BIẾT CÓ NGHĨA LÀ THƯƠNG

 

Trong nhiều thế kỷ con người đã tích lũy kiến thức. Đặc biệt thế kỷ 20 được đặc trưng bởi sự tiến bộ chóng mặt về việc thu thập dữ liệu. Điều này ắt không ngừng nghỉ bởi vì thiên nhiên quá rộng lớn và phức tạp. Người ta đưa ra những lý thuyết và mô hình trình bày dựa trên cơ sở mọi thứ thông tin bắt nguồn từ việc lý luận hợp lý chặt chẽ. Giờ đây nhân loại đã đạt tới trình độ cao trong địa hạt này đến mức mà trí năng và cái trí đang thay thế cho mọi quan năng khác của tâm thức.

Nhưng chúng ta đang giáp mặt với càng ngày càng nhiều bằng chứng cho thấy rằng việc chồng chất dữ liệu và có thêm kiến thức không hề làm gia tăng sự thịnh vượng về vật chất cũng như phúc lợi tinh thần của nhân loại xét chung. Giờ đây những bệnh tật trước kia chưa nghe ai nói tới đang gây ra báo động. Sức khỏe tâm thần đang sa sút. Chúng ta đang có những thỏa mãn và tiện nghi mà quá khứ không sẵn có, nhưng trong thế kỷ này đau khổ có lẽ cũng vô tiền khoáng hậu. Chiến tranh, những hoạt động tàn nhẫn của Hitler, Stalin, Polpot và những kẻ hoang tưởng tự đại khác, những trận đói khủng khiếp và việc sa sút tinh thần phổ biến bộc lộ ra qua việc nghiện ma túy, có thói quen bạo động không thể duy trì quan hệ bền vững v.v . . . đều chứng tỏ rằng đường hướng tinh thần của nhân loại đang bị quặc quẹo nghiêm trọng.

 Trong bối cảnh này, một trong những vấn đề mà thế giới phải đương đầu là liệu có nên coi kiến thức tự thân nó là cứu cánh hay chăng. Liệu việc thu thập dữ liệu không ngừng có giá trị gì chăng. Liệu tổng số hạnh phúc của con người không lớn hơn và cuộc đời của ta chẳng sáng sủa gì hơn nhờ có niềm vui mà tình thương mang lại? Cổ nhân Ấn Độ có dạy rằng mục đích tối hậu của loài người là giải thoát tinh thần. Họ tin rằng tri thức chỉ có giá trị thực sự nếu đó là phương tiện để có được tự do tinh thần. Ngày nay sự căng thẳng tâm thần là ở chỗ người ta thu thập kiến thức vì cứu cánh vật chất. Con người thời nay cần suy nghĩ sâu sắc về mục đích tối hậu của đời người nếu tri thức có thể đưa tới hạnh phúc chứ không chỉ khiến cho những vấn đề của nhân loại lại càng gai góc hơn nữa.

Ta phải nhớ lại rằng nguyên nhân của nỗi đau chồng chất của nhân loại chính là những tâm trạng chẳng hạn như thù ghét, sợ hãi, lo âu cùng với những điều hão huyền gây ra xung đột và kích thích sự độc ác. Kiến thức không giải thoát được con người ra khỏi những nguyên nhân tâm lý của đau khổ này và tính qui ngã do những nguyên nhân ấy phóng chiếu ra chỉ là hoài công vô ích. Óc phân biệt phải trái bình thường giờ đây cho ta biết rằng nếu không tự biết mình thì mọi tri thức khác đều vô ích và việc vô minh về thế giới nội tâm của chính mình biến con người thành nô lệ ngay giữa cái thiên đường điện tử của mình.

Điều duy nhất mà thế giới cần hơn bất cứ thứ nào khác đó chính là tình thương. Thiếu tình thương chính là nguyên nhân của mọi bệnh hoạn cả trên bình diện xã hội lẫn cá nhân. Chính cái trí không yêu thương đã gây thiệt hại cho môi trường xung quanh. Ra sức bắc cầu thông cảm giữa khoảng trống thế hệ hoặc khoảng trống giới tính, thu hẹp vực sâu ngăn cách người giàu với người nghèo, giải quyết những căng thẳng giữa các quốc gia và cộng đồng, mọi thứ ấy chỉ hoài công thôi, nếu không có sự thông cảm mà tình thương mang lại. Học cách yêu thương và sống vì ích lợi của nhau chính là một phần của khoa học về tự tri.

 Nếu ta có số phận tham gia vào thời đại mới chứ không chỉ là khai mạc một thế kỷ mới thì nhân loại phải có hoài bão yêu thương chứ không chỉ tăng tốc thêm nữa việc thu lượm kiến thức. Điều này có nghĩa là phải xoay chuyển vào nội tâm để biết mình ở chiều sâu thẳm, nhổ tận rễ mọi khái niệm, niềm tin và thành kiến vốn cản đường ta không trực giác được bản thể cốt lõi của vạn vật chúng sinh. Tenyson có viết rằng biết tột độ cũng chính là yêu thương tột độ; khi có tình thương thì ắt có một loại tri thức khác vốn thâm nhập vào chính tâm can của sự sống. Annie Besant cũng nêu rõ rằng tình thương là một dạng tri thức bởi vì nó không có ngã chấp, mà ngã chấp lại làm xuyên tạc nhận thức. Khi tâm hồn trong sạch và tâm trí không bị bản ngã gây ô nhiễm thì thế giới hiện ra khác hẳn. Cái dạng tri thức mới ấy, tri thức đồng thời cũng là tình thương, đó chính là ý nghĩa của Thông Thiên Học tức Minh Triết thiêng liêng.

Trong thời gian gần đây, Krishnamurti đã là người lên tiếng mạnh mẽ nhất, hô hào phủ định tri thức hóa ra chẳng có gì khác hơn là thu thập dữ liệu rồi tổ chức dữ liệu lại theo thời gian, tức cái gọi là tư tưởng. Ông ra sức vạch đường chỉ lối đi tới một tri thức khác vốn là trạng thái không chia rẽ và yêu thương. Có lẽ triết lý của ông - nếu ta có thể gọi nó như vậy - ắt đi tiên phong là điềm báo hiệu cho những sự việc thuộc thời đại mới.