trang nhà l trang sách l bản tin l thiền học l tiểu sử l trang thơ l hình ảnh l bài vở
 

FLUMIST, THUỐC NGỪA CÚM MỚI

Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
Sun, 19 Oct 2003 18:17:00 -0700

À há, bao năm mong chờ đã đến: FluMist, thuốc xịt mũi ngừa cúm đây rồi. Thích quá, hàng năm không ai phải nhắm mắt đưa tay cho bác sĩ đâm kim chích ngừa cúm nữa?

Đông nào cũng đáng sợ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (World Health Organization), mỗi mùa Đông, bệnh cúm đến thăm 20% dân số địa cầu, gây ra 5 triệu trường hợp bệnh nặng, và ít nhất 250.000-500.000 cái chết.

Riêng ở Mỹ, mỗi Đông, 114.000 người phải vào nhà thương vì cúm, và nó đem đi 20.000-40.000 người, đa số là các vị cao niên, hoặc người mang những bệnh kinh niên khiến cơ thể yếu sẵn.

Thế cho nên, hàng năm, cứ đến mùa Thu vàng lá, các bác sĩ lại kêu gọi chích ngừa cúm. Hàng bao người lại nín thở, nhắm mắt đưa tay cho bác sĩ đâm kim. Con nít mới là khổ, khóc vang rân, dãy dụa, đạp văng cả bác sĩ; thực không dễ ăn!

Mấy năm trước, tiếng đồn thuốc xịt FluMist sẽ ra đời, thay cho thuốc chích ngừa cúm. Nhưng lời đồn cứ theo mây khói, Đông này rồi Đông khác, nào thấy nó đâu. Năm nay, chờ chán, thì nó đến: ngày 17 tháng 6 qua, Cơ quan Quản trị Thực và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã chấp thuận cho FluMist (do công ty MedImmune Inc. and Wyeth Vaccines chế tạo) ra ngoài giang hồ hành hiệp, cứu nhân độ thế. FluMist có thể hữu hiệu ngang ngửa thuốc chích; một khảo cứu bảo nó kém hơn thuốc chích.

Tuy nhiên, còn nhiều vấn đề cần được đặt ra với FluMist. 

Thuốc chích ngừa cúm chế từ các siêu vi cúm A và B chết, mất hoạt tính (inactivated), khi vào cơ thể ta không thể gây bệnh, tuy vẫn có khả năng tạo kháng thể giúp ngừa cúm. Vì vậy, không thể xảy ra tình trạng: “Chèn đét ơi, năm trước, bác sĩ chích ngừa cúm tui, mấy bữa sau, cúm nó vật tui gần chết! Năm nay bác sĩ đòi chích tui nữa!”.

Ngược lại, thuốc ngừa FluMist dùng các siêu vi cúm A và B sống, chỉ bị làm yếu đi (attenuated), chưa mất hết hoạt tính. Mũi là cửa ngõ bộ hô hấp, lối vào cơ thể ta của bọn siêu vi cúm. Xịt FluMist vào mũi, các siêu vi cúm A và B trong nước thuốc FluMist sẽ kích thích màng mũi ta tạo những kháng thể chống siêu vi cúm. Tỉ như việc tập trận vậy, lũ siêu vi cúm trong nước thuốc FluMist, vẫn còn hoạt tính, chỉ yếu đi thôi, tập dợt với các cơ chế phòng vệ trong mũi ta, giúp chúng tạo sẵn vũ khí chống lại kẻ thù thiệt sự trong mùa cúm. Sau khi dùng FluMist, siêu vi cúm từ thuốc xịt còn lẩn quẩn trong mũi ta đến khoảng 3 tuần lễ.

Ậy, đây là điểm khác biệt quan trọng giữa thuốc chích ngừa cúm và thuốc xịt FluMist, và đầu đề của nhiều bàn cãi. Tuy người trẻ, khỏe chẳng bị cúm khi dùng FluMist, nhưng lỡ siêu vi trong mũi những người này lây sang các vị đang yếu sẵn (vì cao tuổi, vì mang những bệnh kinh niên khiến cơ thể suy nhược), siêu vi cúm có thể gây bệnh thực sự cho các vị này. Đời đúng là tương đối, yếu khỏe tùy trường hợp, tùy nơi chốn. Siêu vi cúm trong chất thuốc FluMist, gọi là yếu so với cơ thể những người trẻ khỏe, nhưng có khi vẫn còn hung tợn cho những vị già, yếu.

Thế nên, cẩn thận, hiện thời Cơ quan Quản trị Thực và Dược phẩm Hoa Kỳ chỉ cho phép dùng FluMist ở những người khỏe mạnh trong hạn tuổi 5 đến 49. Các cháu bé dưới 5 tuổi, người 50 trở lên, cơ thể yếu hơn, không nên xài. Người mang các bệnh tim, phổi kinh niên (kể cả suyễn), bệnh thận, bệnh về máu (hemoglobinophathies), bệnh tiểu đường, các bệnh khiến cơ thể suy nhược khác, phụ nữ mang thai, đều không nên xài FluMist. Người sống chung nhà với những vị này có lẽ cũng không nên xài FluMist nốt. Các nhân viên y tế tiếp xúc hàng ngày với nhiều người bệnh cũng vậy luôn.

Thế thì chán phèo! Chính những cháu bé dưới 5 tuổi, người trên 50, người mang bệnh nặng, phụ nữ mang thai, v.v., mới là những thành phần rất cần ngừa cúm, kẻo nguy hiểm vì cúm khi nó đến, lại phải tránh dùng FluMist. (Nhưng hãng thuốc MedImmune Inc. and Wyeth Vaccines vẫn rất hăng, hy vọng sẽ bán được 5 triệu liều thuốc ngừa FluMist từ giờ đến hết Đông, ngay năm đầu tiên FluMist ra giang hồ cạnh tranh với thuốc chích ngừa cúm. Họ lý luận, người khỏe mạnh cũng cần ngừa cúm vậy, không thấy mỗi năm vì cúm, người khỏe cũng phải nghỉ việc tổng cộng 70 triệu ngày, không thể cắp sách đến trường tổng cộng 38 triệu ngày đó sao!)

Thêm vào đó, thuốc xịt FluMist đắt gấp mấy lần thuốc chích ngừa cúm. Một mũi thuốc ngừa cúm 15-20 mỹ-kim, trong khi dùng FluMist tốn phải trên 50 mỹ-kim. Không chắc có bảo hiểm nào chịu trả cho thuốc xịt FluMist.

Khoa học, y học ngày càng tiến bộ. Mà chúng ta cũng luôn trông chờ những tiến bộ, để đời khá hơn, vui hơn, đỡ khổ hơn.

Mỗi năm nhắm mắt đưa tay cho bác sĩ chích thuốc ngừa cúm, có lẽ cũng thêm một cái khổ. Kim đâm vào, đau nhiều đau ít cũng là đau. (Chích ngừa cho các cháu bé, nhiều trường hợp, bác sĩ cũng khổ lắm: năn nỉ ỉ ôi, rồi khi phải dùng biện pháp mạnh, ba bốn người giữ cũng chẳng ăn thua!) FluMist ra đời trong niềm hân hoan mong đợi của mọi người chúng ta.

Hơn nữa, mấy năm nay, việc chích ngừa cúm ở Mỹ đã không thể đẩy mạnh thêm nữa, chỉ khoảng 70 triệu người chích ngừa hàng năm, ít hơn một nửa con số các cơ quan y tế mong muốn, dù Medicare chịu trả tiền chích ngừa cúm cho các vị trên 65 tuổi. Với sự xuất hiện của một loại thuốc ngừa cúm mới dễ dùng hơn, viễn ảnh có thể kiểm soát được bệnh cúm vào mỗi mùa Đông trở thành tươi sáng hơn. Chỉ cần có toa thuốc bác sĩ biên, người ta có thể mua thuốc ngừa cúm tự dùng ở nhà, tiện lợi biết bao; các cụ cao niên quá yếu, từ nay cũng không phải nhờ người cố lo liệu tìm cách đưa đến phòng mạch bác sĩ để chích ngừa cúm. Điều này sẽ khuyến khích người người rủ nhau ngừa cúm. Càng nhiều người ngừa cúm, sẽ ít xảy ra những trường hợp cúm nặng, tử vong do cúm giảm thiểu, và chi phí tiêu vào việc chữa trị cúm hàng năm sẽ bớt đi dữ lắm.

Tiếc thay, thuốc ngừa cúm FluMist mới ra lò còn hai khuyết điểm lớn cần vượt qua: chưa dùng được cho những vị thuộc thành phần cần ngừa cúm nhất, và giá còn quá cao. Hy vọng đám con, cháu của FluMist sẽ sớm ra đời, bổ khuyết được hai khuyết điểm này của cha ông chúng.

Bác sĩ Nguyễn Văn Đức

 trang nhà l trang sách l bản tin l thiền học l tiểu sử l trang thơ l hình ảnh l bài vở