không chỉ ở những chi tiết trên bề mặt. Việc phát hiện ra sự thật về mối quan hệ cũng như đạt tới sự thông cảm sâu sắc khi tình thương đã trở thành một bộ phận trong bản chất của ta, điều ấy có thể là cốt yếu cho tương lai của nhân loại.

Cũng giống như từ ngữ “Thượng Đế”, từ ngữ “tình thương” được biết do việc lạm dụng nhiều hơn bất cứ thứ nào khác. Nó bị lẫn lộn với sự dính mắc. Khi một người bám lấy một người khác và chẳng bao giờ để cho người ấy khuất tầm mắt của mình, thì người ta khen ngợi đó là tình yêu vĩ đại. Cũng như vậy đối với cảm thức chiếm hữu liên quan tới một đứa trẻ, chồng hoặc vợ. Nhưng tình thương không phải là bất cứ thứ gì trong những thứ này. Nó không thể cùng tồn tại với sự ghen tuông, giận dữ hoặc nghi ngờ. Nó không sinh ra sự lệ thuộc, phá vỡ sự toàn vẹn hoặc áp đặt sự sợ hãi. Mọi bậc đạo sư đều vạch rõ rằng tình thương là vô ngã.

Trước kia ta có nói rằng tình thương là một dạng hiểu biết. Ở một trong những tác phẩm thần bí vĩ đại của Âu Tây người ta có bảo rằng: “Con người không thể nghĩ tới chính Thượng Đế, y có thể yêu thương ngài rất nhiều nhưng không nghĩ tới ngài được”. Điều này phản ánh lời tuyên bố nổi tiếng trong Áo nghĩa thư, theo đó tư tưởng và từ ngữ triệt thoái ra khỏi Thực tại (Brahman) chứ không đạt tới nó. Khi ta nghĩ nhiều tới một người nào khác, nhớ nhung y, cảm thấy bất hạnh vì y không có mặt v.v. . . thì ta nghĩ rằng đó là một dạng tình thương. Những ý niệm sai trái về tình thương có rất nhiều. Đức Phật có nêu rõ rằng, người ta bị tư tưởng thương yêu làm vẩn đục nhưng lại được tình thương giải thoát. Suy nghĩ theo kiểu ‘yêu thương’ chỉ là ham muốn của bản ngã có được và ôm giữ.

Liệu người ta có thể biết được tình yêu theo thực nghĩa ra sao, cái tình yêu ấy có thể là một từ ngữ khác để chỉ sự thật? Những huấn thị của Đức Phật thật là đơn giản và rõ ràng. Ngài biểu thị rằng cuộc sống hàng ngày cung ứng cho ta sự rèn luyện. Chính ở đó mà ta phải trắc nghiệm bản thân mình, chẳng phải bằng cách cầu cạnh tới các triết gia, pháp sư, đủ thứ đạo sư. Chúng ta cũng chẳng biết liệu họ nói có đúng hay chăng. Ta có thể dễ dàng bị lừa gạt chừng nào còn tự tư tự lợi. Mọi người đều tìm thấy ông thầy mà mình muốn. Thiên hạ ùa tới những vị đạo sư bảo họ cứ tha hồ nghiện hút, đam mê tình dục v.v. . . và theo đuổi việc thỏa mãn những thèm khát của chính mình. Vậy là mỗi người tìm thấy ‘bậc thầy’ mà mình xứng đáng mong muốn. Bậc thầy có thể là người tự lừa gạt mình, bịp bợm hoặc dốt nát. Người ta không thể tìm thấy một bậc thầy, trừ phi có một ánh sáng nào đó bên trong, ánh sáng của sự phân biệt.

 Vì thế cho nên ta cần phải bắt đầu bằng cách trắc nghiệm bản thân. Theo gương Đức Phật, chúng ta có thể bác bỏ, coi đó là điều không đúng thật

 

Những gì đưa tới sự đam mê chứ không phải là vô dục, sự dính mắc chứ không phải là sự buông xả, việc gia tăng hoạch đắc chứ không phải là giảm hoạch đắc, sự tham lam chứ không phải là sự khổ hạnh, sự bất mãn chứ không phải là sự thanh thản, việc kết bầy đàn chứ không phải là sự đơn độc, sự lười biếng chứ không phải là nghị lực, vui thú với điều ác chứ không phải điều thiện.

 

Kẻ cuồng tín về tôn giáo, kẻ giáo điều hoặc tín đồ đều nghĩ rằng mình biết sự thật. Y trích dẫn kinh thánh, kinh Coran, kinh Phệ Đà, rồi đi đến mức đánh đập, sát hại người ngoại đạo và gây ra những chuyện độc ác. Y ghét bỏ những người nào không đồng ý với mình. Khi theo đuổi ý thức hệ chính trị người ta đã thanh toán hàng triệu người. Như vậy, điều kích động lòng hận thù, sự ganh tị hay là đam mê ích kỷ nào khác đều không phải là sự thật. Mỗi một trong các câu giáo huấn của Đức Phật đều cho ta biết sinh hoạt hàng ngày có thể thay đổi như thế nào.

Chẳng có sự thật nào mà lại không có tình thương và lòng từ bi. Bằng cách hàng ngày trắc nghiệm tư tưởng, hành động và phản ứng của mình khi cái trí được đưa vào trạng thái thanh thản và tốt đẹp, thì bên trong tâm hồn ắt có một đóa hoa mới tăng trưởng. Đó chính là vô ngã. Sự thật đặt căn bản trên sự tịch lặng, không phải là việc ngậm miệng không nói, cũng chẳng phải là im lặng; không do bị áp chế mà là do sự tịch lặng sâu sắc của bản ngã đang tan biến. Lúc bấy giờ không có sự phấn đấu để duy trì cái thực thể nhỏ nhen, manh mún, phù du và hão huyền mà ta gọi là bản ngã.

 Đức Phật Thích Ca lại dạy rằng:

 

Cũng giống như một bà mẹ thậm chí liều mạng sống của chính mình để bảo vệ đứa con trai duy nhất của mình; cũng vậy mong sao môn đồ hãy trau dồi tình thương vô hạn đối với vạn vật. Mong y hãy trau dồi hướng về toàn thể thế giới, bên trên, bên dưới, xung quanh, một tâm hồn yêu thương không bị ô nhiễm, không bị trộn lẫn với những quyền lợi khác nhau hoặc đối lập nhau. Và mong sao con người hãy duy trì cái tình thương chánh niệm này bất kể lúc nào, khi đi, đứng, nằm, ngồi, bởi vì trên toàn thể thế giới thì cái trạng thái tâm hồn này là tốt nhất.

 

Trạng thái tâm hồn này chính là sự thật. Bí mật ở nơi từ ngữ ‘chánh niệm’. Nếu người ta không sống một cuộc đời chánh niệm thì ta không thể phát hiện được sự thật về tình thương, đó là điều quan trọng nhất dành cho nhân loại. Không phải việc tích lũy những sự kiện cứu chuộc được thế giới, mà chính tình thương mới cứu chuộc được thế giới, tình thương phải gia tăng cho đến khi vũ trụ rộng mở thấm nhuần hào quang của nó.

 

Chúng ta kiên trì âu yếm, từ bi, không ác ý, yêu thương và dùng những tia sáng tình thương để thấm nhuần vạn hữu, ngay cả với cái tình thương đã trở nên bao la vô hạn.

 

Khi tình thương gia tăng trong tâm hồn con người thì nó ắt giải quyết được mọi vấn đề. Quốc Vương vĩ đại Asoka có bảo rằng sự chinh phục của Pháp (Dharma) vĩ đại hơn bất kỳ sự chinh phục nào khác. Ở đây Pháp có nghĩa là giáo huấn chân chính. Không điều gì có thể đập tan hoặc huỷ hoại điều chân thật. Nó ắt phải chinh phục lòng người. Ngạn ngữ tiếng Latinh bảo rằng ‘tình thương chinh phục vạn vật’ (Omnia vincit amor), cũng giống như ngạn ngữ tiếng Bắc phạn ‘chỉ có sự thật mới chinh phục được lòng người’ (satyam eva javate).

 

Sự thật là Sự thật, độc nhất vô nhị; nó không có biên kiến, không có đường dẫn vào, mọi con đường đều không dẫn tới Sự thật. Không có con đường nào dẫn tới Sự thật và Sự thật phải đến với bạn.

Sự thật chỉ có thể đến với bạn khi tâm trí và tâm hồn bạn đang đơn giản, trong sáng, ở trong tâm hồn bạn có tình thương; nếu tâm hồn bạn với tâm trí đầy dẫy những sự việc thì Sự thật không đến với bạn được. Khi trong tâm hồn bạn có tình thương thì bạn không nói tới việc tổ chức dành cho Tình Huynh Đệ; bạn không nói tới đức tin, bạn không nói tới sự chia rẽ hoặc những quyền lực gây ra sự chia rẽ, bạn không cần phải hòa giải. Lúc bấy giờ bạn là một con người chất phác, không có nhãn hiệu, vô tổ quốc. Điều này có nghĩa là bạn phải lột trần bản thân mình khỏi mọi điều ấy để cho Sự Thật bước vào lộ diện; nó chỉ xảy ra khi tâm trí trống rỗng, khi tâm trí không còn sáng tạo nữa. Lúc bấy giờ nó ắt đến mà bạn chẳng cần mời. Lúc bấy giờ nó nhanh như một cơn gió ùa đến mà chẳng ai biết. Nó âm thầm đến chứ không đến khi bạn đang mong ngóng, canh chừng. Nó giống như một tia sáng mặt trời đột ngột, trong lành như ban đêm, nhưng muốn tiếp nhận nó thì tâm hồn phải đầy tràn còn tâm trí phải trống rỗng. Thế mà bạn có tâm trí đầy tràn và tâm hồn rỗng tuếch.

 

Phát biểu của J. Krishnamurti.