THIÊN CHỨC (DHARMA) Tác giả Annie Besant

Ba bài thuyết trình tại Hội đồng thường niên lần thứ 8

của Chi bộ Ấn Độ thuộc Hội Thông Thiên Học

 được tổ chức tại Varanasi (Benares) ngày 25, 26 và 27 năm 1898

 

NHÀ XUẤT BẢN THÔNG THIÊN HỌC

Adyar, 1918

Ấn bản lần thứ tư

ADYAR, MADRAS 600 020, Ấn Độ

 

MỤC LỤC

 

 Những Điều Dị Biệt

 Sự Tiến Hóa

 Đúng và Sai

 

NHỮNG ĐIỀU DỊ BIỆT

 

Khi các quốc gia trên trái đất, được biệt phái hết quốc gia này đến quốc gia khác, thì Thượng Đế có ban cho mỗi quốc gia một từ ngữ đặc biệt, từ ngữ mà mỗi quốc gia phải tuyên cáo với thế giới, từ ngữ đặc thù của phần Vĩnh hằng mà mỗi người cần nói tới. Khi ta liếc nhìn qua lịch sử các quốc gia thì ta có thể nghe vang dội từ cửa miệng tập thể của nhân dân thốt lên từ ngữ này, thể hiện ra thành hành động tức là sự đóng góp của quốc gia đó cho nhân loại lý tưởng và hoàn hảo. Đối với Ai Cập thời xưa từ ngữ đó là Tôn giáo; đối với Ba Tư từ ngữ đó là Thanh khiết; đối với Chaldea từ ngữ đó là Khoa học; đối với Hi Lạp từ ngữ đó là Mỹ lệ; đối với La Mã từ ngữ đó là Luật lệ, còn đối với Ấn Độ là đứa con trưởng của ngài thì ngài ban cho Ấn Độ một từ ngữ được tổng kết hết lại là từ ngữ Dharma (Thiên chức). Đây là từ ngữ của Ấn Độ dành cho thế giới.

Nhưng ta không thể nói tới từ ngữ này (nó quá nhiều ý nghĩa và có sức mạnh vươn ra xa rộng khắp) mà không cúi đầu dưới chân Đấng vốn là hiện thân vĩ đại nhất của Dharma mà thế giới đã từng chứng kiến – ta phải cúi đầu trước Bhishma, con trai của Ganga, là hiện thân hùng dũng nhất của Bổn phận. Bạn hãy cùng tôi dành ra một lúc để đi ngược lại 5.000 năm trước chứng kiến vị anh hùng này nằm trên chiếc giường làm bằng những mũi tên trên chiến trường Kurukshetra, ở đó ngài cầm cự với Tử thần cho đến khi đúng giờ đã điểm. Chúng ta phải vượt qua hàng chồng những chiến sĩ tử vong, vượt qua hàng núi những con voi và những con ngựa chết trận, và chúng ta cũng phải vượt qua nhiều giàn hỏa táng, nhiều chồng vũ khí và chiến xa bị tan nát. Ta đến với người anh hùng đang nằm trên chiếc giường làm bằng mũi tên bị hàng trăm mũi tên đâm xuyên qua người và đầu ngài gối trên một cái gối làm bằng những mũi tên. Đó là vì ngài đã bác bỏ những cái gối mềm mại mà người ta đem đến cho mình và chỉ chấp nhận cái gối bằng mũi tên do Arjuna làm ra. Ngài vốn hoàn hảo về Dharma vì trong khi còn tuổi thanh xuân, vì ích lợi của cha mình, vì bổn phận mà ngài phải góp phần cho cha, vì tình thương của ngài đối với cha cho nên ngài đã phát lời đại nguyện từ bỏ cuộc sống gia đình, từ bỏ ngai vàng vương miện để cho ý chí của cha ngài được thực hiện và tâm tư của cha ngài được hài lòng. Và Shantanu có ban phúc cho ngài với một ân huệ kỳ diệu theo đó Thần Chết chỉ được đến với ngài theo lệnh của chính ngài, chừng nào ngài muốn chết. Khi ngài ngã xuống và bị hàng trăm mũi tên xuyên qua người thì mặt trời còn đang du hành về phương nam cho nên chưa tới mùa thuận lợi để Đấng không còn phải trở lại nữa giả từ cuộc đời. Ngài dùng quyền năng mà cha mình ban cho để khiến Thần Chết phải dang ra một bên cho đến khi mặt trời mở ra con đường đi tới sự giải thoát và an bình vĩnh hằng. Khi ngài nằm đó trong nhiều ngày mệt mỏi tàn tạ vì những sự nhức nhối của các vết thương, bị hành hạ bởi cơn oằn oại của cái thể xác tơi tả mà ngài đã khoác lấy thì có nhiều bậc Hiền triết, nhiều người kế thừa các vị thánh vương Aryan đến vây quanh ngài, đấng Shri Krishna cũng đến để gặp kẻ trung kiên. Năm ông hoàng là con của Pandu, những người chiến thắng trong cuộc chiến tranh hào hùng cũng đến đó, họ đứng xung quanh ngài khóc lóc để sùng bái ngài và mong được ngài dạy dỗ. Giữa cơn đau khổ cay đắng ấy vang lên những lời lẽ từ Đấng vốn là phát ngôn của Thượng Đế dành cho ngài, đấng này giải thoát ngài khỏi cơn sốt hừng hực, mang lại cho cơ thể ngài sự yên nghỉ, tâm trí ngài sự trong sáng và chơn nhơn của ngài được tịch lặng. Thế rồi đấng đó ra lệnh cho ngài hãy dạy cho thế gian biết Dharma là gì: Trọn cuộc đời ngài đã dạy được điều đó, ngài không đi lệch ra khỏi con đường công chính, cho dù ở cương vị một người con, một ông hoàng, một chính khách, một chiến sĩ, ngài đều luôn luôn bước trên con đường hẹp. Những người xung quanh ngài thỉnh cầu ngài dạy dỗ, còn Vasudeva ra lệnh cho ngài hãy nói về Dharma vì ngài đủ tư cách để giảng dạy về Dharma (Mahabharata, Shanti Parva, tiết 54).

Thế rồi vây chặt xung quanh ngài là các con của Pandu, đứng đầu là người lớn tuổi nhất, Yudhishthira, y cầm đầu tập đoàn đã giết hại Bhishma; y không dám đến gần và nêu thắc mắc vì nghĩ rằng những mũi tên thật sự là của mình được bắn ra, vì chính nghĩa của mình cho nên y mắc tội làm đổ máu bậc trưởng thượng và y không có quyền được thỉnh cầu dạy dỗ. Khi thấy y do dự, Bhishma vốn có tâm trí rất bình thản, thăng bằng và đã bước trên con đường bổn phận khó khăn, không nghiêng ngã sang bên trái hoặc bên phải, đã thốt lên những lời lẽ đáng ghi nhớ sau đây: “Cũng như bổn phận của giai cấp Brahmanas (Bà la môn) cốt ở việc thực hành từ thiện, tu học và sám hối; cũng vậy bổn phận của giai cấp Kshattriyas (Sát đế lị) là bỏ thây nơi chiến trường. Một người Kshattriya ắt giết cha ông, cửu huyền thất tổ của mình, huynh đệ, gia sư, thân bằng quyến thuộc của mình đã lôi kéo mình vào cuộc chiến tranh phi nghĩa. Đây là bổn phận công khai của họ. Hỡi Keshava, nghe nói Kshattriya phải làm quen với bổn phận của mình là ngay trên chến trường phải giết chết chính vị gia sư của mình nếu vị đó tỏ ra có tội, tham lam, không chấp hành lời thệ nguyện và kỷ luật . . . Hỡi con trai của ta ơi, hãy hỏi ta đi chứ đừng lo sợ gì hết”. Thế rồi cũng giống như Vasudeva khi nói về Bhishma có mô tả quyền của Bhishma thuyết pháp trên cương vị một bậc đạo sư; cũng vậy đến lượt chính Bhishma khi ngỏ lời với các ông hoàng cũng mô tả những đức tính cần thiết nơi những người nêu thắc mắc về vấn đề Dharma (Thiên chức):

“Hỡi các con của Pandu, vốn có sự thông minh, tự chủ, trinh khiết, tha thứ, công chính, sung sức và đầy năng lượng về trí tuệ, hãy đặt câu hỏi với ta đi. Hỡi con của Pandu mà luôn luôn làm tốt những chức vụ của mình để vinh danh thân bằng quyến thuộc, khách khứa và những người hầu cận cùng với những người tùy thuộc vào mình, hãy đặt câu hỏi với ta đi. Hỡi con của Pandu, vốn có lòng ngay thật, lòng từ thiện và sám hối, tư cách anh hùng, sự hiếu hòa, sự khôn khéo và sự vô úy, hãy đặt câu hỏi với ta đi” (Như trên, tiết 54).

Đó là một số đặc trưng của người nào muốn tìm hiểu về những bí nhiệm của Dharma. Đó là những đức tính mà bạn và tôi phải cố gắng phát triển nếu chúng ta muốn hiểu được giáo huấn này và xứng đáng để tìm hiểu nó.  

Thế rồi bắt đầu bài thuyết pháp kỳ diệu vô song trong số các bài thuyết pháp trên thế gian. Nó bàn về bổn phận của các vị vua và thần dân, bổn phận của bốn dòng dõi, của bốn lối sống, bổn phận của mỗi loại người, các bổn phận này khác nhau và thích hợp với mọi giai đoạn tiến hóa. Mỗi người trong các bạn phải biết cái bài thuyết pháp cao cả ấy, phải nghiên cứu nó không phải chẳng những vì nó rất hay về mặt văn chương mà còn cao quí về mặt đạo đức. Nếu ta theo được con đường mà Bhishma đã dấn thân trên đó thì một cuộc tiến hóa của ta sẽ nhanh hơn và ngày  cứu rỗi Ấn Độ ắt gần ló dạng.

Xét về mặt đạo đức – đề tài này có liên quan mật thiết với Dharma, và ta không thể hiểu được đạo đức nếu không biết Dharma là gì – một số người nghĩ rằng đạo đức là chuyện đơn giản. Nói đại khái thì đúng là như thế. Ranh giới giữa đúng và sai nơi các hành động thông thường trong cuộc sống thật là rõ ràng, đơn giản và xác định. Đó là vì một người không phát triển được nhiều, một người có trí tuệ hẹp hòi, một người có kiến thức hạn hẹp thì thấy đạo đức dường như khá đơn giản. Nhưng đối với người có hiểu biết sâu sắc và rất thông minh, đối với những người đang tiến hóa hướng về các cấp cao của nhân loại, đối với những người muốn hiểu được các bí nhiệm của nó, thì đạo đức rất khó hiểu. Ông hoàng Yudhishthira có nói “Đạo đức rất tế nhị” khi ông bàn về vấn đề cuộc hôn nhân của Draupadi với năm đứa con của Pandu. Và một Đấng còn cao cả hơn ông hoàng đó nữa cũng nói tới điều khó khăn này, đấng Hóa thân, Shri Krishna trong bài thuyết pháp trên chiến trường Kurukshetra cũng nói tới chính cái vấn đề này khiến ta thật khó hành động. Ngài dạy: “Hành động là gì, còn không hành động là gì? Ngay cả người minh triết cũng phân vân về điều này. Cần phải phân biệt được hành động, phân biệt hành động bất hợp pháp, phân biệt được sự không hành động thì mới thấy con đường hành động bí nhiệm xiết bao” (Chí Tôn Ca, iv, 16-17).

Con đường hành động thật là bí nhiệm; bí nhiệm vì không giống như kẻ ngớ ngẩn thường nghĩ, đạo đức không phải là giống như nhau đối với mọi người bởi vì nó biến thiên theo Thiên chức của mỗi cá nhân. Điều đúng với người này thì lại sai với người khác. Còn điều sai với người này lại đúng với người khác. Đạo đức là một chuyện cá nhân và nó tùy thuộc vào Thiên chức của người đang hành động chứ không tùy thuộc vào điều đôi khi được gọi là “đúng và sai tuyệt đối”. Trong một vũ trụ có điều kiện thì chẳng có gì là tuyệt đối. Đúng và sai cũng chỉ tương đối thôi và phải được xét đoán liên quan tới cá nhân và các bổn phận của y. Bậc đạo sư vĩ đại nhất đã dạy như sau về Dharma – và điều này sẽ chỉ đường dẫn lối cho ta trên con đường ngoằn ngoèo rối rắm – “Chẳng thà làm tròn Thiên chức của mình mặc dù nó  chẳng có công trạng gì còn hơn làm tròn bổn phận của người khác. Chẳng thà Chết khi thực thi Thiên chức của chính mình còn hơn Chết khi thực thi Thiên chức đầy nguy hiểm của người khác” (Như trên, IV, 35).

Ngài cũng lập lại tư tưởng đó ở cuối bài thuyết pháp bất tử và ngài đã dạy nhưng mà có thay đổi một chút để soi sáng cũng cho vấn đề này: “Chẳng thà làm tròn Thiên chức của chính mình mặc dù nó chẳng có công trạng gì hết còn hơn làm tròn Thiên chức của người khác. Kẻ nào thực hiện Nghiệp quả mà bản chất mình gây ra ắt sẽ không mắc tội”. (Như trên, xviii, 47). Ở đây ngài đã xiển dương trọn vẹn thêm nữa giáo huấn của mình rồi ngài vạch ra cho chúng ta từng Thiên chức một của bốn giai cấp lớn, chính lời lẽ của ngài sử dụng, cho ta thấy ý nghĩa của từ Dharma đôi khi được dịch là Bổn phận, đôi khi là Luật lệ, đôi khi là Công chính, đôi khi là Tôn giáo. Nó có nghĩa là tất cả những thứ này và còn nhiều hơn thế nữa vì ý nghĩa của nó vốn sâu sắc và rộng lớn hơn bất kỳ ý nghĩa nào mà từ ngữ ấy diễn tả được. Ta hãy nghe Đấng Shri Krishna dạy về Dharma của bốn giai cấp: “Hỡi Parantapa, Nghiệp quả của giai cấp Brahmanas, Kshattriyas, Vaishyas và Shudras đã được phân bổ theo những gunas nảy sinh từ bản chất của chính chúng. Thanh thản, tự chủ, khổ hạnh, thanh khiết, tha thứ và cũng trung thực, minh triết, hiểu biết, tin tưởng nơi Thượng Đế là Nghiệp quả của giai cấp Brahmanas sinh ra do chính bản chất của y. Dũng cảm, hào hùng, kiên cường, khôn khéo và cũng không đào ngũ khỏi chiến trường, rộng lượng, có bản chất biết cai trị là Nghiệp quả của giai cấp Kshattriyas được sinh ra do chính bản chất của y. Cày sâu cuốc bẩm, chăn nuôi trâu bò, buôn bán tần tảo đó là Nghiệp quả của giai cấp Vaishyas sinh ra do bản chất của chính y. Hành động với bản chất phục vụ là Nghệp quả của giai cấp Shudras sinh ra do bản chất của chính y. Con người đạt được sự hoàn hảo khi mỗi người miệt mài với Nghiệp quả của chính mình”.

Thế rồi ngài dạy tiếp: “Chẳng thà làm tròn Thiên chức của chính mình mặc dù chẳng được công trạng gì hết còn hơn làm tròn Thiên chức của người khác. Kẻ nào thực thi Nghiệp quả sinh ra do bản chất của chính mình ắt không mắc tội”.

Ta hãy xem hai từ ngữ Thiên chức và Nghiệp quả được hoán chuyển với nhau như thế nào. Chúng cung cấp cho ta chìa khóa mở khóa được bài toán của mình. Trước hết tôi xin cung cấp cho bạn định nghĩa một phần về Dharma. Tôi không thể đưa ra trọn cả định nghĩa rõ ràng ngay tức khắc. Tôi sẽ cung cấp cho bạn một nửa đầu tiên của nó và sẽ bàn tới nửa thứ nhì khi đúng lúc. Một nửa đầu tiên là: “Dharma là bản chất nội tâm nơi mỗi người vốn đã đạt tới một trình độ phát triển và bộc lộ nào đó”. Chính bản chất nội tâm này uốn nắn sinh hoạt nơi ngoại giới được biểu hiện qua các tư tưởng, lời lẽ và hành động, bản chất nội tâm này sinh ra trong một môi trường xung quanh thích hợp để cho nó tăng trưởng thêm nữa. Ý tưởng đầu tiên mà ta cần lĩnh hội đó là: Dharma không phải là một điều thuộc ngoại giới giống như luật lệ, hoặc sự công chính, hoặc tôn giáo, hoặc sự công bình. Đó là định luật của sự sống đang triển khai ra, nó uốn nắn mọi thứ bên ngoài mình sao cho biểu diễn được chính mình. Thế mà khi cố gắng vạch ra đề tài khó hiểu và bí hiểm này, tôi xin bàn tới nó qua ba phần chính. Phần thứ nhất là những điều dị biệt, tức là người ta có những Dharma khác nhau. Ngay cả trong đoạn mà ta vừa trích dẫn cũng có đề cập tới bốn giai cấp lớn. Khi khảo sát kỹ lưỡng hơn nữa ta thấy mỗi cá nhân đều có Dharma của riêng mình. Làm thế nào mà ta hiểu được những điều này? Nếu ta không hiểu được một điều gì đó về bản chất của sự khác nhau; tại sao lại có những sự khác nhau; tại sao cần có những sự khác nhau ấy và tôi ngụ ý muốn nói gì khi nói về những điều dị biệt; nếu chúng ta không hiểu được con người phô trương trình độ mà mình đạt tới qua những lời lẽ, tư tưởng và hành động ra sao, nếu chúng ta không lĩnh hội được điều này thì chúng ta không thể hiểu Dharma là gì. Cuối cùng là chúng ta phải bàn tới vấn đề Đúng và Sai, vì trọn cả công trình nghiên cứu của ta ắt đưa tới lời giải đáp cho thắc mắc: “Con người ứng xử trên đời này như thế nào?” Tôi sẽ chẳng hoài công yêu cầu bạn phải nghe theo mình, dẫn dắt bạn vào những vùng tư tưởng khó hiểu nếu cuối cùng chúng ta không vận dụng tốt được sự hiểu biết của mình để cố gắng sống cuộc đời theo Dharma; nhờ vậy phô trương ra cho thế gian điều mà Ấn Độ có sứ mệnh giáo huấn.

Sự hoàn hảo của một Vũ trụ cốt ở điều gì? Khi chúng ta bắt đầu nghĩ tới một vũ trụ và ngụ ý của nó, thì chúng ta thấy mình ngụ ý đó là một số lớn những sự vật riêng lẻ cùng nhau tác động một cách ít nhiều hài hòa. Sự đa dạng là nốt chủ âm của vũ trụ, cũng giống như sự đơn nhất là nốt nhạc của cõi Vô hiện, cõi Vô điều kiện, Đấng Độc nhất vô nhị. Còn tính phồn tạp là nốt nhạc của cõi biểu hiện và cõi có điều kiện, là kết quả của ý chí trở nên đa dạng.

Ta học biết được rằng khi một Vũ trụ bước vào tồn tại thì Nguyên Nhân Đầu Tiên, Đấng Vĩnh Hằng, Đấng Bất Khả Tư Nghị, Đấng Không Phân Biệt Được, Đấng Tế Vi tỏa sáng ra bằng ý chí của chính mình. Chẳng ai dám phỏng đoán bên trong bản thân ngài thì cái sự tỏa sáng đó có nghĩa là gì. Còn ở bên phía mà từ đó ta nhìn vào ngài thì ta có thể lĩnh hội được một phần nào sự tỏa sáng ấy có nghĩa là gì. Ishvara xuất hiện, nhưng khi xuất hiện ngài lại bị cuốn trong bức màn Hão huyền Maya; có hai khía cạnh của Đấng Tối Cao biểu lộ ra cùng một lúc. Người ta đã dùng nhiều từ ngữ để diễn tả cái cặp đối đãi căn bản này: Ishvara và Maya, Sat và Asat, Thực tại và Phi Thực tại, Tinh thần và Vật chất, Sự sống và Hình tướng. Đây là những từ ngữ mà vì ngôn ngữ còn hạn hẹp cho nên chúng tôi dùng nó để diễn tả điều rõ ràng là không thể nghĩ bàn được. Chúng ta chỉ có thể nói về những điều đó như sau: “Các bậc Thánh hiền đã dạy chúng ta như thế và chúng ta cũng khiêm tốn lập lại như vậy”.

Ishvara và Maya. Vũ trụ đối với ngài là cái gì vậy? Đó là hình ảnh của Ishvara được phản chiếu nơi Maya; là hình ảnh toàn bích của Ishvara vì ngài đã tự nguyện chế định bản thân cho cái vũ trụ đặc thù vốn đã tới giờ khai sinh ra nó. Hình ảnh của ngài vốn hạn hẹp và bị chế định. Hình ảnh do tự ngài chế định tức là cái vũ trụ ấy thật là hoàn hảo cần phải được công khai ra. Nhưng tại sao nó lại bị hạn hẹp, cái hình ảnh một phần đó của Ishvara? Do có vô vàn bộ phận cùng nhau hoạt động trong một tổng thể hài hòa, do có hằng hà sa số những điều dị biệt và vô số tổ hợp của mỗi thứ với nhau cho nên đâu có thế nào lột tả được cái định luật của tư tưởng thiêng liêng nếu trọn cả tư tưởng ấy không được biểu diễn qua toàn thể cái Vũ trụ toàn bích ấy. Bạn phải cố thoáng nhìn thấy được điều đó ngụ ý nói gì. Ta hãy cùng nhau tìm hiểu.

Đấng Ishvara nghĩ tới sự Mỹ lệ; ngay tức khắc năng lượng hùng mạnh của ngài vốn toàn năng và có tính sinh sôi nảy nở bèn tác động lên Maya, phát triển nó thành ra thiên hình vạn trạng những sự vật mà ta gọi là mỹ miều. Nó tiếp xúc với cái vật chất đã sẵn sàng được uốn nắn rồi chẳng hạn như nước, và nước khoác lấy cả triệu hình tướng Đẹp đẽ. Ta thấy một dạng đẹp đẽ nơi cái khoảng mênh mông của đại dương tịch lặng và im lìm khi không có gió thổi, và khi bầu trời được phản chiếu xuống lòng đại dương sâu thẳm. Thế rồi ta lại có một dạng Mỹ lệ khác khi gió quật vào nó tạo ra những cơn sóng lớn, hết vực thẳm này dưới vực thẳm kia cho tới khi trọn cả khối có sự cuồng nộ và vĩ đại khủng khiếp. Thế rồi lại có một dạng Mỹ lệ nữa, khi nước sôi sụt sủi bọt trở nên êm ả và đại dương biến thành vô số đợt sóng lăn tăn sáng lấp lánh dưới ánh trăng soi bên trên; các tia sáng của mặt trăng vỡ ra uốn thành hàng ngàn tia lóng lánh. Và điều này lại cho ta thấy một lời bóng gió xem Mỹ lệ nghĩa là gì. Thế rồi ta lại nhìn thấy đại dương khi không có vùng đất nào giới hạn đường chân trời của nó, khi khoảng mênh mông rộng lớn không bị cắt đứt và ta lại đứng trên bờ biển nhìn sóng vỗ dưới chân mình. Mỗi khi biển thay đổi trạng thái thì nước của nó lại nói lên một tư tưởng mới về sự Mỹ lệ. Ta lại thoáng thấy được thêm một tư tưởng về Mỹ lệ đối với nước khi ta thấy một cái hồ trên vùng núi mà đáy hồ tịch lặng vẫn im lìm và thanh thản; ta cũng thấy dòng suối nhảy từ tảng đá này sang tảng đá khác; thác nước phun ra thành hàng triệu tia nước bắt lấy ánh mặt trời và phản chiếu thành ra đủ mọi màu sắc của cầu vồng. Như vậy xuất phát từ nước dưới mọi hình thái và hình dạng, từ đại dương sóng nhồi cho tới tảng băng hà lạnh lẽo, từ hơi sương mù lờ mờ cho tới đám mây màu sắc rực rỡ có tỏa ra tư tưởng về Mỹ lệ mà đấng Ishvara đã ghi dấu lên đó khi ngài thốt ra từ ngữ ấy. Khi chúng ta không xét tới nước nữa thì chúng ta lại học được những tư tưởng mới về vẻ đẹp nơi cây leo mềm mại, nơi khối màu sắc chói lọi, nơi cái cây vững vàng hơn và cây sồi tráng kiện hơn cùng với sự âm u của rừng thẳm. Những tư tưởng mới về Mỹ lệ cũng đến với ta từ bề mặt của mọi đỉnh núi, từ cánh đồng rộng cuồn cuộn nơi mà đất dường như bung ra thành những khả năng mới của sự sống, từ cát sa mạc, từ màu xanh tươi của cánh đồng cỏ. Nếu chúng ta đã chán ngán với trái đất này rồi thì kính viễn vọng sẽ cho ta thấy được sự Mỹ lệ của vô vàn mặt trời lao vút qua cuồn cuộn trong những chiều sâu thẳm không gian. Thế rồi kính hiển vi sẽ tiết lộ cho cặp mắt ngất ngây của ta vẻ Mỹ lệ của những gì vô cùng nhỏ cũng như kính viễn vọng cho ta thấy vẻ Mỹ lệ của những gì vô cùng lớn, và thế là một cánh cửa mới lại mở ra cho ta chiêm ngưỡng vẻ Mỹ lệ. Xung quanh ta có hàng ngàn hàng triệu vật đều đẹp đẽ như thế. Từ vẻ mỹ miều của con thú, từ sức mạnh của người đàn ông, từ vẻ duyên dáng dịu dàng của người đàn bà, từ những má lúm đồng tiền của trẻ thơ đang cười ngặt nghẽo; từ mọi thứ đó ta đều thoáng thấy được tư tưởng về sự Mỹ lệ trong trí tuệ của Ishvara.

Bằng cách này ta có thể cảm nhận được một điều gì đó về cách thức mà tư tưởng ngài bung ra thành thiên hình vạn trạng những điều rực rỡ khi ngài thốt ra từ ngữ Mỹ lệ cho thế gian. Trường hợp Sức mạnh, Năng lượng, sự Hài hòa, Âm nhạc v.v. . . cũng giống như vậy. Do đó bạn ắt hiểu được tại sao phải có sự đa dạng vì không có một sự vật hạn hẹp nào có thể lột tả trọn vẹn được ngài, vì không một hình tướng hạn hẹp nào có thể diễn tả trọn vẹn được ngài. Nhưng khi mỗi thứ trở nên hoàn hảo theo loại của mình thì tất cả mọi thứ phối hợp lại có thể phần nào bộc lộ được ngài. Như vậy sự toàn bích của Vũ trụ là sự hoàn hảo qua sự đa dạng và qua sự hài hòa của các bộ phận tương quan.

Sau khi đã đạt tới quan niệm đó, ta bắt đầu thấy rằng Vũ trụ chỉ có thể đạt được sự toàn bích do mỗi bộ phận của nó hoàn thành chức năng của mình và triển khai hoàn chỉnh phần chia xẻ của mình trong cuộc sống. Nếu cái cây cố gắng bắt chước ngọn núi hoặc nước bắt chước đất thì mỗi thứ đều mất đi vẻ đẹp của riêng mình mà lại cũng không bộc lộ được vẻ đẹp của cái khác. Sự hoàn hảo của cơ thể  không tùy thuộc vào việc mỗi tế bào làm công việc của tế bào khác mà tùy thuộc vào việc mỗi tế bào làm phần việc của chính mình một cách hoàn hảo. Chúng ta có bộ óc, phổi, tim, cơ quan tiêu hóa v.v. . . nếu bộ óc cố gắng làm công việc của tim, và phổi cố gắng tiêu hóa thức ăn thì cơ thể quả thật ở trong một tình trạng đáng buồn. Ta có được sức khỏe của cơ thể do mỗi cơ quan làm phần việc của riêng mình. Như vậy ta nhận ra được rằng khi vũ trụ phát triển thì mỗi bộ phận của nó đều đi theo con đường đã được vạch ra theo qui luật của chính sự sống của nó. Hình ảnh của đấng Ishvara trong thiên nhiên sẽ chẳng bao giờ hoàn hảo chừng nào mỗi bộ phận bản thân nó còn chưa hoàn chỉnh và chưa có quan hệ tốt đẹp với những bộ phận khác.

Vô số sự dị biệt này nảy sinh ra như thế nào? Làm thế nào mà mọi sự khác nhau ấy lại có thể tồn tại được? Khi Vũ trụ tiến hóa với vai trò một tổng thể, nó quan hệ ra sao với những bộ phận của mình mà mỗi bộ phận lại tiến hóa theo đường lối riêng? Ta được cho biết rằng đấng Ishvara khi biểu hiện ở khía cạnh Prakriti thì bộc lộ ra ba phẩm tính: Sattva, Rajas và Tamas. Không có một từ ngữ tiếng Anh nào tương đương hoặc có thể phiên dịch thỏa đáng những từ ngữ này. Tuy nhiên tôi có thể tạm thời dịch Tamas (Tịnh) là trơ lì, đặc tính cứ ì ra không chuyển động mang lại sự ổn định; Rajas (Động) là tính chất có năng lượng và chuyển động, còn Sattva (Nhịp) có lẽ được biểu hiện hay nhất qua sự hài hòa với tính chất mang lại sự vui sướng vì mọi sự vui sướng đều bắt nguồn từ sự hài hòa, bởi chỉ có sự hài hòa mới mang lại cho ta sự vui sướng. Thế rồi ta lại học biết rằng ba gunas này bị biến đổi ra nữa theo bảy cách thức, có thể nói là bảy đường lối lớn mà vô số tổ hợp phải tiến hóa dọc theo đó. Mọi tôn giáo đều nói tới sự phân chia thất bội này, mọi tôn giáo đều tuyên cáo sự tồn tại của nó. Trong Ấn Độ giáo đó là ngũ đại (ngũ hành) và hai hành vượt trên nó nữa. Đây là bảy Purushas mà Đức Bàn Cổ có nói tới.

Ba gunas này tổ hợp lại, phân chia ra, sắp xếp lại thành bảy nhóm lớn. Từ đó xuất hiện vô số những sự vật qua đủ thứ các tổ hợp; nên nhớ rằng mỗi một phẩm tính này đều tham gia vào mỗi sự vật riêng lẻ với những tỉ lệ khác nhau biến đổi theo một trong bảy cách căn bản.

Từ sự dị biệt bản sơ này được kế thừa của một Vũ trụ trong quá khứ - vì thế giới này có liên kết với thế giới kia và Vũ trụ này có liên kết với Vũ trụ kia – ta thấy rằng sự sống rớt vào vật chất lúc tuôn đổ xuống thì nó bị phân chia, và chia nhỏ ra nữa cho tới khi đạt tới ngoại vi của vòng tròn hoành tráng thì nó mới cuộn lại về chính mình. Sự tiến hóa thăng thượng bắt đầu nơi bước ngoặc ấy khi làn sóng sinh hoạt khởi sự trở về với Ishvara. Giai đoạn trước đó là giai đoạn tiến hóa giáng hạ, trong đó sự sống bắt đầu dính mắc với vật chất; khi tiến hóa thăng thượng thì nó triển khai những quyền năng mà nó hàm chứa. Ta có thể trích dẫn Đức Bàn Cổ khi ngài bảo rằng đấng Ishvara đặt hạt giống vào trong nước đầy quyền năng. Sự sống mà Ishvara cung cấp không phải là sự sống đã phát triển mà là sự sống có thể phát triển. Thoạt tiên mọi thứ đều tồn tại dưới dạng mầm mống. Cũng như cha mẹ cung cấp sự sống để sinh ra đứa con, cũng như mầm sống ấy được kiến tạo qua nhiều tổ hợp cho đến khi nó đạt tới mức sinh ra đời, rồi hết năm này sang năm khác, hết tuổi ấu thơ rồi đến tuổi thiếu nhi và tới tuổi người lớn cho đến lúc đã trưởng thành thì ta lại thấy hình ảnh của người cha nơi đứa con; cũng vậy đấng Cha Lành Vĩnh Cửu khi đặt hạt giống vào tử cung vật chất cũng cung cấp sự sống nhưng nó chưa tiến hóa ra được. Thế rồi nó bắt đầu leo lên, triển khai sự sống hết giai đoạn này tới giai đoạn khác để cho nó dần dần có thể biểu hiện ra được.

Khi ta nghiên cứu Vũ trụ, ta thấy rằng sự biến thiên của nó khác nhau theo tuổi tác. Đây là một tư tưởng có liên quan tới vấn đề của chúng ta. Thế giới này không được đưa đến tình trạng hiện nay qua một linh từ sáng tạo duy nhất. Brahma tạo ra thế giới chầm chậm và từ từ qua việc tham thiền lâu dài. Hết sinh linh này tới sinh linh kia xuất hiện. Hết mầm sống này tới mầm sống khác được gieo trồng. Nếu ta xem xét bất kỳ Vũ trụ nào vào bất kỳ thời điểm nào thì ta cũng thấy rằng sự biến thiên của Vũ trụ đó có yếu tố chính là Thời gian. Tuổi của mầm mống đang phát triển sẽ đánh dấu giai đoạn mà mầm mống ấy đạt tới. Trong Vũ trụ vào cùng một lúc, có những mầm mống với đủ thứ tuổi và đủ thứ trình độ phát triển. Có những mầm mống còn trẻ hơn cả loài khoáng vật nữa tạo thành cái được gọi là giới tinh linh ngũ hành. Những mầm mống đã phát triển mà ta gọi là giới khoáng vật thì già hơn giới tinh linh ngũ hành. Các mầm mống tiến hóa thành thế giới thực vật lại còn già hơn mầm mống của giới khoáng vật nữa, nghĩa là đằng sau chúng có một thời khoảng tiến hóa dài hơn; loài động vật là những mầm mống có một quá khứ còn lâu dài hơn nữa và các mầm mống mà ta gọi là loài người có quá khứ dài nhất.

Mỗi lớp lớn đều có sự đa dạng này khi nó bắt đầu trong thời gian. Cũng vậy sự sống cá thể nơi mỗi người – không phải là sự sống bản thể mà là sự sống của cá thể biệt lập – khác với sự sống của người kia, và chúng ta khác nhau về tuổi của kiếp sống cá thể cũng như chúng ta khác nhau về tuổi của thể xác. Sự sống vốn duy nhất (sự sống nhất như nơi vạn vật) nhưng nó được bộc lộ ở nhiều giai đoạn khác nhau trong thời gian, xét về mặt khởi điểm của hạt giống được gieo trồng trong đó. Bạn phải hiểu thấu ý tưởng này. Khi một Vũ trụ kết thúc giai đoạn tồn tại thì trong đó có mặt những thực thể ở đủ mọi giai đoạn tiến hóa. Tôi có nói rằng thế giới này liên kết với thế giới kia và Vũ trụ này liên kết với Vũ trụ kia. Một số đơn vị vào lúc khởi đầu chỉ mới ở giai đoạn tiến hóa sơ khai; một số đã sẵn sàng bành trướng nhiều hơn để tiến tới tâm thức Thượng Đế. Trong Vũ trụ đó, khi hết chu kỳ sống của nó thì ắt có đủ mọi sự khác nhau về mặt tăng trưởng tùy theo sự khác nhau về thời gian. Chỉ có một sự sống nhất như trong vạn vật nhưng trình độ phát triển của một sự sống đặc thù lại tùy thuộc vào thời gian mà nó đã tiến hóa biệt lập. Do đó bạn nên hiểu thấu chính cái cội rễ của vấn đề chúng ta – sự sống nhất như vốn bất diệt, vĩnh hằng, vô hạn về cội nguồn và mục đích; nhưng bản thân sự sống ấy biểu hiện qua nhiều mức độ tiến hóa khác nhau và nhiều giai đoạn phát triển khác nhau khiến cho quyền năng cố hữu của nó cũng bộc lộ ra tùy theo tuổi tác của sự sống cá biệt. Đó là hai tư tưởng mà ta phải thấu triệt thì mới xét tới phần kia trong định nghĩa của Dharma được.

Bây giờ ta có thể định nghĩa Dharma là “Bản chất nội tại của một sự vật vào bất kỳ giai đoạn tiến hóa nào cùng với qui luật của giai đoạn phát triển kế tiếp của nó”; bản chất này xét nơi mức mà nó đã phát triển tới đó, còn định luật sẽ tạo ra giai đoạn phát triển kế tiếp của nó. Chính bản chất đánh dấu trình độ tiến hóa mà nó đã đạt được rồi mới tới điều mà nó phải thực hiện để tiến hóa thêm nữa theo đường lối của mình. Kết hợp hai tư tưởng này lại với nhau thì ta mới hiểu được tại sao ta phải đạt tới sự toàn bích bằng cách đi theo Dharma của chính mình. Dharma của tôi là trình độ tiến hóa mà bản chất của tôi đã đạt được khi bộc lộ hạt giống sự sống thiêng liêng vốn là bản thân tôi cộng với định luật sống mà tôi phải hoàn thành theo đó trong giai đoạn kế tiếp. Nó chỉ thuộc về cái biệt ngã này thôi. Tôi phải biết trình độ phát triển của mình, tôi phải biết định luật khiến cho tôi có thể phát triển thêm nữa thì nhiên hậu tôi mới biết được Thiên chức (Dharma) của mình, và có đi theo Thiên chức đó thì tôi mới hướng về sự toàn bích được.

Khi nhận ra ý nghĩa của điều này thì ta mới thấy rõ tại sao mỗi người trong chúng ta phải nghiên cứu tình trạng hiện nay và giai đoạn kế tiếp. Nếu chúng ta còn chưa biết giai đoạn hiện nay ra sao thì ta ắt mù tịt về giai đoạn kế tiếp mà ta phải nhắm tới, và ta có thể đi ngược lại Thiên chức của mình do đó làm trì hoãn sự tiến hóa của mình. Tức là nếu biết được cả hai thứ đó thì ta có thể làm việc theo Thiên chức của mình để đẩy mạnh sự tiến hóa của ta. Ở đây lại có một cạm bẫy lớn. Chúng ta thấy rằng có điều này là tốt đẹp, cao thượng và cao cả; chúng ta mong ước bản thân mình thành tựu được điều ấy. Phải chăng đó là giai đoạn tiến hóa kế tiếp của chúng ta? Phải chăng đó là điều mà định luật triển khai sự sống của ta đòi hỏi để cho sự sống đó bộc lộ ra một cách hài hòa? Mục tiêu ngay trước mắt của ta  không phải là điều tự thân nó tốt nhất mà là điều tốt nhất cho chúng ta trong giai đoạn hiện nay và đưa chúng ta tiến lên một bước nữa. Ta hãy xét một đứa trẻ con. Chắc chắn rằng nếu ta xét một đứa trẻ con là phụ nữ thì trước đó, trước khi đạt tới mức một phụ nữ trong tương lai, cao cả hơn, cao thượng hơn và mỹ miều hơn mức hiện nay khi nó đang chơi với búp bê; trong tương lai nó sẽ là một bà mẹ ẳm trong vòng tay mình một đứa trẻ sơ sinh thay vì một con búp bê, bởi vì đó là lý tưởng của nữ tính toàn bích - là người mẹ đối với đứa con. Nhưng trong khi đó là lý tưởng của một người phụ nữ toàn bích thì việc theo đuổi lý tưởng đó trước khi thời gian chín muồi lại không tốt và gây ra nhiều thiệt hại. Mọi thứ phải xảy ra đúng lúc đúng nơi. Nếu muốn cho người mẹ phát triển đến mức toàn bích về nữ tính để trở thành bà mẹ trong một gia đình, khỏe mạnh, kiên cường, có thể chịu được áp lực của dòng sóng cuồn cuộn thì phải có thời kỳ đứa bé gái ấy chơi với búp bê, nó phải học những bài học và phải phát triển cơ thể mình. Nhưng nếu nghĩ rằng làm mẹ thì cao quí và cao cả hơn chơi búp bê, phải phấn đấu làm mẹ trước thời hạn thì một cô bé còn nhỏ mà lại sinh ra một đứa trẻ thơ: đứa trẻ sơ sinh cũng đau khổ, bà mẹ ấu trĩ cũng khổ sở và quốc gia cũng khốn khổ theo; đó là vì người ta không đếm xỉa gì tới đúng lúc và vi phạm định luật về sự sống bộc lộ ra. Mọi loại đau khổ đều bắt nguồn từ việc hái trái cây trước khi nó đủ chín.

Tôi xét ví dụ ấy vì đó là một ví dụ điển hình. Nó giúp ta hiểu được tại sao Thiên chức của chính mình lại tốt hơn cho chính mình chứ không phải việc mình hoàn thành tốt đẹp Thiên chức của người khác vốn không đi theo đường lối phát triển sự sống của mình. Cái địa vị cao tột ấy có thể dành cho ta trong tương lai nhưng phải  có thời gian thì trái cây mới chín được. Hái trái cây ăn trước khi nó chín thì chỉ ê răng thôi. Cứ để nó lủng lẳng trên cành cây đi. Cứ tuân theo định luật về thời gian và sự tiến hóa tuần tự thì linh hồn sẽ tăng trưởng theo quyền năng của một sự sống vô tận.

Điều đó lại cung cấp cho ta một chìa khóa khác về vấn đề này – chức năng có liên quan tới quyền năng. Thực hiện chức năng trước khi phát triển được quyền năng là cực kỳ tai hại cho cơ thể. Do đó ta mới học được bài học kiên nhẫn và rán chờ đợi Chánh Pháp. Bạn có thể xét đoán sự tiến bộ của một người qua chuyện y sẵn lòng làm việc một cách tự nhiên và tuân theo định luật. Chính vì thế mà Dharma được gọi là định luật và đôi khi được gọi là bổn phận; vì cả hai ý tưởng này đều bắt nguồn từ tư tưởng gốc là bản chất nội tại vào một giai đoạn tiến hóa xác định và định luật phát triển của giai đoạn kế tiếp. Điều này giải thích tại sao đạo đức chỉ tương đối thôi, tại sao bổn phận lại khác nhau đối với mỗi linh hồn tùy theo sự tiến hóa của nó. Khi chúng ta đạt đến mức ứng dụng điều này cho vấn đề đúng và sai thì ta mới thấy rằng mình có thể giải quyết được một số những vấn đề tinh vi nhất về đạo đức bằng cách bàn tới chúng dựa vào nguyên tắc này. Trong một vũ trụ có điều kiện thì ta không thấy được có gì là tuyệt đối đúng và tuyệt đối sai mà chỉ có tương đối đúng và tương đối sai. Cái tuyệt đối chỉ có nơi đấng Ishvara thôi và ta sẽ thấy nó đời đời ở đó.

Như vậy những sự dị biệt là cần thiết cho tâm thức bị chế định của ta. Ta suy nghĩ qua sự dị biệt, ta cảm nhận qua sự dị biệt và ta biết được qua sự dị biệt. Chỉ có nhờ vào sự dị biệt ta mới biết rằng mình là những con người đang sống và đang suy nghĩ. Tính đơn nhất không gây được một ấn tượng nào với tâm thức. Sự dị biệt và sự đa dạng, đó là những điều khiến cho tâm thức có thể tăng trưởng được. Tâm thức vô điều kiện vốn vượt ngoài vòng suy nghĩ của ta. Ta chỉ có thể suy nghĩ trong giới hạn của điều cá biệt và điều bị chế định (có điều kiện).  

Giờ đây ta mới hiểu được những sự dị biệt trong thiên nhiên xuất hiện ra sao, yếu tố thời gian đóng vai trò gì và tại sao mặc dù tất cả có cùng một bản thể và sẽ đạt tới cùng một mục tiêu thế mà lại có những sự dị biệt qua các giai đoạn biểu lộ khác nhau, do đó có những định luật thích hợp với mỗi giai đoạn. Đó là điều mà ta cần thấu hiểu tối nay trước khi ta bàn tới một vấn đề phức tạp là bản chất nội tại ấy phát triển ra sao. Đề tài này quả thật là khó hiểu, thế nhưng ta có thể dọn sạch được những điều bí mật trong con đường hành động khi ta thấu hiểu được định luật cơ bản, khi ta nhận ra được nguyên tắc của sự sống phát triển.

Mong sao đấng đã ban cho Ấn Độ nốt chủ âm là Dharma sẽ dùng sự sống bất tử đang triển khai của mình, sẽ dùng ánh sáng chói lọi bất biến của mình soi sáng cho tâm trí u ám của chúng ta để cho ta lờ mờ hiểu được đính luật của ngài; vì chỉ khi kẻ mưu cầu khẩn thiết được ngài ban ân huệ thì tâm trí của y mới hiểu được  định luật của ngài và tâm hồn y mới khắc sâu được định luật của ngài.

 

SỰ TIẾN HÓA

 

Chiều tối nay, ta sẽ bàn tới tiết thứ nhì trong đề tài mà ta bắt đầu ngày hôm qua. Bạn ắt nhớ rằng tôi chia đề tài này thành ra ba đề mục để cho thuận tiện: Những điều Dị biệt, Sự Tiến hóa, vấn đề Đúng và Sai. Hôm qua tôi đã nghiên cứu vấn đề những điều Dị biệt: nó xuất hiện ra sao đến nỗi những người khác nhau lại có những Thiên chức khác nhau. Tôi xin đánh bạo nhắc bạn nhớ rằng chúng ta đã chọn dùng một định nghĩa của Dharma theo đó nó là bản chất nội tại đánh dấu trình độ tiến hóa cộng với qui luật phát triển cho giai đoạn tiến hóa kế tiếp. Tôi xin bạn nhớ kỹ định nghĩa này vì nếu không có định nghĩa ấy, ta không thể ứng dụng Dharma vào điều mà ta cần nghiên cứu trong phần ba của đề tài.

Trong đề mục “Tiến hóa”, ta phải nghiên cứu cách thức mà mầm sống triển khai ra hình ảnh toàn bích của Thượng Đế; nên nhớ rằng ta đã thấy hình ảnh đó của Thượng Đế chỉ có thể được biểu diễn bởi toàn thể nhiều sự vật hợp thành các chi tiết của vũ trụ và sự toàn bích của mỗi cá thể lại tùy thuộc vào việc y đã làm tròn được phần việc của mình trong cái tổng thể mầu nhiệm ấy.

Trước khi có thể hiểu được tiến hóa là gì, ta phải tìm ra được cội nguồn và động cơ thúc đẩy của nó – một sinh linh bị dính mắc vào vật chất trước khi nó tiến hóa thành những cơ thể phức tạp thuộc đủ mọi loại. Ta khởi sự với nguyên lý rằng tất cả đều bắt nguồn từ Thượng Đế và ở trong phạm vi của Thượng Đế. Không có gì trong vũ trụ mà ở ngoài ngài. Không có sinh linh nào mà lại không có sự sống của ngài, không có lực nào mà lại không có lực của ngài, không có năng lượng nào mà không có năng lượng của ngài, không có hình tướng nào mà không phải là hình tướng của ngài – tất cả đều là kết quả của tư tưởng của ngài. Đó là lập trường căn bản của ta. Ta phải dựa trên cơ sở đó và dám chấp nhận mọi điều hàm ý trong đó, dám công nhận mọi điều được ẩn chứa trong đó. Với vai trò là đấng Ishvara tối cao, đấng Shri Krishna có dạy: “Hỡi Arjuna, ta là hạt giống của chúng sinh, chẳng có điều nào dù là  di động hoặc bất động mà lại tồn tại được nếu không có Ta” (Chí Tôn Ca, X, 39). Ta đừng có sợ, phải chấp nhận cái chủ trương trung tâm ấy. Đừng vì sự bất toàn của các sinh linh đang tiến hóa mà ta phải dội lại trước bất kỳ kết luận nào do sự thật ấy dẫn chúng ta tới.

Trong một câu kinh khác ngài có dạy: “Ta là trò cờ bạc của kẻ bạc bịp và Ta cũng là sự huy hoàng của những điều rực rỡ” (X, 36). Đâu là ý nghĩa của những lời lẽ này mà nghe ra kỳ cục quá? Biết giải thích sao đây cái câu này mà dường như phạm thượng xiết bao? Chẳng những trong bài thuyết pháp này ta thấy phát biểu lập trường trên mà ta thấy chính Đức Bàn Cổ cũng dạy một sự thật giống hệt như thế: “Ngài tạo ra vũ trụ từ bản thân mình”. Sự Sống xuất phát từ Đấng Tối Cao khoác lấy hết bức màn Hão huyền này tới bức màn Hão huyền khác, nên trong những bức màn Hão huyền ấy sự sống tiềm tàng phải tiến hóa đến mức toàn bích.

Bây giờ ta hãy xét thắc mắc thứ nhất: Liệu cái sự sống xuất phát từ Ishvara ấy đã có sẵn bên trong mình mọi thứ đã phát triển rồi, mọi quyền năng đã biểu lộ rồi, mọi khả năng đã trở thành hiện thực rồi hay chăng? Câu trả lời cho thắc mắc ấy đã được nhắc đi nhắc lại dưới dạng biểu tượng, ẩn dụ và lời lẽ dứt khoát là “không”. Nó chỉ bao hàm mọi thứ dưới dạng tiềm năng chứ thoạt tiên không có một thứ gì đã biểu lộ ra. Nó chỉ chứa đựng mọi thứ dưới dạng mầm mống chứ thoạt tiên không có gì đã phát triển thành một cơ thể. Hạt giống ấy là cái được đặt vào trong nước vật chất đầy quyền năng, chỉ có cái mầm mống ấy được Sự Sống của Thế gian ban phát ra. Những mầm mống ấy đều xuất phát từ sự sống của Ishvara – từng bước một, hết giai đoạn này tới giai đoạn khác, từ nấc thang này tới nấc thang khác trên thang tiến hóa – chúng phát triển ra mọi quyền năng vốn có nơi đấng Cha Lành khai sinh ra nó, là hồng danh mà đấng Ishvara tự xưng trong Chí Tôn Ca. Một lần nữa ngài tuyên bố rằng: “Tử cung của Ta là Mahat Brahma; Ta đặt mầm mống vào đó, hỡi Bharata vạn vật đều sinh ra từ đó. Hỡi Kaunteya, mọi phàm phu đều được sinh ra trong bất cứ tử cung nào thì Ta là đấng Cha Lành sinh ra chúng trong cái tử cung Mahat Brahma” (XIV, 3 – 4). Từ cái hạt giống ấy – từ cái mầm mống vốn chứa đựng mọi thứ dưới dạng khả năng nhưng cho tới nay chưa có thứ gì biểu lộ ra cả - từ cái hạt giống đó một sự sống phải được triển khai ra, hết giai đoạn này sang giai đoạn khác, càng ngày càng nâng lên cao cho đến khi cuối cùng tạo ra một tâm điểm tâm thức có thể bành trướng tới mức tâm thức của Ishvara, trong khi vẫn còn dưới dạng một tâm điểm nhưng có quyền năng sản sinh ra một vũ trụ mới trên cương vị là một Ngôi Lời mới tức Ishvara.

Ta hãy xét chi tiết về cái toàn cảnh tư tưởng này. Thoạt đầu là sự sống dính mắc vào vật chất. Những mầm mống này, vô số hạt giống (hay dùng thuật ngữ của Áo nghĩa thư là vô số điểm linh quang) này đều xuất phát từ một ngọn Lửa duy nhất vốn là đức Brahman tối cao. Như vậy giờ đây các đức tính đều sinh ra từ những hạt giống này. Những đức tính ấy vốn là quyền năng chỉ có điều là quyền năng biểu lộ thông qua vật chất. Hết quyền năng này tới quyền năng khác sẽ bộc lộ ra – quyền năng ấy vốn là sự sống của Ishvara bị Maya che khuất đi. Trong những giai đoạn sơ khai, sự tăng trưởng thật chậm chạp, ẩn tàng giống như hạt giống ẩn dưới đất, khi thoạt đầu nó đâm rễ xuống dưới rồi sau này mới phóng lên cái chồi mềm mại để cho cái cây tăng trưởng có thể xuất hiện được. Hạt giống thiêng liêng này nảy mầm trong tịch lặng và những giai đoạn khởi đầu vốn ẩn tàng trong bóng tối giống như rễ cây dưới đất.

        Quyền năng này của sự sống hoặc đúng hơn là vô số quyền năng mà đấng Ishvara biểu lộ ra để cho vũ trụ có thể tồn tại được thì thoạt đầu ta không thấy rõ vô số quyền năng đó nơi mầm mống – không có một dấu hiệu nào về những khả năng hùng dũng của nó, không có một dấu vết nào sự việc sau này nó sẽ trở nên ra sao. Xét về sự biểu lộ này trong vật chất, có một lời lẽ soi sáng nhiều cho đề tài này nếu ta có thể hiểu thấu được ý nghĩa nội tại và tinh tế của nó. Khi nói tới Prakriti hạ đẳng tức sự biểu lộ hạ đẳng của mình, đấng Shri Krishna có dạy: “Đất, nước, gió, lửa, dĩ thái, Manas, Buddhi cũng như Ahamkara, đó là cách phân chia bát bội thuộc Prakriti của Ta. Đây là phần hạ đẳng”. Thế rồi Ngài còn dạy Prakriti thượng đẳng của mình là gì: “Hỡi kẻ chiến sĩ dũng mãnh, con nên biết Ta còn một Prakriti khác nữa, thượng đẳng, đó là nguyên thể sự sống vốn cấp dưỡng cho vũ trụ” (VII. 4, 5). Thế rồi chỉ ít lâu sau, bỏ cách quãng nhiều câu kinh, sao cho đôi khi ta quên bẳng đi mối liên hệ ấy, Ngài lại dạy những lời lẽ khác: “Cái Maya thiêng liêng này của Ta do gunas tạo ra, thật là khó mà xuyên thấu được; kẻ nào đến với Ta phải vượt qua Maya này” (VII. 14). Yoga Maya này quả thật là khó xuyên thấu; nhiều người bị dính mắc vào Maya mà không phát hiện được ngài, càng khó xuyên thấu nó bao nhiêu thì càng khó phát hiện ngài bấy nhiêu. “Những kẻ không phát Bồ Đề Tâm thường nghĩ Ta là đấng vô hiện mà lại biểu lộ ra chứ đâu có biết bản chất tối cao của Ta vốn bất diệt, tuyệt diệu. Tất cả những kẻ nào bị vây bủa trong Yoga Maya của Ta đều không phát hiện ra Ta được” (VII. 24 – 25). Thế rồi ngài tuyên bố thêm nữa rằng vũ trụ này được thấm nhuần bởi sự sống vô hiện của ngài. Nguyên thể sự sống tức Prakriti thượng đẳng vốn vô hiện, còn Prakriti hạ đẳng lại biểu hiện. Thế rồi ngài dạy rằng: “Khi đã đến lúc ban ngày thì mọi thứ biểu hiện đều xuất phát từ điều vô hiện, đến lúc ban đêm thì chúng lại tan biến ra, ngay cả trong cái gọi là điều vô hiện ấy” (VII: 18). Điều này cứ xảy đi xảy lại mãi. Thế rồi ngài lại tuyên bố thêm nữa: “Do đó quả thật có tồn tại, vốn cao hơn cả cái vô hiện ấy, còn một thứ vô hiện vĩnh hằng mà khi vạn hữu bị hủy diệt thì nó vẫn không bị hủy hoại” (VII. 20). Có một sự phân biệt tinh vi giữa đấng Ishvara và hình ảnh của chính ngài mà ngài phóng chiếu ra. Hình ảnh này là điều vô hiện được phản chiếu (có thể bị hủy hoại), nhưng bản thân ngài là điều vô hiện thượng đẳng vĩnh hằng không bao giờ hủy hoại.

Khi nhận ra được điều đó thì ta mới đạt tới mức phát huy được quyền năng của mình. Bây giờ ta mới thực sự bắt đầu tiến hóa. Sự sống được tuôn đổ ra bị dính mắc vào vật chất để khiến cho hạt giống lâm vào tình cảnh bị vật chất vây bủa xung quanh do đó nó mới tiến hóa được. Khi ta xét tới sự nảy mầm đầu tiên của hạt giống ấy thì ta mới bắt đầu thấy khó hiểu. Đó là vì ta phải phóng chiếu tư tưởng về tới cái thời kỳ mà bản ngã phôi thai ấy không có lý trí, không có khả năng tưởng tượng, không có trí nhớ, không có phán đoán, không có bất kỳ năng lực có điều kiện nào thuộc tâm trí mà ta từng biết; khi mọi sự sống đã biểu lộ ra rồi thì đó là cái mà ta thấy nơi giới khoáng vật với mức tâm thức thấp nhất. Giới thực vật biểu lộ tâm thức qua sự hút và đẩy, do đó mới giữ các hạt vật chất cố kết lại với nhau qua ái lực của chúng đối với nhau và qua việc chúng xua đẩy nhau, nhưng chúng không hề bộc lộ cái tâm thức mà ta có thể gọi là việc nhận ra được “bản ngã’ và “phi ngã”.

Trong mỗi một dạng thấp nhất của giới khoáng vật ấy, sự sống của Ishvara bắt đầu phát triển. Chẳng những mầm mống của sự sống tiến hóa trong đó mà chính ngài với mọi sức mạnh và quyền năng cũng hiện diện trong đó, nơi mọi nguyên tử thuộc vũ trụ của ngài. Ngài là cái sự sống tạo ra vận động khiến cho sự tiến hóa là không thể tránh được. Ngài là cái lực nhẹ nhàng làm cho bức vách vật chất nở ra với lòng kiên nhẫn vô biên và lòng từ bi theo dõi để cho bức vách ấy không bị sức căng làm bễ ra. Chính ngài là Cha của sự sống nhưng ngài cũng là bà Mẹ ấp ủ sự sống trong bản thân mình, phát triển cái hạt giống đó cho tới khi giống hệt như mình, chẳng bao giờ sốt ruột, chẳng bao giờ vội vã, sẵn lòng dành biết bao nhiêu thời gian, trải qua vô số thời đại cần thiết cho cái mầm mống bé nhỏ ấy. Thời gian chẳng nghĩa lý gì đối với Ishvara vì ngài vốn vĩnh hằng và vạn vật đều hằng hữu đối với ngài. Ngài chỉ mưu tìm sự biểu lộ hoàn hảo cho nên ngài không vội vã gì trong công trình của mình. Và sau này ta sẽ hiểu sự kiên nhẫn vô hạn đó thể hiện ra như thế nào. Con người vốn là hình ảnh của Cha mình, cũng biểu lộ bên trong mình sự phản chiếu của Tự Ngã mà mình vốn là một với nó và bắt nguồn từ nó.

Sự sống phải được khơi hoạt, nhưng bằng cách nào? Nhờ vào những cú đập, những rung động mà bản thể nội tại được khơi hoạt. Sự sống được khơi hoạt do những rung động chạm vào nó từ bên ngoài. Hằng hà sa số các mầm mống còn chưa có ý thức về bản thân vì bị vật chất vây phủ, chúng được xô đẩy, cọ xát với nhau trong vô số quá trình của thiên nhiên; nhưng “thiên nhiên” chỉ là lớp áo của Thượng Đế, chỉ là biểu lộ thấp nhất của ngài bộc lộ ra trên cõi vật chất. Những hình tướng này va chạm với nhau do đó làm rung chuyển lớp vỏ vật chất bên ngoài mà sự sống bị vướng mắc vào đó; vậy là sự sống bên trong rung động mỗi khi chịu một cú đập.

Thế mà bản chất của cú đập không quan trọng. Điều quan trọng là cú đập ấy mạnh hay yếu. Bất cứ kinh nghiệm nào cũng đều hữu ích. Bất cứ thứ gì đập vào lớp vỏ mạnh đến nỗi sự sống bên trong bị rung động để đáp ứng đều là những gì cần thiết vào lúc đầu. Sự sống bên trong phải được làm cho rung động. Điều đó sẽ khơi hoạt một quyền năng sơ khởi nào đó nơi sự sống ấy. Thoạt tiên đó chỉ là một sự rung động tự thân không có gì hơn nữa và không ảnh hưởng gì tới lớp vỏ bên ngoài. Nhưng khi hết cú đập này tới cú đập khác được lập đi lập lại, hết rung động này đến rung động khác gây ra những chấn động giống như động đất thì thông qua lớp vỏ bao bọc xung quanh mình, sự sống bên trong sẽ phóng ra một sự rung động để đáp ứng. Cú đập đã khơi dậy một sự đáp ứng. Thế là đã đạt được một giai đoạn khác khi sự đáp ứng xuất phát từ sự sống ẩn tàng và phóng ra ngoài vượt khỏi lớp vỏ. Điều này tiếp diễn qua giới khoáng vật và giới thực vật. Nơi giới thực vật, những sự đáp ứng với rung động do tiếp xúc bắt đầu bộc lộ ra một năng lực mới của sự sống, đó là cảm giác. Sự sống bắt đầu hiển lộ ra qua cái mà ta gọi là “xúc cảm” nghĩa là đáp ứng khác nhau đối với vui sướng và đau khổ. Vui sướng căn bản là có tính chất hài hòa. Mọi thứ mang lại vui sướng đều có tính hài hòa. Mọi thứ gây ra đau khổ đều có tính bất hòa. Ta hãy nghĩ tới âm nhạc. Những nốt nhạc du dương được cùng nhau trổi lên thành một hợp âm khiến cho tai ta có một cảm giác dễ chịu. Nhưng nếu ta bấm ngón tay trên những dây đàn mà không chú ý tới những nốt nhạc thì ta tạo ra một âm thanh không hài hòa và nghe rất chỏi tai. Điều gì đúng với âm nhạc thì cũng đúng ở bất cứ nơi đâu. Sức khỏe là hài hòa, bệnh tật là bất hòa. Sức mạnh là hài hòa, sự yếu ớt là bất hòa. Vẻ đẹp là hài hòa, sự xấu xí là bất hòa. Trong khắp cả thiên nhiên, vui sướng có nghĩa là sự đáp ứng của một sinh linh hữu tình đối với những rung động hài hòa và nhịp nhàng, còn đau khổ có nghĩa là sự đáp ứng với những rung động bất hòa và không nhịp nhàng. Những rung động nhịp nhàng tạo ra một kênh dẫn để cho sự sống có thể bành trướng ra bên ngoài, chính việc thoát ra được ngoài này là “sự vui sướng”; những rung động không nhịp nhàng bít kín những kênh dẫn này lại, ngăn cản sự thoát ra ngoài và sự cản trở này chính là “đau khổ” [1]. Việc sự sống thoát ra bên ngoài hướng về các sự vật chính là cái mà ta gọi là “ham muốn”; do đó vui sướng té ra là việc thỏa mãn được ham muốn. Sự khác nhau này bắt đầu xuất hiện ở nơi giới thực vật. Có một cú đập mang tính hài hòa. Sự sống đáp ứng bằng những rung động hài hòa và bành trướng ra, cảm nhận được “vui sướng” nơi sự bành trướng ấy. Có một cú đập vốn là sự va chạm xung đột. Sự sống đáp ứng lại một cách bất hòa, nó bị khống chế và cảm thấy “đau khổ” qua sự khống chế ấy. Những cú đập cứ xảy đi xảy lại mãi và chừng nào nó chưa lập lại vô số lần thì cũng chưa nhận ra được sự khác nhau giữa hai xúc cảm ấy bắt đầu xuất hiện nơi sự sống bị giam hãm bên trong. Chỉ nhờ có sự phân biệt thì tâm thức của ta theo như các cấu tạo hiện nay mới có thể phân biệt được các sự vật với nhau. Ta hãy xét một sự minh họa rất chung chung. Ta hãy bỏ một đồng tiền vào trong lòng bàn tay rồi nắm chặt các ngón tay lại xung quanh nó. Ta ắt cảm thấy đồng tiền. Nhưng áp lực ấy cứ tiếp tục mà không biến thiên nữa thì cảm giác tiếp xúc nơi bàn tay biến mất và ta chẳng hề biết rằng bàn tay mình đâu có trống rỗng. Ta di chuyển một ngón tay và ta lại cảm thấy một đồng tiền. Khi ta giữ yên bàn tay thì cảm giác ấy lại biến mất. Như vậy tâm thức biết được sự vật qua sự khác nhau. Khi sự khác nhau bị loại đi thì tâm thức không còn đáp ứng nữa.

Ta xét tới điều kế tiếp được biểu hiện qua sự sống tiến hóa thông qua giới động vật. Giờ đây ta cảm thấy sâu sắc vui sướng và đau khổ, bắt đầu có một mầm mống nhận biết nối liền sự vật với cảm giác mà ta gọi là “nhận thức”. Điều này có nghĩa là gì? Nó có nghĩa là sự sống phát triển năng lực tạo ra một mối liên kết giữa sự vật gây ấn tượng lên sự sống và cảm giác mà sự sống đáp ứng với sự vật. Khi sự sống sơ khai ấy tiếp xúc với một ngoại vật mà biết ngoại vật ấy là thứ mang lại vui sướng hay đau khổ cho mình thì ta bảo rằng sự sống đã nhận thức được sự vật, và năng lực nhận thức (tức việc tạo ra được mối liên kết giữa ngoại giới và nội giới) tiến triển khi việc đó được xác lập; năng lực trí tuệ bắt đầu nảy mầm và tăng trưởng bên trong cơ thể ấy; ta thấy năng lực đó nơi những con thú cao cấp.

Ta hãy xét năng lực này nơi người dã man mà ta có thể lướt qua những giai đoạn đầu một cách nhanh chóng hơn. Ta thấy ý thức về “bản ngã” và “phi ngã” từ từ được xác lập nơi người này, cả hai song hành với nhau. Phi ngã tiếp xúc với y và bản ngã cảm nhận được phi ngã; “phi ngã” mang lại cho y vui sướng và “bản ngã” biết được vui sướng ấy; “phi ngã” gây cho y đau khổ và “bản ngã” cũng chịu đựng sự đau khổ ấy. Bây giờ đã dựng nên một sự phân biệt giữa xúc cảm (được nghĩ là “bản ngã”) và tất cả những gì gây ra xúc cảm (được coi là “phi ngã”). Ở đây ta bắt đầu có trí thông minh và gốc rễ của ngã thức bắt đầu phát triển. Điều này có nghĩa là đã tạo ra được một trung tâm để cho vạn vật qui về đó và mọi thứ xuất phát từ đó.

Tôi có nói tới việc lập lại các rung động và bây giờ việc lập lại ấy tạo ra những kết quả nhanh hơn. Khi việc lập lại gây ra nhận thức về các sự vật mang lại vui sướng thì giai đoạn kế tiếp được triển khai đó là mong chờ vui sướng ngay cả trước khi xảy ra sự tiếp xúc. Đối tượng được nhận biết là thứ đã mang lại vui sướng trong những dịp trước kia, người ta mong chờ vui sướng được lập lại và sự mong chờ đó là bước đầu của trí nhớ, khởi đầu của óc tưởng tượng, là sự đan xen câu kết của trí năng với ham muốn. Vì đối tượng ấy trước kia đã mang lại vui sướng cho nên ta lại mong rằng nó tiếp tục đem đến vui sướng. Như vậy, sự mong chờ đã biểu lộ ra một tính chất manh nha khác của tâm trí. Khi ta nhận ra được một sự vật và mong chờ sẽ có vui sướng khi sự vật ấy trở lại thì giai đoạn kế tiếp là tạo ra một hình ảnh trí tuệ về sự vật ấy làm cho nó linh hoạt – nhớ tới nó – như vậy ta đã khiến cho sự ham muốn tuôn ra, ham muốn có được cái sự vật ấy, mơ tưởng tới cái sự vật ấy và cuối cùng chạy lồng lên đi tìm cái đối tượng mang lại cảm giác vui sướng. Thế là con người trở thành đầy sự ham muốn chủ động. Y ham muốn vui sướng và động cơ thúc đẩy tâm trí y là mưu cầu vui sướng. Trong một thời gian dài y vẫn ở trong giai đoạn đầy thú tính ấy khi y chẳng bao giờ mưu cầu một sự vật gì nếu cái cảm giác thực sự trong cơ thể nội giới của y không thiếu thốn một điều gì đó mà chỉ có ngoại giới mới thỏa mãn được. Y chỉ có một lúc quay trở lại với thú tính; nghĩ tới cái điều thúc đẩy thú tính ấy hoạt động. Y còn khao khát dẹp bỏ một cảm giác khó chịu. Y cảm thấy đói, y muốn có thực phẩm và y đi tìm thức ăn; y cảm thấy khát, y muốn làm cho bớt khát và y đi tìm nước. Như vậy y luôn luôn đi tìm cái sự vật sẽ thỏa mãn được ham muốn của mình. Cứ để cho ham muốn của y được thỏa mãn thì y sẽ im hơi. Nơi người thú ấy không có một sự vận động nào do tự thân y đề xướng ra. Sự thôi thúc ắt xuất phát từ bên ngoài. Thật vậy cảm giác đói vốn ở nơi cơ thể nội giới nhưng trọng tâm của tâm thức lại đặt nơi ngoại giới. Ta có thể truy nguyên sự tiến hóa của tâm thức theo tỉ lệ kích thích của ngoại giới gây ra hành động so với kích thích do chính bản thân đề xướng. Tâm thức hạ đẳng được kích thích hoạt động do những xung lực xuất phát từ bên ngoài. Tâm thức thượng đẳng được kích thích hoạt động do động cơ thúc đẩy được đề xướng từ bên trong.

Thế mà khi xét tới người dã man thì ta thấy rằng việc thỏa mãn ham muốn là định luật tiến bộ của y. Nhiều người trong các bạn nghe câu này ắt thấy lạ tai. Đức Bàn Cổ có dạy: “Cố ra sức diệt dục mà bằng cách thỏa mãn dục vọng thì cũng chẳng khác như dập tắt lửa bằng cách đổ dầu vào lửa”. Dục vọng phải được khống chế và chế ngự. Phải hoàn toàn diệt dục. Điều này chắc chắn là đúng nhưng chỉ khi người ta đã đạt tới một trình độ tiến hóa nào đó. Trong những giai đoạn đầu việc thỏa mãn ham muốn là định luật tiến hóa. Nếu y không thỏa mãn được ham muốn thì y không thể tăng trưởng được. Bạn phải nhận ra rằng ở giai đoạn đó không có điều gì có thể gọi là đạo đức. Không có sự phân biệt nào giữa đúng và sai. Mọi ham muốn đều phải được thỏa mãn; chỉ khi cái trọng tâm sơ khởi của ngã thức ấy tìm cách thỏa mãn được ham muốn thì nó mới tăng trưởng thôi. Trong giai đoạn thấp nhất này, Thiên chức của một người dã man hoặc một con thú cao cấp được áp đặt lên y. Y chẳng có gì phải chọn lựa; bản chất nội tại của y được đánh dấu bằng sự phát triển ham muốn đòi phải được thỏa mãn. Luật tăng trưởng của y là phải thỏa mãn được những ham muốn này. Điều đó khiến cho Thiên chức của kẻ dã man là thỏa mãn mọi ham muốn. Và bạn ắt thấy y chẳng hề ý thức được đúng hoặc sai, tuyệt nhiên không có ý niệm là việc thỏa mãn ham muốn bị một định luật cao hơn cấm đoán.

Nếu không có việc thỏa mãn ham muốn thì y không thể tăng trưởng thêm nữa. Trước khi lý trí và sự phán đoán ló dạng cũng như phát triển được khả năng cao cấp hơn của trí nhớ và óc tưởng tượng thì phải có sự tăng trưởng qua thỏa mãn ham muốn ấy. Mọi năng lực trên đều được triển khai qua việc thỏa mãn ham muốn. Kinh nghiệm là định luật của sự sống và là định luật của sự tăng trưởng. Nếu y không thu thập được đủ mọi loại kinh nghiệm thì y không thể biết được rằng mình sống trong một thế giới có Thiên luật. Định luật gây ấn tượng lên con người bằng hai cách: khi y tuân theo Thiên luật thì được vui sướng, khi y chống lại Thiên luật thì bị đau khổ. Nếu ở giai đoạn sơ khai đó mà con người không có được đủ mọi loại kinh nghiệm thì làm sao mà y học được rằng có tồn tại Thiên luật? Làm sao phân biệt giữa đúng và sai để có thể tăng trưởng được nếu người ta không nếm trải cả điều ác lẫn điều thiện? Một vũ trụ chẳng bao giờ có thể tồn tại nếu không có các cặp đối đãi và ở một giai đoạn nào đó các cặp đối đãi này biểu hiện thành ý thức về điều thiện và điều ác. Bạn không thể biết được ánh sáng nếu không có bóng tối, không biết được sự vận động nếu không có sự đứng im, không thể biết được vui sướng nếu không có đau khổ; do đó bạn không thể biết được điều thiện (vốn hài hòa với Thiên luật) nếu không biết điều ác (vốn bất hòa với Thiên luật). Thiện và ác là một cặp đối đãi ở giai đoạn tiến hóa sau này của con người và con người không thể ý thức được sự khác nhau giữa thiện và ác nếu y chưa từng nếm trải cả hai điều đó.

Giờ đây ta đã đạt tới một sự thay đổi. Con người đã phát triển được một năng lực phân biệt nào đó. Cứ bỏ mặc y một thân một mình thì sớm muộn gì y cũng đạt đến mức biết rằng có một số sự vật trợ giúp cho y, tăng cường y, làm gia tăng sự sống của y; trong khi đó những sự vật khác lại làm cho y yếu đi và làm giảm bớt sự sống của y. Kinh nghiệm ấy dạy y được hết mọi thứ đó. Cứ bỏ mặc cho y để kinh nghiệm dạy dỗ thì y cũng đạt đến mức biết được đúng khác với sai, cũng nhận diện được điều mang lại vui sướng và làm gia tăng sự sống là điều đúng, còn điều gây ra đau khổ làm giảm bớt sự sống là điều sai; như vậy y cũng đạt tới kết luận rằng mọi sự hạnh phúc và tăng trưởng đều phải tuân theo Thiên luật. Nhưng phải mất một thời gian rất dài thì cái trí thông minh chớm nở này mới so sánh đối chiếu được những kinh nghiệm vui sướng và đau khổ, nhất là những kinh nghiệm lẫn lộn trong đó cái thoạt đầu mang lại vui sướng rốt cuộc lại gây ra đau khổ khi quá trớn để rồi rút ra từ đó nguyên tắc căn bản của định luật. Y phải mất một thời gian rất dài trước khi có thể đúc kết được vô số kinh nghiệm để suy ra từ đó cái ý tưởng điều này là đúng còn điều kia là sai. Nhưng y không bị bỏ mặc cho suy diễn một mình. Từ những thế giới đã có trước, các đấng Thông tuệ tiến hóa hơn y, các bậc Đạo sư sẽ giáng lâm để trợ giúp cho y trong cơ tiến hóa, rèn luyện sự tăng trưởng của y, cho y biết có tồn tại một thiên luật quyết định điều sẽ giúp cho y tiến hóa nhanh hơn, làm cho y hạnh phúc hơn, thông minh hơn và dũng mãnh hơn. Thật vậy, sự khai thị do bậc Đạo sư thốt ra sẽ thúc đẩy cơ tiến hóa thay vì bỏ mặc con người kinh nghiệm được dạy dỗ từ từ thì một bậc trưởng thượng phát biểu thiên luật ắt khiến cho y tăng trưởng dễ hơn.

Bậc Đạo sư giáng lâm và phán bảo với trí thông minh mới chớm nở: “Nếu mi giết người thì mi đang làm một chuyện mà ta cấm nhân danh quyền uy thiêng liêng. Làm như vậy là sai. Điều đó sẽ gây ra khốn khổ”. Bậc Đạo sư cũng dạy: “Giúp đỡ người đang đói khát là đúng, người đang đói khát này là huynh đệ của con, hãy cấp dưỡng cho y, đừng để y chết đói. Hãy chia xẻ với y điều mà con có. Làm như vậy là đúng và nếu con tuân theo định luật đó thì con sẽ được hạnh phúc”. Người ta nhử nhử phần thưởng cho hành động để thu hút trí thông minh mới chớm nở hướng về điều thiện và người ta dọa dẫm sẽ trừng phạt để khuyến cáo y đừng có làm điều sai. Sự sung túc nơi thế gian được gắn liền với việc tuân theo thiên luật; sự khốn khổ nơi thế gian được nối kết với việc bất hòa thiên luật. Việc tuyên cáo thiên luật theo đó sự khốn khổ sẽ nối tiếp điều mà thiên luật cấm và sự hạnh phúc bám gót điều mà thiên luật yêu cầu ắt khích lệ trí thông minh mới chớm nở. Y bất chấp thiên luật thì ngay tức khắc bị trừng phạt và y phải chịu đau khổ; thế là y tự nhủ: “Sư phụ đã dạy mình như vậy rồi mà”. Việc ghi nhớ một huấn lệnh đã được kiểm chứng qua kinh nghiệm ắt gây ra một ấn tượng đối với tâm thức nhanh hơn và mạnh mẽ hơn nhiều so với khi chỉ trải nghiệm mà trước đó không được khai thị về thiên luật. Nhờ tuyên cáo điều mà người có học gọi là các nguyên tắc căn bản của đạo đức – nghĩa là có một số loại hành động làm trì trệ sự tiến hóa và một số loại hành động thúc đẩy sự tiến hóa – cho nên người ta đã kích thích được trí thông minh rất nhiều.

Nếu con người không tuân theo thiên luật đã được tuyên cáo thì người ta sẽ bỏ mặc y để cho kinh nghiệm dạy dỗ một cách hà khắc. Nếu y cứ bảo rằng: “Mặc dù thiên luật cấm đoán, tôi vẫn phải có điều đó cho bằng được” thì người ta sẽ bỏ mặc y để đau khổ, giáo huấn y một cách hà khắc và trận đòn vọt của đau khổ ấy sẽ dạy cho y bài học mà y không chịu học khi được thốt ra bằng tình thương.

Thế mà rất thường khi xảy ra chuyện như sau. Một thanh niên ưa cãi lý và tự phụ không chịu lắng nghe định luật, không đếm xỉa gì tới sự giáo huấn của người có kinh nghiệm của quá khứ. Ham muốn đè bẹp trí thông minh. Cha y ắt tan nát tâm can và bảo rằng: “Con tôi đã đắm chìm vào thói xấu, con tôi đang lần mò đi vào nẻo ác. Tôi giáo huấn nó cho có hạnh kiểm tốt, thế mà nó trở thành một kẻ nói dối, con tôi đã làm tan nát tâm can tôi”. Nhưng đấng Ishvara vốn là một bậc Cha từ bi hơn bất cứ người cha nào trên trần thế lại có đủ kiên nhẫn. Vì ngài vốn ngự nơi đứa con cũng như ngự nơi cả người cha. Ishvara nơi đứa con, dạy cho đứa con đó một bài học theo cái đường lối duy nhất mà chỉ có linh hồn đó mới sẵn lòng chịu học thôi. Nó không chịu học theo uy quyền người khác hoặc noi gương người khác. Bằng mọi giá thì nó phải nhổ tận rễ được cái ham muốn điều ác ấy (vốn đang chận đứng sự tiến hóa của nó) ra khỏi bản chất của nó. Nếu nó không chịu học theo kiểu dịu dàng thì cứ để cho nó học qua sự đau khổ. Cứ để cho nó học bằng kinh nghiệm, cứ để cho nó đắm chìm vào thói xấu để rồi gặt hái cái cơn đau chua chát do đã chà đạp lên thiên luật. Có đủ thời gian mà; nó chắc chắn sẽ học được bài học ấy mặc dù phải trải qua đau khổ. Thượng Đế vốn ngự nơi y, thế nhưng ngài lại bỏ mặc cho y đi theo đường lối đó; thậm chí ngài còn vẽ đường cho hươu chạy nữa; đến khi nó trách móc ngài thì Thượng Đế mới đáp rằng: “Con ơi, nếu con không biết nghe lời thì con cứ việc đi theo đường lối của mình để học lấy cái bài học trong ngọn lửa phiền não và trong cay đắng của sự thoái hóa. Ta vẫn theo sát con, giám sát từng hành động của con, vì ta là người chu toàn thiên luật và ta đã sinh ra sự sống của con. Con sẽ phải học trong vũng lầy của sự thoái hóa để diệt dục nếu con không chịu học qua sự minh triết và bác ái”. Đó là lý do tại sao ngài tuyên cáo trong Chí Tôn Ca: “Ta là canh bạc của kẻ bạc bịp”. Đó là vì ngài luôn luôn kiên nhẫn làm việc vì cứu cánh huy hoàng kể cả đi trên những con đường gập ghềnh nếu bạn không chịu bước trên con đường phẳng phiu. Chúng ta vì không hiểu nổi cái lòng từ bi vô lượng ấy cho nên mới hiểu lầm ngài, nhưng ngài làm việc với lòng kiên nhẫn của thời gian vĩnh hằng để cho lòng ham muốn có thể bị nhổ bật tận rễ sao cho con của ngài cũng toàn bích như Cha nó ở trên trời.

Ta hãy xét tới giai đoạn kế nữa. Có một vài định luật tăng trưởng lớn lao vốn mang tính tổng quát. Ta đã học cách coi một số điều là đúng còn một số điều khác  là sai. Mọi quốc gia đều có tiêu chuẩn đạo đức của riêng mình. Chỉ một vài quốc gia mới biết tiêu chuẩn đó được tạo dựng ra sao và tiêu chuẩn đó còn bất cập ở chỗ nào. Đối với những chuyện bình thường thì tiêu chuẩn như vậy cũng đủ rồi. Theo sự dẫn dắt của thiên luật, kinh nghiệm của giống dân đó đã phát triển rằng một số hành động làm trì trệ sự tiến hóa còn những hành động khác lại thúc đẩy sự tiến hóa. Định luật lớn tiến hóa có trật tự vốn nối tiếp các giai đoạn trước kia, đó là định luật về bốn bước liên tiếp trong sự tăng trưởng sau này của con người. Điều này xảy ra sau khi người ta đã đạt tới một trình độ nào đó, sau khi đã trải qua sự rèn luyện sơ cấp. Nó vốn có ở mọi quốc gia vào một giai đoạn tiến hóa nào đó, nhưng ở Ấn Độ thời xưa, nó được tuyên cáo thành một định luật nhất định về sự sống đang tiến hóa khi linh hồn tăng trưởng theo trật tự, đó là nguyên tắc căn bản giúp ta hiểu được và tuân theo Dharma. Ta hãy nhớ lại rằng Dharma bao gồm hai điều: bản chất nội tại ở mức mà nó đã đạt được và định luật tăng trưởng của nó trong giai đoạn kế tiếp. Dharma được tuyên cáo cho mọi người. Thiên chức đầu tiên là phục vụ. Cho dù linh hồn sinh ra ở xứ sở nào khi nó trải qua những giai đoạn sơ khai thì bản chất nội tại vẫn đòi hỏi phải có kỷ cương trong việc phục vụ, và nhờ có phục vụ linh hồn mới học được những đức tính cần thiết cho sự tăng trưởng trong giai đoạn kế tiếp. Ở giai đoạn này khả năng độc lập hành động rất hạn chế. Ở giai đoạn tương đối sơ khai như giai đoạn này thì có nhiều xu hướng chiều theo xung lực từ bên ngoài hơn là bộc lộ một sự phán đoán đã phát triển để chọn được một lộ trình đặc thù từ bên trong. Ở giai cấp này ta thấy có tất cả những người thuộc loại hình phục vụ. Ta hãy nhớ tới những lời lẽ minh triết của Bhishma, theo đó nếu ta thấy một người Thủ đà la (Shudra) có những đặc trưng của người Brahmana (Bà la môn), còn người Brahmana đó không có đặc trưng ấy thì người Brahmana không thuộc về giai cấp Brahmana, và người Shudra đó cũng không thuộc về giai cấp Shudra. Nói cách khác, các đặc trưng của bản chất nội tại mới đánh dấu trình độ phát triển của linh hồn và mới phân biệt là nó thuộc về một sự phân chia lớn theo tự nhiên chứ không phải cách phân chia khác. Khi khả năng khởi xướng công việc còn yếu, khi chưa có được sự phán đoán điêu luyện, khi lý trí còn kém cỏi chưa phát triển, khi Bản ngã còn chưa ý thức được sứ mệnh cao cả của mình, khi động cơ thúc đẩy chủ yếu của con người là ham muốn, khi y vẫn còn tăng trưởng do thỏa mãn được hầu hết chứ chưa thỏa mãn được tất cả ham muốn, thì Thiên chức của y chính là phục vụ; và chỉ có do thực thi Thiên chức đó thì y mới tuân theo định luật tăng trưởng giúp cho y đạt được sự hoàn hảo. Và một người như thế được gọi là Shudra cho dù người ta gọi y bằng tên gọi nào đi chăng nữa ở các xứ sở khác nhau. Ở Ấn Độ thời xưa, các linh hồn mang đặc trưng của loại hình này đều được sinh trưởng vào các giai cấp thích hợp với chúng vì có chư thiên tiếp dẫn linh hồn đi đầu thai. Tuy nhiên ở thời đại hiện nay thì đã có nhiều sự lẫn lộn.

Đâu là định luật tăng trưởng trong giai đoạn ấy? Đó là vâng lời, tận tụy, trung thành. Đó là định luật tăng trưởng cho giai đoạn ấy. Vâng lời vì còn chưa phát triển được óc phán đoán. Kẻ có Thiên chức phục vụ phải mù quáng nghe lời người mà mình phục vụ. Y không được thách thức mệnh lệnh của cấp trên và cũng không được cho rằng hành động theo lệnh là khôn ngoan. Y phải nhận lệnh làm một điều gì đó và Thiên chức của y là vâng lời vì chỉ có như vậy y mới học hỏi được. Người ta ngần ngừ trước giáo huấn đó nhưng nó là đúng thật. Tôi xin xét một ví dụ gây ấn tượng mạnh mẽ nhất cho bạn, đó là một đạo quân với một binh nhì dưới quyền điều khiển của một Đại úy. Nếu mọi binh nhì đều dùng tới óc phán đoán của riêng mình để xem xét mệnh lệnh xuất phát từ ông Tướng và nếu y tự nhủ rằng: “Lệnh này không tốt vì theo phán đoán của tôi thì chỗ đó mới là chỗ tôi phục vụ tốt nhất”; bấy giờ thì đạo quân sẽ ra sao? Người binh nhì sẽ bị xử bắn nếu y bất tuân thượng lệnh, vì bổn phận của y là vâng lời. Khi óc phán đoán của bạn còn yếu kém, khi động cơ thúc đẩy của bạn chủ yếu là do xung lực từ bên ngoài, khi bạn không thể hạnh phúc được nếu không có những tiếng động ồn ào huyên náo, cãi cọ nhau xung quanh mình thì Thiên chức của bạn là phục vụ, cho dù bạn sinh ra ở đâu và bạn sẽ hạnh phúc nếu nghiệp quả dẫn bạn tới một địa vị mà chỉ có kỷ luật mới rèn luyện được bạn.

Vậy là con người học cách chuẩn bị cho giai đoạn kế tiếp. Và bổn phận của tất cả những người nào ở được địa vị có quyền là phải nhớ rằng một Shudra hoàn thành Thiên chức của mình khi y vâng lời và trung thành với chủ, và người ta không nên trông mong cái loại người còn ở trình độ tiến hóa đó mà lại biểu lộ được những đức tính cao hơn. Đòi hỏi y phải vui vẻ khi đau khổ, có tư tưởng thanh trong, có khả năng chịu đựng khó khăn không oán hận là đòi hỏi quá nhiều, đó là vì khi bản thân chúng ta còn không bộc lộ được những đức tính đó ra thì làm sao trông mong được có những đức tính đó nơi con người mà ta gọi là giai cấp hạ lưu? Nhiệm vụ của giai cấp thượng lưu là bộc lộ những đức tính cao hơn, nhưng y không có quyền đòi hỏi hạ cấp của mình phải biểu lộ những đức tính ấy. Nếu người phục vụ tỏ ra trung thành và vâng lời thì y đã hoàn thành trọn vẹn Thiên chức của mình; người chủ không được trừng phạt những khuyết điểm khác mà phải từ tốn chỉ bảo cho y; vì khi làm như thế người chủ đang rèn luyện cho linh hồn còn non nớt. Đó là vì một linh hồn ấu trĩ phải được từ tốn dắt đi dọc theo đường chứ sự tăng trưởng của nó không thể bị thui chột vì bị đối xử hà khắc và ta thường làm thui chột sự tăng trưởng ấy.

Thế là sau khi đã học được bài học này trong nhiều kiếp nhờ học được bài học đó y đã tuân theo được định luật tăng trưởng và nhờ tuân theo Thiên chức của mình y mới tiến gần đến giai đoạn kế tiếp, trong đó y phải học việc lần đầu tiên sử dụng khả năng thu tóm của cải. Bây giờ Thiên chức của linh hồn đó là phải phát triển mọi đức tính giờ đây đã sẵn sàng được triển khai và được bộc lộ qua việc sống cuộc đời mà bản chất nội tại đòi hỏi, nghĩa là làm một chức nghiệp mà giai đoạn kế tiếp yêu cầu, giai đoạn trong đó nếu y làm giàu được thì sẽ có công. Đó là vì Thiên chức của một Vaishya (Thương nhân) trên khắp thế giới là triển khai được một vài năng lực nhất định. Năng lực công bằng sòng phẳng đối xử giữa người và người, không thiên lệch chỉ vì bị tình cảm thôi thúc, bộc lộ những đức tính sáng dạ, sắc xảo, giữ thăng bằng giữa những bổn phận mâu thuẫn, trả công sòng phẳng để trao đổi dịch vụ sòng phẳng, nhanh trí, cần kiệm, không hoang phí và bóp ngắn cắn dài, chỉ yêu cầu người phục vụ mình phục vụ đúng những gì cần thiết, trả tiền công sòng phẳng nhưng chỉ sòng phẳng thôi: đây là những đặc trưng thích hợp với y để tăng trưởng cao lên. Người Vaishya sẽ có công nếu biết cần kiệm, không chịu trả tiền nhiều hơn mức sòng phẳng, khăng khăng đòi trao đổi công bằng và sòng phẳng. Mọi điều này họ tạo ra những đức tính cần thiết và sẽ dẫn tới sự hoàn hảo trong tương lai. Ở giai đoạn đầu đôi khi họ không được dễ thương, nhưng theo quan điểm cao hơn thì đó là Thiên chức của người ấy và nếu y không làm tròn nó thì tính tình y sẽ bị thiếu sót, điều ấy sau này sẽ lộ ra làm phương hại cho sự tiến hóa của y. Quả thật định luật tăng trưởng thêm nữa của y là sự hào phóng, nhưng không phải là sự hào hoa phong nhã do tắc trách hoặc phóng tay quá trớn. Y phải thu gom của cải bằng cách vận dụng tính cần kiệm và sự nghiêm minh để rồi chi tiêu của cải đó cho những mục đích cao siêu và những người có học, hiến dâng nó cho những kế hoạch đáng giá và được cân nhắc kỹ lưỡng vì ích lợi chung. Thu gom của cải một cách đầy nghị lực và sáng dạ, tiêu xài của cải một cách phân biệt kỹ lưỡng và hào phóng, đó là Thiên chức của một Vaishya, là thành quả của bản chất y và là định luật tăng trưởng thêm nữa của y.

Điều này đưa ta tới giai đoạn kế tiếp đó là giai đoạn những người cầm quyền và chiến sĩ, những cuộc chiến tranh và phân đấu trong đó bản chất nội tại là đấu tranh, tấn công, cãi cọ, giữ vững lập trường của mình, sẵn sàng bảo bệ mọi người được hưởng điều gì đúng đắn. Can đảm, vô úy, rộng lượng và tốt bụng, hi sinh tính mạng để bảo vệ kẻ yếu và làm trọn nhiệm vụ của mình: đó là Thiên chức của Kshattriya (Quân nhân). Y có bổn phận phải bảo vệ những gì mà mình phụ trách chống lại mọi sự xâm lược từ bên ngoài. Y có thể bị mất mạng nhưng không màng tới điều ấy. Y phải làm bổn phận của mình. Công việc của y là phải bảo vệ, canh giữ. Sức mạnh của y tạo thành hàng rào ngăn cách kẻ yếu với kẻ áp bức, ngăn cách kẻ bơ vơ với kẻ chà đạp lên những người bơ vơ. Việc theo đuổi chiến tranh và phấn đấu trong rừng rậm với loài thú hoang là đúng đắn với y. Bởi vì bạn không hiểu tiến hóa là gì và đâu là định luật tăng trưởng cho nên bạn mới khiếp đảm trước những điều khủng khiếp của chiến tranh. Nhưng các bậc đại thánh hiền đưa ra mệnh lệnh này đều biết rằng một linh hồn yếu đuối chẳng bao giờ đạt được sự toàn bích. Bạn không thể có sức mạnh nếu không can đảm và ta không thể có được sự kiên cường và can đảm nếu không đương đầu với nguy hiểm và sẵn sàng chịu mất mạng khi bổn phận đòi hỏi phải hi sinh.

Kẻ đạo đức giả, ủy mị, quỵ lụy ắt dội lại trước giáo huấn ấy. Nhưng y quên mất rằng ở mọi quốc gia đều có những linh hồn cần tới giáo huấn ấy và sự tiến hóa thêm nữa của họ ắt tùy thuộc vào việc họ có thành công đạt được nó chăng. Tôi lại cầu khẩn tới Bhishma, là hiện thân của Dharma và tôi có nhớ tới lời ngài dạy rằng bổn phận của Kshattriya là phải giết cả ngàn quân thù nếu vì nhiệm vụ bảo vệ y phải hành động theo hướng đó. Chiến tranh thật là khủng khiếp, đánh nhau là cho ta xúc động mạnh, tâm hồn ta nổi loạn chống lại chiến tranh và chúng ta dội lại trước những thân xác bị cụt tay cụt chân và tả tơi. Điều này phần lớn là vì chúng ta hoàn toàn bị hình tướng gây hão huyền. Công dụng duy nhất của thể xác là giúp cho sự sống bên trong nó tiến hóa được. Nhưng sự sống đã học hết những gì mà thể xác có thể cung cấp được thì thể xác phải bị buông bỏ, do đó linh hồn mới tự do có được một thể xác mới giúp cho nó biểu lộ những quyền năng cao hơn. Chúng ta không thể xuyên thủng được bức màn Hão huyền của Chúa. Những thể xác của chúng ta cứ bị chết đi hết đợt này tới đợt khác, nhưng mỗi sự chết ấy lại là một sự phục sinh cho một sự sống cao hơn. Bản thân thể xác chẳng qua chỉ là một lớp áo mà linh hồn khoác lấy và không có một người minh triết nào mà lại muốn cho thể xác lại vĩnh hằng. Chúng ta khoác cho con trẻ của mình một cái áo khoác nhỏ và khi đứa trẻ lớn lên thì ta lại thay đổi áo khoác đó. Nhưng nếu bạn đặt làm một cái áo giáp bằng sắt thì chẳng hóa ra bạn bóp nghẹt sự tăng trưởng của đứa bé ấy ư. Thể xác của ta chính là cái áo khoác ấy. Nếu muốn cho nó bất tử thì chắc chỉ còn cách phải làm bằng sắt thép thôi? Chẳng lẽ linh hồn không cần một thể xác mới để được tăng trưởng cao hơn hay sao? Vậy thì phải buông bỏ thể xác thôi?. Đây là bài học khó khăn mà Kshattriya phải học cho được, và do đó khi hi sinh mạng sống của mình linh hồn y mới có năng lực xả thân, mới học được tính nhẫn nhục, quả cảm, can đảm, đa mưu túc trí, tận tụy với lý tưởng, trung thành với chính nghĩa và y vui lòng bỏ xác để trả giá cho những điều đó thì linh hồn bất tử mới vươn lên chiến thắng và chuẩn bị cho một cuộc sống cao thượng hơn.

Thế rồi tới giai đoạn cuối cùng là giai đoạn giáo huấn. Thiên chức của giai đoạn này là giáo huấn. Trước khi có thể giáo huấn được thì linh hồn ắt phải đồng hóa được  mọi kinh nghiệm thấp hơn. Nếu y chưa trải qua mọi giai đoạn trước kia và có được minh triết do vâng lời, cố gắng và chiến đấu thì y lấy tư cách gì để mà lên mặt dạy đời. Y phải đạt tới giai đoạn tiến hóa mà sự bành trướng tự nhiên của bản chất nội tại y chính là việc dạy dỗ cho các huynh đệ còn vô minh hơn y. Những đức tính này không phải là nhân tạo, giả dối. Chẳng phải là những đức tính bẩm sinh thuộc bản chất y và phải bộc lộ ra bất cứ nơi đâu mà y sống. Một người Bà la môn không xứng đáng thuộc về giai cấp Bà la môn nếu y không đủ tư cách giáo huấn theo Thiên chức của mình. Y đã đạt được sự hiểu biết cho nên y mới được chào đời trong một giai cấp thuận lợi để thực hiện chức năng giáo huấn.

Định luật tăng trưởng của y là hiểu biết, sùng đạo, tha thứ, là bạn của muôn loài. Thiên chức thay đổi biết chừng nào! Nhưng làm sao y có thể là bạn của muôn loài nếu y chưa học cách xả thân khi bổn phận đòi hỏi và chính trận chiến đấu mà kẻ Kshattriya được rèn luyện đã giúp cho giai đoạn sau này y trở thành bạn của muôn loài. Đâu là định luật tăng trưởng của người Bà la môn? Y không bao giờ được tấn công trước. Y không bao giờ được mất đi sự tự chủ? Y không bao giờ được hấp tấp. Y phải luôn luôn dịu dàng từ tốn bằng không thì Thiên chức của y chẳng được hoàn thành. Y phải hoàn toàn thanh khiết. Y không bao giờ được sống một cuộc đời tà vạy. Y phải từ bỏ mọi sự vật thế gian nếu chúng ràng buộc mình. Liệu tôi có chủ trương một tiêu chuẩn bất khả thi hay chăng? Nhưng tôi chỉ nói lên định luật theo như các Đấng Cao Cả tuyên cáo, và tôi chỉ làm vang vọng yếu ớt lại lời lẽ của các ngài. Định luật đã đặt ra tiêu chuẩn rồi, ai mà dám hạ thấp tiêu chuẩn xuống? Khi chính Đấng Krishna đã tuyên cáo đó là Thiên chức của người Bà la môn, thì đó phải là định luật tăng trưởng của y, và cứu cánh của sự tăng trưởng đó là sự giải thoát. Y chỉ cần giải thoát thôi, nhưng với điều kiện y phải bộc lộ được những đức tính mà y phải đạt được và phải theo đuổi cái lý tưởng cao siêu vốn là Thiên chức của mình. Có được như thế thì y mới xứng danh là người Bà la môn.

Lý tưởng này cao đẹp đến nỗi mọi người tha thiết và biết suy tư đều mong muốn đạt được. Nhưng minh triết sẽ can thiệp vào và bảo rằng: “Được thôi, lý tưởng đó sẽ của bạn, nhưng bạn phải đạt được lý tưởng. Bạn phải tăng trưởng, phải hoạt động vất vả; đúng vậy, lý tưởng đó của bạn nhưng chừng nào bạn chưa trả giá cho nó thì bạn chưa có được lý tưởng đâu”. Điều quan trọng là sự tăng trưởng của chính chúng ta, sự tăng trưởng của các quốc gia và ta nên hiểu rằng sự phân biệt về Thiên chức này ắt tùy thuộc vào trình độ tiến hóa và ta nên phân biệt được Thiên chức của chính mình do đặc trưng mà ta phát hiện nơi bản chất mình. Nếu ta nêu ra trước một linh hồn chưa sẵn sàng một lý tưởng cao đẹp đến nỗi y chẳng lấy gì làm mũi lòng thì ta chỉ kềm hãm sự tiến hóa của y. Nếu bạn trình bày lý tưởng của người Bà la môn với một nông dân thì bạn đang nêu ra cho y một lý tưởng bất khả thi, và kết quả là y ì ra chẳng làm gì hết. Khi bạn nói với người ta một điều quá cao siêu với y thì người ta biết ngay rằng bạn chỉ đang nói chuyện tào lao vì bạn yêu cầu y làm một điều mà y không thể làm được; sự điên rồ của bạn đặt ra cho y một động cơ thúc đẩy chẳng làm y nhúc nhích chút nào. Nhưng các bậc đạo sư thời xưa rất minh triết, các ngài ban cho lũ trẻ con những trái mơ chua có bọc đường, rồi sau này mới có những bài học cao hơn. Chúng ta chẳng khôn khéo chút nào khi nhử nhử kẻ tội phạm thấp thỏi nhất bằng những động cơ thúc đẩy mà chỉ có vị thánh cao cả nhất mới cảm thấy xao xuyến, thế là thay vì thúc đẩy sự tiến hóa của y thì ta lại kềm hãm sự tiến hóa ấy. Bạn hãy đặt ra cho chính mình lý tưởng cao nhất mà mình có thể thực hiện được. Nhưng chớ có áp đặt lý tưởng của mình lên huynh đệ của mình vì định luật tăng trưởng của y có thể khác hẳn định luật tăng trưởng của bạn. Hãy học đức tính khoan dung giúp cho mỗi người làm những gì tốt nhất đối với mình mà bản chất của mình thôi thúc. Hãy để y ở đúng vị trí của mình rồi giúp đỡ cho y. Hãy học đức tính khoan dung không ghê tởm bất cứ ai cho dù y là một kẻ đầy tội lỗi vì thấy nơi mỗi người đều có thiên tính đang hoạt động và sẵn lòng kề vai sát cánh giúp đỡ người ta. Thay vì đứng cao chót vót trên đỉnh tính linh để rao giảng một giáo lý xả thân hoàn toàn vượt tầm hiểu biết của người ta, thì khi dạy dỗ cho những linh hồn còn non trẻ, ta phải giúp y dùng lòng ích kỷ cấp cao để diệt lóng ích kỷ cấp thấp. Khi một người nông dân không chịu cần cù làm việc thì đừng có bảo y rằng y không đạt lý tưởng của mình mà hãy nói với y như sau: “Vợ của ngươi kìa, ngươi có yêu người đàn bà đó không; bà ta đang đói khát đấy. Hãy nai lưng ra làm việc để cấp dưỡng cho bà ta”. Khi dùng động cơ thúc đẩy đó (nó chắc chắn là ích kỷ), bạn đã nâng cao người nông dân đó lên hơn cả mức khi bạn thuyết giảng cho y về Đấng Brahman, Đấng Vô Điều Kiện và Đấng Vô Hiện. Hãy học xem Dharma có nghĩa là gì thì bạn mới phục vụ được cho thế gian.

Tôi tuyệt nhiên không muốn hạ thấp một chút xíu nào lý tưởng của chính bạn, nhưng bạn không thể đặt mục đích quá cao. Sự thật là nếu bạn quan niệm ra được lý tưởng thì nó sẽ là cái để bạn phấn đấu, nhưng đừng có áp đặt cái điều đó lên một huynh đệ còn non trẻ và kém phát triển hơn mình. Hãy nhắm tới điều cao siêu nhất mà bạn có thể nghĩ ra được và lấy làm thích thú. Nhưng khi nhắm mục đích như thế, bạn phải cân nhắc cả phương tiện lẫn cứu cánh, cả năng lực lẫn hoài bão. Bạn cứ có những hoài bão cao siêu đi. Chúng chính là mầm mống cho năng lực của bạn trong kiếp tới. Nhờ lúc nào cũng giữ vững lý tưởng cao siêu bạn mới tăng trưởng tiến về nó được, và điều mà bạn mơ ước ngày hôm nay thì bạn sẽ đạt được trong những ngày sắp tới. Nhưng bạn phải có đức tính khoan dung vì đã hiểu biết hết và có lòng kiên nhẫn giống như đấng thiêng liêng. Mọi thứ ở vị trí của mình đều là chính vị. Khi bản chất cao siêu phát triển thì bạn mới thu hút về những đức tính xả thân, thanh khiết và hoàn toàn tận tụy với ý chí kiên định hướng về Thượng Đế. Đó là lý tưởng cho kẻ cao siêu nhất để thành tựu. Ta hãy leo lên hướng về lý tưởng đó từ từ kẻo ta chẳng thể nào đạt tới được nó.

 

ĐÚNG VÀ SAI

 

Trong hai ngày nghiên cứu vừa qua, chúng ta đã chú tâm và định trí về điều mà tôi có thể gọi là khía cạnh phần lớn là lý thuyết của vấn đề phức tạp và khó khăn này. Chúng ta đã ra sức tìm hiểu những sự dị biệt trong thiên nhiên xuất hiện ra sao. Chúng ta đã cố gắng tìm hiểu ý tưởng cao siêu theo đó sứ mệnh của thế giới này là tăng trưởng từ chỉ một mầm sống do Thượng Đế ban ra trở thành hình ảnh của Đấng đã ban ra mầm sống đó. Ta đã thấy rằng sự toàn bích của hình ảnh ấy chỉ có thể đạt được do sự sinh sôi nảy nở của các sự vật hữu hạn và sự toàn bích chính ở nơi sự sinh sôi nảy nở ấy; nhưng cũng chính sự sinh sôi nảy nở ấy khiến ta thấy nó hàm ý là mỗi sự vật tất nhiên bị hạn chế. Thế rồi chúng ta phát hiện ra rằng do định luật tăng trưởng trong vũ trụ vào cùng một lúc phải có tồn tại đủ mọi thứ bản chất nội tại đang tiến hóa. Vì các bản chất này đều thuộc về các trình độ tiến hóa khác nhau cho nên ta không thể yêu cầu chúng giống nhau và cũng chẳng trông mong gì chúng có thể làm tròn những chức năng giống nhau. Ta phải nghiên cứu đạo đức liên quan tới những người thực hành đạo đức. Khi xét tiêu chuẩn đúng sai đối với một cá nhân đặc thù thì ta phải xét xem cá nhân đó đã đạt tới trình độ tăng trưởng nào. Sự tuyệt đối đúng chỉ tồn tại nơi Đấng Ishvara thôi; đối với chúng ta thì đúng và sai chỉ là tương đối và đối với mỗi người chúng ta thì nó tùy thuộc rất nhiều vào trình độ tiến hóa mà chúng ta đã đạt được .

Chiều tối nay tôi xin cố gắng áp dụng lý thuyết này vào cách ứng xử trong cuộc sống. Ta phải xem khi theo đuổi đường lối nghiên cứu đó, liệu ta có đạt được một ý tưởng hợp lý và mang tính khoa học về đạo đức chăng sao cho nó không còn thấy có tình trạng lẫn lộn giống như ngày hôm nay. Đó là vì ta thấy một mặt người ta chủ trương những lý tưởng để cho thiên hạ phải mô phỏng trong sinh hoạt, mặt khác ta lại phát hiện ra rằng thiên hạ thậm chí thất bại hoàn toàn không nhắm tới những lý tưởng ấy, ta đang chứng kiến một sự phân ly đáng tiếc nhất giữa niềm tin và sự thực hành. Đạo đức đâu phải là không có qui luật; cũng giống như bất cứ thứ nào khác trong vũ trụ vốn là sự biểu hiện của tư tưởng thiêng liêng, đạo đức cũng phải có điều kiện và những sự hạn chế. Bằng cách này ta mới có thể sắp xếp trật tự lại tình trạng hỗn mang về đạo đức hiện nay, mới học được những bài học thực tiễn về đạo đức khiến cho Ấn Độ có thể tăng trưởng được, phát triển được, lại trở thành một tấm gương cho thế giới, mô phỏng được sự vĩ đại xa xưa của mình và một lần nữa bộc lộ được tính linh cổ truyền của mình.

Trong các dân tộc Tây phương có tồn tại ba trường phái đạo đức được công nhận. Ta phải nhớ rằng tư tưởng Tây phương đang ảnh hưởng rất nhiều tới Ấn Độ và nhất là đang ảnh hưởng tới thế hệ mới lớn lên, vốn là niềm hi vọng của Ấn Độ. Do vậy ta cần phải tìm hiểu một điều gì đó về các trường phái đạo đức này; chúng khác nhau về lý thuyết cũng như về giáo huấn khi tồn tại ở phương Tây; có như thế thì ta mới học được cách tránh những hạn chế là vết xe đổ của chúng và rút ra được từ đó bất cứ điều gì tốt đẹp mà chúng có thể hiến dâng.

Có một trường phái bảo rằng nền tảng của đạo đức là sự khải huyền của Thượng Đế. Phát biểu trên bị đám đối lập phản đối rằng trên thế giới có nhiều tôn giáo và mỗi tôn giáo đều có sự khải huyền của riêng mình. Người ta lập luận rằng cứ nhìn vào đủ thứ các thánh kinh của tôn giáo thì thật khó mà bảo rằng có một sự khải huyền duy nhất dựa trên thẩm quyền của một đấng tối cao. Dĩ nhiên là mỗi tôn giáo đều coi sự khải huyền của chính mình là tối cao, nhưng kẻ tìm học biết quyết định ra sao trong trận khẩu chiến này?

Thế rồi người ta còn nói rằng trong thuyết này có một khuyết điểm cố hữu ảnh hưởng tới mọi tiêu chuẩn đạo đức đặt nền tảng trên sự khải huyền một lần cho dứt khoát. Để cho một cơ chế hữu dụng vào lúc mà nó được ban ra, thì nó phải có bản chất thích nghi với thời đại ấy. Khi một quốc gia tiến hóa, hết ngàn năm này tới ngàn năm khác trôi qua, thì ta thấy rằng điều thích hợp cho quốc gia đó vào lúc nó còn non trẻ lại không thích hợp nữa khi nó trưởng thành; nhiều huấn điều đã từng một thời hữu dụng ngày nay lại không còn hữu dụng nữa khi thời thế đã đổi thay. Ta nhận ra và phải đương đầu với khó khăn đó khi xét tới các thánh kinh của Ấn Độ; vì ta thấy có đủ thứ giáo huấn về đạo đức thích hợp cho đủ mọi trình độ tiến hóa của linh hồn. Có những huấn điều đơn giản, trong sáng, xác định và quả quyết đến nỗi linh hồn non trẻ nhất cũng có thể vận dụng được. Nhưng ta cũng thấy rằng các bậc Thánh hiền đã nhận ra những huấn điều ấy không được dự tính để rèn luyện cho một linh hồn đã phát triển cao. Ta thấy Minh triết Cổ truyền cũng có những giáo huấn được dành cho một vài linh hồn tiên tiến, những giáo huấn mà vào lúc đó quần chúng hoàn toàn không hiểu được. Những giáo huấn này chỉ được phổ biến nội bộ cho những kẻ đã đạt tới mức trưởng thành thuộc loài người. Ấn Độ giáo bao giờ cũng thừa nhận cần có nhiều trường phái đạo đức khác nhau để cho con người tăng trưởng. Nhưng bất cứ khi nào mà ta không thấy một tôn giáo lớn nào đó công nhận điều ấy thì ta chỉ có một thứ đạo đức lý thuyết thôi, nó không thích hợp với nhu cầu đang tăng trưởng của nhân dân và do đó ta thấy có một ý thức phi thực, một cảm tưởng mà giờ đây việc cho phép nó còn hợp lý nữa mặc dù khi nhân loại còn ấu trĩ thì nó được phép. Mặt khác, đó đây trong mọi thánh kinh ta đều thấy có những huấn điều với tính cách cao siêu nhất mà chẳng mấy người thậm chí có thể phấn đấu tuân theo được. Khi một huấn lệnh thích hợp cho kẻ hầu như còn dã man mà lại biến thành một nghĩa vụ phổ quát và được trình bày với một thẩm quyền tương đương cho mọi người giống như huấn lệnh được ban ra cho vị thánh thì ta thấy len lỏi vào đó cái cảm tưởng phi thực và hậu quả là tư tưởng bị lẫn lộn.

Có một trường phải khác nổi lên đặt nền tảng đạo đức nơi trực giác, nó cho rằng Thượng Đế ngỏ lời với mọi người qua tiếng nói của lương tâm. Nó lập luận rằng sự khải huyền được thực hiện ở nơi hết quốc gia này tới quốc gia khác, nhưng chúng ta không bị ràng buộc bởi bất kỳ quyển sách riêng rẻ nào; lương tâm mới là người trọng tài cuối cùng. Người ta có thể phản đối thuyết này bằng cách cho rằng như vậy lương tâm của người này phải có thẩm quyền ngang với lương tâm của người khác. Nếu lương tâm của bạn khác với lương tâm của người kia thì biết lấy ai ra để quyết định xem lương tâm nào đáng giá, lương tâm của kẻ quê mùa dốt nát hay lương tâm của nhà thần bí được soi sáng? Nếu bạn bảo rằng bạn thừa nhận nguyên tắc tiến hóa và bạn coi vị thẩm phán của mình là lương tâm cao nhất trong nhân loại thì trực giác không còn là một nền tảng vững chắc của đạo đức nữa, và chính cái yếu tố biến thiên đã phá hủy tảng đá mà bạn định đặt nền móng xây dựng trên đó. Lương tâm là tiếng nói của Chơn nhơn vốn nhớ được những kinh nghiệm trong quá khứ, và xuất phát từ cái kinh nghiệm xa xưa ấy, nó xét đoán một đường lối cư xử sẵn có ngày hôm nay. Cái gọi là trực giác chính là kết quả của vô số kiếp luân hồi và tùy theo số lượng kiếp luân hồi ấy mà tâm trí tiến hóa đến đâu thì phẩm chất của lương tâm thuộc cá nhân hiện nay cũng đạt đến mức đó; chỉ nội trực giác đơn thuần ấy thì không đủ tư cách để dẫn dắt đạo đức. Chúng ta muốn có một tiếng nói đầy uy quyền chứ không phải là một sự cãi cọ khẩu chiến. Chúng ta cần thẩm quyền của một bậc đạo sư chứ không phải những lời bá láp hàm hồ của đám đông.

Trường phái đạo đức thứ ba là trường phái duy ích. Nói chung thì quan điểm của trường phái này chẳng hợp lý mà cũng chẳng thỏa đáng. Đâu là câu châm ngôn của trường phái này? Đó là “điều gì đúng ắt mang lại hạnh phúc lớn nhất cho đa số nhiều nhất”. Đây là một câu châm ngôn chẳng biết phải phân tích ra sao? Ta hãy lưu ý cụm từ “đa số nhiều nhất”. Một sự hạn chế như vậy ắt khiến cho câu châm ngôn này phải bị trí tuệ đã giác ngộ bác bỏ. Khi ta bàn tới vấn đề loài ngưòi thì không có vấn đề đa số. Cội rễ của nó là sự sống nhất như, mục tiêu của nó là Thượng Đế nhất như; bạn không thể tách rời hạnh phúc của người này ra khỏi hạnh phúc của người khác. Ta không thể phá vỡ tính đơn nhất bền vững rồi chọn ra đa số, mang lại hạnh phúc cho đa số này và bỏ mặc thiểu số. Thuyết này không công nhận tính đơn nhất không thể bác bỏ được của loài người, do đó câu châm ngôn của nó không đáng là nền tảng của đạo đức. Nó không thỏa đáng vì do kết quả của tính đơn nhất ấy, một người không thể hoàn toàn hạnh phúc nếu mọi người không hoàn toàn hạnh phúc. Hạnh phúc của y chưa được toàn vẹn chừng nào y còn bỏ qua một đơn vị con người chưa được hạnh phúc. Thượng Đế đâu có phân biệt các đơn vị ra thành đa số và thiểu số mà ban cấp sự sống nhất như cho loài người cũng như cho tất cả sinh linh. Sự sống của Thượng Đế là sự sống duy nhất trong vũ trụ và mục tiêu của vũ trụ chính là hạnh phúc trọn vẹn của sự sống ấy.

Lại nữa, câu châm ngôn này cũng không thỏa đáng với vai trò động cơ thúc đẩy vì nó chỉ hấp dẫn trí thông minh đã phát triển nghĩa là linh hồn đã tiến hóa cao. Nếu bạn đến với một kẻ phàm phu trên thế gian, một người ích kỷ mà lại bảo người ấy rằng: “Bạn phải sống một cuộc đời xả thân, đầy đức hạnh và đạo đức toàn vẹn cho dẫu việc sống như thế có thể làm cho bạn có thể mất mạng” thì bạn hãy thử nghĩ xem y sẽ trả lời ra sao? Người ấy ắt đối đáp rằng: “Tại sao tôi phải hi sinh như thế cho loài người, cho những người còn ở thời vị lai mà tôi chưa bao giờ được thấy”. Nếu bạn gọi như thế là tiêu chuẩn đúng và sai thì vị thánh tử vì đạo ắt trở thành kẻ điên rồ nhất mà loài người đã từng tạo ra, vì ngài đã vứt bỏ khả năng được hạnh phúc mà chẳng được gì trả lại. Bạn không thể chấp nhận tiêu chuẩn này ngoại trừ giới hạn quan điểm đó vào những trường hợp liên quan tới một linh hồn cao cả đã tiến hóa cao, mặc dù chưa hoàn toàn phát triển hết tính linh thì cũng có khả năng chớm nở tính linh. Có những người như William Kingdom Clifford đã vận dụng được thuyết duy ích để gây cảm hứng cho ông với một cung bậc cao siêu thanh thoát. Trong bài tiểu luận về Luân lý, Clifford có hiệu triệu tới những lý tưởng cao nhất và đưa ra những giáo huấn cao quí nhất về sự xả thân. Ông ấy không tin vào sự bất tử của linh hồn cho nên đến khi gần chết ông đâu có thể lẩn quẩn bên nấm mồ của mình vì tin rằng chết là hết, cho nên việc rao giảng đức tính cao quí nhất là điều mà chỉ có chơn nhơn mới thực hành được, vì chơn nhơn vốn chịu ơn thế gian đã ban cho mình hết cả mọi thứ. Nhưng rất ít người cảm thấy hứng khởi với một viễn ảnh u ám như thế và ta cần có một quan điểm về đúng và sai gợi hứng cho tất cả mọi người, hiệu triệu được tất cả mọi người chứ không chỉ dành cho những người hầu như không cần được nó thôi thúc.

Vậy thì trong suốt cả sự cãi cọ này ta rút ra được cái gì? Chỉ là sự lẫn lộn và một điều gì đó còn tệ hơn nữa. Người ta chấp nhận điều khải huyền trên đầu môi chót lưỡi nhưng khi thực hành thì lại lờ nó đi. Thật vậy, chúng ta thấy điều khải huyền đã bị tập tục biến đổi. Đó là một tiêu chuẩn xuất phát từ việc vàng thau lẫn lộn. Về mặt lý thuyết thì người ta coi điều khải huyền là một thẩm quyền, nhưng về mặt thực hành thì người ta lại lờ nó đi vì người ta thường thấy rằng nó chưa được hoàn toàn. Đến nỗi mà bạn thấy có một lập trường phi lý khi người ta vứt bỏ cái điều được tuyên cáo là thẩm quyền trong cuộc sống để sống một cuộc đời thuộc loại phi lý, được đến đâu hay đến đó, chẳng có lý luận hoặc lý trí nào, cũng chẳng dựa trên cơ sở của một hệ thống nhất định và hợp lý nào.

Liệu ta có thể tìm thấy nơi ý tưởng Thiên chức một nền tảng thỏa đáng hơn, một cơ sở mà ta có thể xây dựng cách ứng xử trong cuộc sống một cách thông minh dựa vào đó? Cho dù cá nhân đã đạt được một trình độ tiến hóa cao hay thấp thì ý tưởng về Thiên chức cũng giúp cho ta có ý niệm về bản chất nội tại bộc lộ ra sự tăng trưởng thêm nữa và ta thấy rằng thế giới xét chung đều đang tiến hóa: tiến hóa từ bất toàn lên tới hoàn toàn, từ mầm mống lên tới con người thiêng liêng, từng giai đoạn một qua mỗi cấp của sự sống đang biểu lộ. Sự tiến hóa đó là do ý chí của Thượng Đế. Thượng Đế là quyền năng thúc đẩy hoạt động; Tinh thần dẫn dắt toàn thể. Đó là cách thức xây dựng thế giới của ngài. Đó là phương pháp mà ngài đã chọn theo để cho các Chơn linh vốn là con của ngài có thể mô phỏng lại giống như Cha mình. Chẳng lẽ phát biểu ấy không nói bóng gió tới một qui luật ư? Điều nào đúng thì điều đó phải hợp tác với chủ đích của Thượng Đế qua cơ tiến hóa của vũ trụ và xúc tiến cơ tiến hóa ấy từ chỗ bất toàn lên tới chỗ hoàn toàn. Điều gì sai thì điều đó làm trì trệ hoặc ngăn cản chủ đích của Thượng Đế, có khuynh hướng đẩy vũ trụ lùi xa mục đích mà nó đang tiến hóa tới. Nó đang tiến hóa từ loài khoáng vật lên thực vật, từ thực vật lên động vật, từ động vật lên người thú, từ người thú lên con người thiêng liêng. Điều gì đúng phải giúp cho cơ tiến hóa hướng về thiên tính; điều gì sai ắt kéo lùi nó lại hoặc cản trở sự tiến hóa của nó.

Thế mà nếu ta chỉ cần khảo sát ý tưởng này trong một lúc thì có lẽ ta cũng có được một quan niệm rõ ràng về định luật chứ không còn cảm thấy áy náy về khía cạnh tương đối của đúng và sai. Ta hãy dựng một cái thang mà chân của nó dựa trên sàn nhà và để cho nó dựng cao lên tới một chỗ nào đó vượt quá mái nhà. Giả sử rằng một người trong các bạn đã leo lên được năm bậc thang, người khác leo được hai bậc, còn người thứ ba đang đứng trên sàn nhà. Đối với người đã leo lên được năm bậc thì để đứng cạnh người leo được hai bậc ắt phải leo xuống; nhưng đối với người đứng trên sàn nhà thì để đứng cạnh với người leo được hai bậc ắt lại là phải leo lên. Giả sử rằng mỗi bậc thang biểu diễn một hành động, thì mỗi bậc thang ấy ắt cùng một lúc vừa là hợp đạo đức vừa là không hợp đạo đức tùy theo quan điểm mà ta xem xét nó. Cái hành động vốn hợp đạo đức với một người còn dã man thì lại không hợp đạo đức đối với một người đã tu dưỡng được cao độ. Đối với một người từ nấc thang ở trên mà đi xuống nấc thang ở dưới đó là phản tiến hóa và vì vậy hành động đó đối với y là không hợp đạo đức; nhưng đối với người từ nấc thang thấp leo lên được cũng nấc thang ấy thì hành động đó lại hợp đạo đức vì nó thuận theo đường lối tiến hóa của y. Đến nỗi mà hai người cùng đứng trên một nấc thang, nhưng người này thì đã leo lên để đạt tới nó cho nên hành động ấy là hợp đạo đức với y, còn người kia đã leo xuống để đạt tới nó thì cũng là hành động ấy lại là không hợp đạo đức đối với mình. Nếu nhận ra điều này thì ta sẽ bắt đầu tìm ra được qui luật của mình.

Ta có hai đứa trẻ: một đứa rất khôn khéo và trí thức nhưng cũng rất thích thỏa mãn nhu cầu của thể xác, rất mê ăn uống và bất cứ thứ gì mang lại khoái lạc giác quan cho nó. Còn đứa trẻ kia đã bộc lộ được tính linh phần nào chớm nở, nó rất sáng dạ, lanh lợi và trí thức. Ta lại xét một đứa trẻ thứ ba đã bộc lộ đáng kể được bản chất tâm linh. Thế là ta có được ba đứa trẻ. Ta sẽ dùng động cơ thúc đẩy nào để trợ giúp cho sự tiến hóa của mỗi đứa trẻ? Ta tiếp cận với đứa trẻ rất mê dục lạc ấy. Nếu ta bảo nó rằng: “Con ơi, con phải sống một cuộc đời hoàn toàn vị tha, phải sống cuộc đời của một nhà tu khổ hạnh”, thì nó ắt sẽ nhún vai bỏ đi; và ta không thể giúp đỡ được nó bước lên một nấc thang kế tiếp. Nếu ta bảo nó rằng: “Con ơi, những thú vui này chỉ mang lại cho con sự khoái lạc tạm bợ nhưng rồi điều ấy sẽ hủy hoại thân xác của con, tàn phá sức khỏe của con; con hãy xem gương cái người già trước tuổi kia vì đã sống một cuộc đời sa đà vào những dục lạc của giác quan; đó cũng sẽ là số phận của con nếu con cứ tiếp tục ngựa quen đường cũ; tốt hơn là con nên dành một phần thời giờ để trau dồi trí tuệ của mình, để học một điều gì đó khiến cho con có thể viết được một quyển sách hoặc sáng tác ra được một bài thơ hoặc trợ giúp vào một công trình nào của thế giới? Do đó con có thể kiếm được tiền, khỏe mạnh mà lại nổi tiếng nữa; nhờ cố gắng như thế con sẽ thỏa mãn được tham vọng của mình; thỉnh thoảng con nên để dành ra một rupi mua sách đọc thay vì để nướng vào một bữa ăn tối ngon lành. Khi nói với nó như thế tôi đã kích động cho người thiếu niên đó một ý tưởng tham vọng; tôi công nhận rằng đó là một tham vọng ích kỷ nhưng cho đến nay người này chưa có khả năng đáp ứng với lý tưởng hấp dẫn là sự xả thân. Động cơ thúc đẩy của tham vọng đó đúng là ích kỷ nhưng đó là sự ích kỷ cấp cao so với sự thỏa mãn nhu cầu giác quan vì mang lại cho nó một điều gì đó trí thức, nâng nó lên vượt mức một con thú, đặt nó vào mức một con người đang phát triển trí năng, do đó giúp cho nó tăng cao lên trên thang tiến hóa; vậy thì đối với nó đây là một giáo huấn minh triết hơn so với giáo huấn về lòng vị tha mà nó không thực hành được. Điều ấy không mang lại cho nó một lý tưởng toàn bích mà là một lý tưởng thích hợp với năng lực của nó.

Nhưng khi tôi tiếp cận với người thiếu niên trí thức đã chớm nở được tính linh thì tôi lại nêu ra cho y thấy lý tưởng phục vụ tổ quốc, phục vụ Ấn Độ; tôi sẽ nêu ra điều này là mục tiêu và mục đích của y, nó một phần là ích kỷ, một phần là vị tha, do đó mở rộng được tham vọng của y và trợ giúp cho sự tiến hóa của y. Còn khi tôi đến với người thiếu niên có bản chất tâm linh thì tôi sẽ dẹp hết mọi động cơ thúc đẩy thấp và ngược lại tôi sẽ hiệu triệu tới định luật vĩnh hằng về sự xả thân, tận tụy với Sự Sống Nhất Như, sùng kính các Đấng Cao Cả và Thượng Đế. Tôi sẽ dạy về tính Phân biện và lòng Vô dục, nhờ vậy giúp cho bản chất tâm linh phát triển được khả năng vô tận của mình. Như vậy chính vì hiểu đạo đức là tương đối mà ta có thể làm việc một cách hữu hiệu. Nếu ta không giúp được cho mọi linh hồn ở đúng ngay vị thế của nó thì đó là vì chúng ta là những thầy cô giáo còn chưa biết dạy học trò.

Ở mọi quốc gia đều có một vài điều nhất thiết được qui định là sai, chẳng hạn như giết người, trộm cắp, dối trá, đê tiện. Mọi điều này đều được công nhận là tội lỗi. Đó là quan điểm chung. Nhưng các sự kiện không hoàn toàn xác nhận quan điểm ấy. Trên thực tế những điều này được công nhận là hợp đạo đức, còn những điều kia được coi là không hợp đạo đức đến mức nào? Tại sao người ta công nhận chúng là sai? Bởi vì đại đa số dân trong nước ấy đã đạt được một trình độ tiến hóa nào đó. Bởi vì đa số người dân trong nước đó ở cùng một mức tăng trưởng cho nên đứng ở mức đó họ mới công nhận rằng những điều này là ác, là phản tiến bộ. Kết quả là thiểu số ở dưới mức tiến hóa này bị coi là thuộc loại “tội phạm”. Đa số người đã đạt được một trình độ tiến hóa cao hơn và đa số ấy đã tạo ra luật lệ; thế rồi những người không đạt được tiêu chuẩn thấp nhất của đa số ấy bị gán cho là tội phạm. Theo quan điểm của chúng tôi thì có hai loại tội phạm. Có một loại mà chúng ta không thể gây ấn tượng gì bằng cách hiệu triệu tới óc phân biệt đúng và sai của họ. Công luận vô minh gọi họ là loại tội phạm chai lỳ. Nhưng quan điểm này là sai lầm và dẫn tới những hậu quả đáng tiếc. Họ chỉ là những linh hồn vô minh chưa tăng trưởng, còn ấu trĩ, là những đứa trẻ thơ nơi Trường Đời, và chúng ta không thể giúp được họ tăng trưởng bằng cách chà đạp họ xuống khiến cho họ có thêm nhiều thú tính, vì thật ra họ chưa tiến xa hơn mức một con thú là bao. Chúng ta phải dùng mọi phương tiện mà mình sẵn có, mọi lý luận để gợi ý, dẫn dắt và dạy dỗ những linh hồn non trẻ này, khép chúng vào kỷ luật để có được cuộc sống tốt đẹp hơn chứ ta không được coi chúng là đám tội phạm chai lỳ vì chúng đã già rồi mà mới chỉ như đứa con nít đi học ở nhà trẻ.

Loại tội phạm khác bao gồm những người cảm thấy có một mức độ hối hận và ăn năn nào đó sau khi đã phạm phải một tội lỗi vì biết rằng mình đã làm sai. Họ ở một mức cao hơn và có thể được trợ giúp để chống cự lại điều ác trong tương lai do chính sự đau khổ mà luật lệ của loài người đã áp đặt lên họ. Tôi có nói rằng linh hồn cần phải trải qua mọi kinh nghiệm thì mới học được cách phân biệt giữa đúng và sai. Ta cần nếm trải được thiện và ác cho tới khi ta có thể phân biệt được thiện với ác, nhưng thế là đủ rồi. Cái lúc mà hai đường lối hành động đã sờ sờ ra trước mắt bạn, bạn biết rằng con đường này là đúng con đường kia là sai thì nếu bạn cố tình chọn đường sai, bạn đang phạm tội vì bạn đang chống lại một định luật mà bạn thừa biết và công nhận. Một người ở giai đoạn này mà phạm tội thì chỉ vì ham muốn của y quá mạnh mới thôi thúc y chọn đường sai. Y phải đau khổ và y đau khổ như vậy là tốt thôi, nếu y cứ chiều theo dục vọng lúc y đã biết rằng như vậy là sai trái thì đó cũng chính là lúc mà y cố tình thoái hóa vì muốn chiều theo sự thôi thúc ấy. Việc trải nghiệm điều sai chỉ cần thiết ở giai đoạn trước khi ta công nhận đó là sai để cho ta có cơ sở mà công nhận như vậy. Hai hai lộ trình xuất hiện trước mặt một người mà y có thể thấy rằng xét về mặt đạo đức lộ trình này cũng chẳng khác gì lộ trình kia, thì y muốn đi theo lộ trình nào cũng được và chẳng hề phạm phải lộ trình sai. Nhưng cái lúc mà y đã thừa biết điều đó là sai thì ta đang phản bội chính mình khi để cho con thú ở nơi ta đè bẹp được Thượng Đế cũng ở nơi ta. Đó mới thật là tội lỗi; đây mới là tình trạng của hầu hết (nhưng không phải tất cả) của những kẻ làm sai ngày hôm nay.

Ta hãy lướt qua điều này để xem xét một số lỗi lầm đặc thù kỹ lưỡng hơn một chút nữa. Ta hãy xét việc giết người: ta ắt thấy óc phân biệt phải trái của cộng đồng cũng phân biệt kiểu giết người này với kiểu giết người kia. Nếu một người chụp lấy một con dao trong lúc nóng giận và đâm túi bụi kẻ thù mình thì luật pháp gọi y là kẻ giết người và đem treo cổ y. Nếu cả ngàn người cầm dao đâm túi bụi vào cả ngàn người khác thì kiểu giết người đó gọi là chiến tranh. Kẻ nào giết người như vậy lại được tôn vinh chứ không hề bị trừng phạt. Cái đám đông la ó phản đối người giết một kẻ thù của mình thì cái đám đông ấy lại tung hô những người giết cả chục vạn kẻ thù. Sao mà lại có sự dị thường kỳ quặc như thế? Ta biết giải thích sao đây? Có điều gì đó biện minh cho phán quyết của cộng đồng chăng? Có sự phân biệt nào giữa hai hành vi đó chăng để biện minh cho việc phân biệt đối xử? Có đấy. Chiến tranh là một điều mà lương tâm của công luận càng ngày càng phản đối và ngay sau đây ta sẽ phải xét tới sự kiện này về sự tăng trưởng của lương tâm công luận. Nhưng trong khi chúng tôi sẽ làm hết sức mình để ngăn cản chiến tranh, để cố gắng truyền bá hòa bình và giáo dục con em của mình tinh thần yêu hòa bình, song le vẫn có một sự phân biệt thật sự trong cách ứng xử của kẻ giết người do tư thù và kẻ giết người xảy ra trong chiến tranh; sự dị biệt này có tầm mức sâu rộng đến nỗi tôi xin mở rộng thêm về nó một chút nữa. Trong trường hợp này người ta chỉ cốt thỏa mãn một mối hiềm khích cá nhân và đúng là thỏa mãn được cá nhân. Còn trong trường hợp kia, người này giết người nọ không phải để thỏa mãn tình cảm cá nhân, không phục vụ cho mục đích cá nhân, không mưu cầu lợi ích cá nhân. Người ta chỉ giết nhau với vai trò là một hành vi tuân lời một mệnh lệnh mà thượng cấp áp đặt lên họ, chính thượng cấp mới chịu trách nhiệm về sự công chính của chiến tranh. Cả đời tôi đều rao giảng hòa bình và tôi phấn đấu chứng tỏ tội ác của chiến tranh. Tuy nhiên tôi cũng công nhận rằng chỉ có kỷ luật của quân đội mới có tầm quan trọng sống còn đối với kẻ nào phải chịu rèn luyện như thế. Người lính học được điều gì? Y học việc tuân lệnh, sạch sẽ, nhanh trí, chính xác, hành động mau mắn và sẵn sàng chịu cực khổ về thể xác mà không cằn nhằn hoặc làu bàu. Y học cách liều mạng và thí mạng vì một chính nghĩa lý tưởng. Chẳng lẽ một sự rèn luyện như thế không có chỗ đứng nào trong cơ tiến hóa của linh hồn hay sao? Chẳng lẽ linh hồn không được lợi ích gì qua sự rèn luyện đó hay sao? Khi lý tưởng về xứ sở làm cho linh hồn ta bừng bừng lên, khi những người thô lỗ, tầm thường và vô giáo dục vui lòng hi sinh tình mạng vì lý tưởng ấy mặc dù họ có thể thô bỉ, ưa bạo lực, say sưa bét nhè thì họ cũng đang trải qua một sự rèn luyện mà trong kiếp tới sẽ biến họ thành những người tốt hơn và cao quí hơn.

Thế rồi ta hãy xét một câu của một người Anh đặc biệt có thiên tài, Rudyard Kipling, đã khiến cho các quân nhân bảo rằng họ chiến đấu “cho bà góa phụ ở Windsor”. Điều này nghe ra hơi sống sượng, nhưng cũng tốt cho kẻ đang đói khát, đang bị cưa cụt tay chân trên chiến trường, nếu y thấy Nữ hoàng nước Anh, là mẹ của muôn dân và hiến dâng cuộc đời mình cho bà vì lần đầu tiên đã học được vẻ đẹp của lòng trung thành, can đảm và tận tụy. Có một sự phân biệt (mặc dù công chúng chỉ rất lờ mờ hiểu được) giữa việc giết người vì tư thù và chiến tranh. Đó là vì quyền lợi trong trường hợp này mang tính cá nhân còn quyền lợi trong trường hợp kia thuộc về một bản ngã rộng lớn hơn, đó là bản ngã của quốc gia tức quốc hồn quốc túy.

Khi bàn tới vấn đề đạo đức này ta hầu như thường mắc phải một quan điểm lẩm cẩm nào đó. Có nhiều trường hợp trộm cắp, dối trá, giết người mà luật lệ con người bỏ lọt lưới không trừng phạt, nhưng luật nghiệp báo vẫn ghi sổ và quả báo sẽ dội lại kẻ vi phạm. Nhiều hành vi trộm cắp được ngụy trang dưới dạng buôn bán; nhiều hành vi lừa gạt được ngụy trang dưới dạng kinh doanh; nhiều lời nói dối được dàn dựng khéo léo xếp vào loại thuật ngoại giao. Tội lỗi tái xuất giang hồ dưới những dạng thật đáng ngạc nhiên, được che giấu và ngụy trang khiến cho con người phải học cách tẩy trược bản ngã của mình hết đời này sang đời khác. Thế rồi còn phải có một nhận xét nữa trước khi ta bàn tới bản thể của tội lỗi – một điều mà tôi không thể hoàn toàn lờ đi được – đó là tư tưởng và hành động. Có một số hành động mà con người phạm phải vì không thể tránh được. Bạn không hiểu mình đang làm cái gì khi bạn dung túng cho mình suy nghĩ theo một đường lối sai trái. Bạn thèm thuồng vàng bạc của người khác trong tư tưởng thì ngay lúc đó bạn đang giơ bàn tay của cái trí mình ra chụp lấy cái không phải của mình. Bạn đang xây dựng Dharma tức Nghiệp thức trộm cắp. Bản chất nội tại, bản chất bên trong chính là Dharma, và nếu bạn xây dựng bản chất nội tại đó bằng tư tưởng ác thì bạn ắt sinh ra với Nghiệp thức dẫn dắt bạn tới những hành vi thói xấu. Bấy giờ bạn thực hiện những hành vi ấy mà không cần phải suy nghĩ. Bạn có ý niệm gì về việc biết bao nhiêu tư tưởng nơi bạn đã tuôn ra hướng về việc tạo nên hành động? Bạn có thể đắp đập chặn dòng nước lại, ngăn cản nó không trôi dọc theo một kênh dẫn, nhưng tới lúc mà có một lỗ được tạo ra nơi cái đập ấy thì nước bị dồn ép lại sẽ tuôn đổ qua cái lỗ đó và quét sạch cái đập: tư tưởng đối với hành động cũng như thế. Tư tưởng tích lũy dần dần sau cái đập vì thiếu cơ hội. Khi bạn suy đi ngẫm lại thì luồng tư tưởng càng ngày càng tràn đầy đằng sau cái chiến lũy hoàn cảnh. Trong một kiếp khác, cái chiến lũy hoàn cảnh ấy sẽ bị xuyên thủng và ta sẽ phạm phải hành động ngay trước khi bất kỳ tư tưởng mới nào đã diễn ra. Đó là những tội ác không thể tránh được đôi khi làm nổ bùng một đời sinh hoạt dữ dội lúc tư tưởng quá khứ đơm bông kết trái nơi hiện tại, khi nghiệp quả của tư tưởng tích lũy bùng nổ thành hành động. Nếu có cơ hội đến với bạn, và bạn có thời gian dừng lại và thời gian tự nhủ rằng: “Liệu tôi có nên làm như thế không? thì hành động ấy ắt là không tất yếu đối với bạn. Việc bạn dừng lại để suy nghĩ có nghĩa là bạn có thể đặt tư tưởng vào phía bên kia và củng cố được cái hàng rào. Không thể bào chữa cho việc thực hiện một hành động mà bạn nghĩ rằng nó sai lầm. Những hành động ấy chỉ không thể tránh được khi bạn làm mà không suy nghĩ; khi tư tưởng thuộc về quá khứ, còn hành động thuộc về hiện tại.

Bây giờ ta xét tới vấn đề lớn là sự chia rẽ: trong mọi hành vi đều có bản chất sai lầm là sự chia rẽ. Trong quá khứ thì chia rẽ là đúng. Lộ trình lớn của dòng sự sống thiêng liêng phải được chia ra nhiều nhánh nhóc, nó cần được kiến tạo nên các trung tâm tâm thức cá biệt. Chừng nào mà một trung tâm còn cần được củng cố thì sự chia rẽ còn ở bên phía sự tiến bộ. Vào một thời kỳ nào đó linh hồn cần phải ích kỷ; trong những giai đoạn tăng trưởng sơ khai nó không thể làm việc mà không ích kỷ. Nhưng giờ đây luật của sự sống tiến bộ đối với người tiến hóa là phải vượt qua sự  chia rẽ và tìm cách thực chứng sự đơn nhất. Giờ đây ta đang trên con đường tiến tới sự đơn nhất; ta đang ngày tiến gần tới nhau hơn. Bây giờ chúng ta phải hợp nhất để tăng trưởng thêm nữa. Mục đích thì vẫn như vậy; mặc dù phương pháp đã thay đổi do sự tiến hóa trải qua thời gian. Lương tâm của công luận đang bắt đầu nhận thấy  sự đơn nhất mới là tiến bộ chứ không phải sự chia rẽ, và đó là sự tăng trưởng chân chính của một quốc gia. Chúng ta đang cố gắng dùng sự phân xử để thay thế cho chiến tranh, hợp tác thay vì cạnh tranh, bênh vực kẻ yếu thay vì chà đạp lên kẻ yếu, và mọi điều đó chính là vì đường lối tiến hóa giờ đây hướng về sự đơn nhất chứ không hướng về sự chia rẽ. Chia rẽ là dấu ấn của sự giáng xuống Vật chất, còn thống nhất là dấu ấn của việc thăng lên Tinh thần. Thế giới đang có xu hướng đi lên mặc dù hàng ngàn linh hồn có thể bị lạc hậu. Lý tưởng giờ đây là hòa bình, hợp tác, che chở, huynh đệ và giúp đỡ lẫn nhau. Giờ đây thì bản chất của tội lỗi chính là ở nơi sự chia rẽ.

Những tư tưởng đó đưa ta tới một sự trắc nghiệm khác về cách cư xử. Liệu hành động mà ta đang thực hiện là mưu cầu tư lợi hay giúp đỡ cho ích lợi chung? Phải chăng cuộc đời ta là một cuộc đời vô ích, tự tư tự lợi hay giúp ích cho loài người? Nếu nó có tính chất ích kỷ thì nó là sai lầm, là điều ác, chống lại sự tăng trưởng của thế giới. Nếu bạn thuộc về những người đã hiểu được vẻ đẹp của lý tưởng đơn nhất và nhận ra được sự hoàn hảo của con người thiêng liêng mà ta mưu cầu thì bạn nên dẹp bỏ tà kiến chia rẽ nơi bản thân mình.

Khi ta xem xét nhiều giáo huấn trong quá khứ để tìm hiểu cách ứng xử của các vị Hiền triết thì có xuất hiện một vài vấn đề về đạo đức mà một số người thấy khó lòng giải đáp được. Tôi nêu vấn đề đó ở đây vì tôi có thể gợi ý cho bạn đường lối tư tưởng giúp bạn có thể bảo vệ được Kinh điển khỏi bị người ta bới lông tìm vết chỉ trích; điều này có thể giúp cho bạn hưởng lợi được giáo huấn đó mà không bị rối trí. Cách ứng xử của một bậc đại Hiền triết không phải luôn luôn là một gương mẫu để cho kẻ phàm phu cố gắng noi theo. Khi tôi nói một bậc đại Hiền triết thì tôi ngụ ý một vị không còn ham muốn cá nhân nữa, không còn bị hấp dẫn bởi bất cứ sự vật nào trên thế gian, cuộc đời ngài chỉ tuân theo ý chí thiêng liêng khiến cho ngài là một trong những kênh dẫn của thần lực thiêng liêng để trợ giúp thế gian. Ngài thực thi chức năng của một vị Thần linh và chức năng của Thần linh khác hẳn chức năng của con người. Trái đất có đủ thứ tai họa: chiến tranh, động đất, nạn đói, dịch hạch, bệnh dịch truyền nhiễm. Ai gây ra chúng? Trong vũ trụ của Thượng Đế thì không có nguyên nhân nào mà không do chính Thượng Đế gây ra và những sự vật này dường như khủng khiếp, gây chấn động, gây đau khổ đến nỗi đó là những cách thức mà ngài giáo huấn chúng ta khi ta đi sai đường. Một dịch bệnh quét đi cả ngàn người trong một quốc gia. Một cuộc chiến tranh khốc liệt làm cho cả ngàn người chết ngổn ngang trên chiến trường. Tại sao vậy? Bởi vì quốc gia ấy đã lờ đi thiên luật tiến hóa của mình cho nên phải học bài học qua sự đau khổ nếu không muốn học bằng lý trí. Dịch bệnh là kết quả của việc bất chấp những định luật về sức khỏe và sống vệ sinh sạch sẽ. Thượng Đế quá từ bi nên không thể để cho con người đang tiến hóa chậm chạp lại dùng những cơn ngẫu hứng, những hoang tưởng và xúc cảm của mình bất chấp định luật; do đó ngài khiến cho nó phải chú ý tới điều mà mình đã bỏ qua. Những tai họa đó là công trình của Chư Thiên tức là các tác nhân của Ishvara, họ vốn vô hình trên khắp thế giới và quản trị thiên luật cũng giống như một vị thẩm phán quản trị dân luật. Vì các ngài quản trị thiên luật và hành động một cách vô tư không thiên lệch cho nên hành động của các ngài không phải là gương để chúng ta noi theo, cũng giống như hành động của vị thẩm phán khi bỏ tù tội phạm không phải là gương để cho người thường bắt chước mà trả thù kẻ địch của mình. Chẳng hạn như ta hãy xét vị đại Hiền triết Narada. Ta thấy ngài phát động chiến tranh khi hai quốc gia đã đạt đến mức mà lợi ích cao hơn của mỗi quốc gia chỉ có thể đạt được qua sự đấu tranh và cái này chinh phục được cái kia. Các cơ thể bị giết chết và việc giết chết cơ thể của con người là giúp ích tốt nhất cho y để y có thể đạt được khả năng tăng trưởng lớn hơn trong những cơ thể mới. Chư Thần linh tạo ra chiến tranh để giết chết hàng ngàn người. Chúng ta ắt là độc ác khi bắt chước các ngài phát động chiến tranh chỉ để chinh phục hoặc mưu lợi, hoặc thỏa mãn tham vọng, hoặc bất cứ mục tiêu nào có phàm ngã xen vô thì đều có tội. Nhưng trong trường hợp Narada thì không phải như thế bởi vì một bậc Devarshis giống như ngài trợ giúp thế gian theo đường lối tiến hóa bằng cách đập tan những chướng ngại. Bạn ắt hiểu một điều gì đó về những kỳ quan và bí nhiệm của vũ trụ khi bạn biết rằng những sự việc dường như là ác xét theo quan điểm hình tướng thì lại là thiện xét theo quan điểm sự sống; mọi thứ xảy ra là để phục vụ cho điều tốt nhất. “Có một thiên tính uốn nắn cứu cánh của chúng ta mặc dù nó có thể là được gọt giũa một cách thô thiển”. Tôn giáo thật chí lý khi bảo rằng chư Thần linh trị vì thế gian và dẫn dắt các quốc gia; nó chỉ đạo và thậm chí dùng roi vọt để thôi thúc quốc gia đi theo con đường đúng khi quốc gia đi lệch đường.

Một người đầy tràn phàm ngã và bị hấp dẫn bởi những đối tượng của dục vọng mà trọn cả bản ngã chỉ là Kama; người ấy khi thực hiện một hành động do Kama xúi bẩy thường phạm phải tội lỗi. Nhưng cũng hành động đó do một linh hồn đã giải thoát thực hiện không vướng bận mọi dục vọng để thực thi mệnh lệnh thiêng liêng thì hành động đó lại là chân chính. Khi ta hoàn toàn không tin rằng con người lọt vào cái bẫy của các Thần linh đó thì những lời lẽ nêu trên có vẻ dường như kỳ cục, nhưng trong thiên nhiên không có một năng lượng nào, không có một biểu lộ vật thể nào của một vị Thần linh mà không thực thi ý chí của Đấng Tối Cao. Đó là quan điểm chân chính về thiên nhiên. Ta chỉ xét theo khía cạnh hình tướng và bị Hão huyền làm cho mù quáng nên gọi điều đó là điều ác; nhưng chư Thần linh đập tan hình tướng thì chỉ quét sạch mọi chướng ngại vật làm cản đường tiến hóa.

Ở đây ta có thể hiểu được một hoặc hai vấn đề khác mà những người có quan niệm hời hợt về sự vật thường bắt ta phải đương đầu. Giả sử một người đang khao khát phạm tội, và chỉ bị ngăn cản không phạm tội do sức ép của hoàn cảnh; giả sử sự khao khát đó càng ngày càng mãnh liệt hơn thì điều tốt nhất cho y ra sao? Tốt nhất là y có cơ hội để biến sự khao khát đó thành hành động. Phạm tội ư? Đúng vậy, ngay cả một tội lỗi cũng gây hại cho linh hồn ít hơn là việc cứ nghiền ngẫm tội lỗi trong tâm trí tạo ra sự tăng trưởng của một khối ung thư trong tâm của sự sống. Hành động một khi đã được thực hiện thế là xong, và đau khổ nối tiếp nó ắt dạy được bài học cần thiết; còn tư tưởng thì cứ mãi sản sinh và sống động. [Điều này không ngụ ý là người ta nên phạm tội thay vì phấn đấu chống lại tội lỗi. Chừng nào y còn phấn đấu thì điều đó vẫn tốt cho y và y có thêm sức mạnh. Trường hợp nêu ở đây là khi không có phấn đấu, khi người ta khao khát hành động nhưng chỉ vì thiếu cơ hội nên không làm được. Trong trường hợp đó thì cơ hội càng đến sớm càng tốt cho người ấy, lòng khao khát bị dồn ép lại sẽ bùng nổ, mong ước được thực hiện rồi mang lại đau khổ giúp cho con người học được bài học cần thiết và tẩy rửa được chất độc đạo đức đang càng ngày càng gia tăng]. Bạn có hiểu được điều đó chăng? Nếu bạn hiểu được điều đó thì bạn cũng hiểu được tại sao trong các kinh điển một vị Thần linh lại cung cấp cơ hội cho người ta phạm tội khi người đó đang khao khát phạm tội, và thật ra đã phạm tội trong tâm hồn rồi. Chắc chắn là y sẽ đau khổ vì tội lỗi ấy nhưng y sẽ học hỏi qua sự đau khổ giáng xuống đầu kẻ làm sai trái. Còn nếu cái tư tưởng ác ấy cứ bị bỏ mặc cho sinh sôi nảy nở trong tâm hồn đến nỗi càng ngày càng mạnh mẽ hơn thì nó sẽ dần dần phá hoại toàn thể bản chất đạo đức của con người. Đó là vì nó giống như một khối ung thư ác tính mà nếu không được nhanh chóng cắt bỏ đi thì sẽ gây nhiễm độc cho trọn cả cơ thể. Nếu từ bi ra thì phải để cho người đó phạm tội rồi chịu đau khổ còn hơn là để cho y cứ khao khát phạm tội mà không phạm được chỉ vì thiếu cơ hội. Điều đó tất yếu sẽ làm cho các kiếp vị lai thoái hóa.

Cũng vậy, nếu người ta đang tiến bộ nhanh chóng mà có một nhược điểm ẩn tàng nơi bản thân hoặc một Nghiệp báo quá khứ nào đó chưa thanh toán, hoặc một ác cử chưa được đền tội thì con người chưa thể được giải thoát khi chưa thanh toán hết Nghiệp báo, khi chưa trả hết nợ. Nếu từ bi ra thì phải làm gì? Phải giúp cho người đó trả nợ qua sự oằn oại và thoái hóa sao cho sự khốn khổ nối tiếp sai lầm ấy có thể thanh toán được Nghiệp báo của quá khứ. Điều này có nghĩa là đã quét sạch một chướng ngại cản đường y giải thoát, và Thần linh cài đặt sự cám dỗ đó trên đường đi của y để đập tan cái hàng rào cuối cùng. Tôi không có thời gian để triển khai tỉ mỉ cái đường lối tư tưởng súc tích này, nhưng tôi yêu cầu bạn hãy tự mình đi theo đường lối đó để xem nó ngụ ý điều gì và nó soi sáng được bao nhiêu cho vấn đề u uẩn về sự tiến bộ và sa đọa của các vị thánh.

Nếu bạn đã đồng hóa được vấn đề đó rồi thì khi bạn đọc những quyển sách như Mahabharata, bạn mới hiểu được công trình của chư Thần linh xen vào các sự vụ của con người; bạn mới thấy chư Thần hoạt động trong cơn bão và ánh nắng mặt trời, trong hòa bình và trong chiến tranh, bạn mới thấy bất cứ điều gì xảy ra cũng đều tốt đẹp cho con người và quốc gia vì sự minh triết cao cả nhất và tình thương âu yếm nhất đang dẫn dắt con người và quốc gia đi đến mục tiêu đã định của mình.

Bây giờ tôi xin nói lời cuối cùng, một lời mà tôi dám cả gan nói với các bạn vốn đang kiên nhẫn lắng nghe tôi bàn về một đề tài khó hiểu và bí hiểm xiết bao. Còn có một thông điệp cao hơn nữa: nên biết rằng có một mục tiêu tối cao và những bước cuối cùng trên thánh đạo là những bước mà Nghiệp thức không còn có thể dẫn dắt ta được nữa. Ta hãy xét tới một số lời lẽ kỳ diệu của bậc Đạo sĩ vĩ đại, Shri Krihna, để xem lời giáo huấn cuối cùng của ngài ra sao khi ngài nói tới một điều gì đó còn cao siêu hơn bất cứ thứ nào khác mà ta dám đề cập tới. Đây là thông điệp hòa bình của ngài: “Con hãy lại lắng nghe lời tối cao của Ta, vốn bí nhiệm nhất trong tất cả; vì con rất yêu thương Ta với tấm lòng trung kiên cho nên Ta mới nói ra vì lợi ích của con. Con hãy hòa lẫn Manas vào nơi Ta, hãy sùng tín Ta, hi sinh cho Ta, phủ phục trước mặt Ta, thậm chí hãy đến với Ta. Con hãy bỏ hết mọi Nghiệp thức và chỉ đến qui y với Ta thôi; con đừng có lo, Ta sẽ giải thoát cho con khỏi mọi tội lỗi”. (Chí Tôn Ca, xviii, 64 – 66).

Những lời cuối cùng của tôi chỉ dành cho những người nào sống một cuộc đời mà ao ước cao cả nhất là hiến thân cho ngài, họ có quyền nhận được từ những lời lẽ cuối cùng này niềm hi vọng và sự an dưỡng. Lúc bấy giờ là hết Nghiệp thức. Bấy giờ con người không còn muốn điều gì nữa ngoại trừ Đấng Chí Tôn. Khi linh hồn đã tới giai đoạn tiến hóa đó, khi nó không đòi hỏi điều gì nơi thế gian mà hoàn toàn tận hiến cho Thượng Đế, khi nó đã vượt qua mọi thôi thúc của dục vọng, khi tâm hồn đã được tự do qua tình thương, khi trọn cả bản thể đã phủ phục dưới chân Đấng Chí Tôn thì con người đã từ bỏ mọi Nghiệp thức; chúng không còn dành cho y nữa; y không còn có qui luật tăng trưởng, không cần phải làm cho bổn phận được thăng bằng, không cần phải dò xét từng chút một về cách cư xử. Bạn đã hiến mình cho Đấng Thế Tôn thì chẳng có điều gì nơi bạn mà lại không thiêng liêng. Bạn chẳng còn một Nghiệp thức nào nữa vì khi hiệp nhất với ngài, bạn không còn là một biệt ngã nữa. Cuộc đời bạn được che giấu nơi bản thân ngài, sự sống của ngài cũng chính là sự sống của bạn; bạn có thể sống trên thế gian nhưng bạn chỉ còn là công cụ của ngài thôi. Bạn hoàn toàn thuộc về ngài. Cuộc đời bạn là cuộc đời của Ishvara và Nghiệp thức không còn đeo đuổi bạn nữa. Lòng sùng tín của bạn đã giải thoát được bạn vì cuộc đời bạn vốn ẩn tàng nơi Thượng Đế. Đó là lời lẽ của bậc Đạo sư. Đó là lời lẽ cuối cùng mà tôi dành cho bạn. 

Và bây giờ xin tạm biệt các huynh đệ. Chúng ta đã cùng nhau làm việc. Sau khi đã trình bày một cách bất toàn về cái đề tài hào hùng này, tôi xin nhắn gửi các bạn: hãy nghe theo tư tưởng trong thông điệp chứ đừng nghe theo người thuyết trình vốn chỉ là sứ giả truyền đạt thông điệp; hãy mở rộng lòng mình đón nhận tư tưởng ấy và biết quên đi sự bất toàn được thốt ra từ miệng của ai đó. Nên nhớ rằng khi chúng ta leo lên hướng về Thượng Đế, ta cần phải cố gắng (cho dù yếu ớt đến đâu đi chăng nữa) truyền thừa cho các huynh đệ mình một chút sự sống mà ta mới mon men tiến tới được. Do đó hãy quên đi người thuyết trình mà chỉ nhớ tới lời giáo huấn thôi. Hãy quên đi sự bất toàn của người truyền đạt thông điệp mà chỉ nhớ tới thông điệp thôi. Hãy tôn thờ Thượng Đế với những giáo huấn mà ta đang nghiên cứu và hãy từ bi tha thứ cho những khuyết điểm của kẻ phục vụ đã thốt ra giáo huấn ấy.

 

VẠN VẬT THÁI BÌNH

 

 HOME  sách   TIỂU SỬ    BẢN TIN   HÌNH ẢNH   thIỀN    BÀI VỞ   THƠ   gifts   TẾT 2006  BOOKS  MAGAZINES

---