Tính Giản Dị  và Tư Tưởng Thiền học  Trong Cuốn Dưới Chân Thầy   Như Hải

Dưới Chân Thầy là một quyển sách thật nhỏ, nhưng đầy những tư tưởng lớn, những tư tưởng thiền học giúp mọi người sống thiền trong đời sống hàng ngày bằng những lời hướng dẫn giản dị nhất. Không một ngôn từ thiền học nhưng lại toát ra đầy những hương vị thiền học. Nó giản dị đến nỗi hầu như ai cũng có thể đọc được nó và cũng vì tính quá giản dị này cho nên nó cũng dễ bị người ta bỏ qua một bên vì cách đọc định kiến cũng như thành kiến (điều gì phức tạp mới chứa đựng được những điều uyên thâm, điều gì đơn giản thì tầm thường). Sau đây tôi xin đưa ra hai đoạn văn , một có tính  giản dị trong cuốn Dưới Chân Thầy và một có tính phức tạp, khoa bảng trong những bài nói chuyện của ông Krishamurti nhưng cùng diễn đạt một tư tưởng để quí vị thấy được nét độc đáo của cuốn Dưới Chân Thầy, giản dị mà lại chứa đầy những tư tưởng uyên thâm.

 Duy có một điều ham muốn tốt hơn hết

          ( Dưới Chân Thầy)

 Tới đây cả thảy đều dễ, miễn con hiểu là đủ. Nhưng có một số người không chịu đeo đuổi những mục đích trần tục mà chỉ cốt mong được về nước Thiên đàng, hay đặng riêng mình thoát khỏi đọa Luân hồi. Con đừng phạm lỗi đó. Nếu con thật quên mình rồi, con đâu còn nhớ hỏi lấy chừng nào linh hồn con mới được giải thoát, hay là nữa rồi đây nó sẽ về ở cảnh Trời nào. Con hãy nhớ rằng mỗi việc ham muốn ích kỷ dầu mục đích cao cả thế mấy đi nữa cũng đều trói buộc (là một sợi dây xiềng xích), và ngày nào con không loại hết các điều ham muốn này thì ngày đó con chưa thật rảnh rang để hiến mình cho công việc của Chơn Sư.

 Khi những ham muốn thuộc phàm nhơn con tiêu mất rồi, cũng có thể còn một sự ham muốn là thấy đặng kết quả của công việc con làm. Nếu con giúp ai, con muốn biết con giúp người đó tới bực nào; có lẽ con cũng muốn cho người ấy hiểu con đã giúp họ tới cở nào và biết ơn con nữa. Mà cái nầy vẫn là một điều ham muốn, và cũng gọi là chẳng có lòng tin cậy. Khi con ra sức giúp, đương nhiên phải có kết quả, dẫu con thấy hay là không thấy cũng vậy. Nếu con thạo Luật Trời thì con biết rằng điều này phải như thế. Vậy thì con phải làm điều lành, bởi chưng ưa mến việc lành chớ chẳng phải trông mong được ban thưởng. Phải làm lụng vì chưng ưa mến sự làm lụng, chớ chẳng phải trông mong thấy cái kết quả. Con phải xả thân giúp đời vì con thương đời, và bởi con không làm thế nào khác nữa được. (ngưng trích)

 

 Dưới đây là đoạn văn của ông Krishnamurti

Tại Sao Chúng Ta Tìm Kiếm Danh Vọng

 (một trong những bài nói chuyện của ông Krishnamurti)

 

Có khi nào bạn nghĩ về điều này chưa? Tại sao chúng Ta muốn trở thành người nổi tiếng như nhà văn, nhà thơ, họa sĩ, chính trị gia, ca sĩ, hoặc bất kỳ nhân vật nổi tiếng nào? Tại Sao vậy? Tại vì chúng ta không yêu thích những gì chúng ta đang làm. Nếu bạn yêu thích hát hay vẽ, hoặc làm thơ, bạn không màng tới ý tưởng bạn nổi tiếng hay không. (làm việc vì công việc- chú thích người viết)

Muốn trở thành nổi tiếng chỉ là điều tầm thường, lòe loẹt, ngu xuẩn, không nghĩa lý; tuy nhiên , bởi vì chúng ta không yêu thích, không hài lòng với những điều chúng ta làm, nên chúng ta muốn đánh bóng tiếng tăm của ḿnh.
 

Ngành giáo dục của chúng ta hiện nay đang suy đồi bởi vì nó dạy chúng ta yêu quí những thành công chứ không phải những gì chúng ta làm. Kết quả trở nên quan trọng hơn hành động. (trói buộc ở chỗ này, hành động có hậu ý- chú thích người viết)
 

Bạn nên biết rằng, điều tốt nhất là khi mình khiêm tốn, che giấu (những) tài hoa để chỉ là người vô danh, bạn yêu thích việc mình làm và không tỏ ý khoe khoang.

Quan trọng hơn nữa khi bạn không là nhân vật nổi tiếng, hình ảnh bạn không đăng trên báo. Các chính trị gia không đổ xô tới cửa nhà bạn .

Khi bạn chỉ là một người bình thường, ẩn danh, lại là lúc bạn qui tụ được tất cả những gì đẹp nhất, quí giá nhất và phong phú nhất. (ngưng trích)

 

  Qua hai đoạn văn trên, chúng ta đều thấy chúng cùng trình bày một tư tưởng thiền học. Làm sao để thoát khỏi sự trói buộc của hành động và trình bày những cách thức, những thủ thuật làm sao để thực hiện được điều ấy. Cả hai đều nhấn mạnh phải chú tâm vào công việc của mình đang làm, chìm mình vào công việc chớ đừng mắc vào sai lầm khi chú tâm vào kết quả của hành động, nó trói buộc con người. Có như thế hành giả mới an nhiên tự tại ngay trong mọi hành động ở cõi trần này,.

 Dù hai đoạn văn trên cùng một tư tưởng nhưng về mặt hình thức, chúng được trình bày qua hai lối văn khác nhau. Dưới Chân Thầy được tŕnh bày một cách giản dị, mộc mạc. Còn đoạn văn kia thì được trình bày phức tạp, khoa bảng hơn. Không phải ông Krishnamurti thích viết như vậy mà vì lối viết này đáp ứng được cho người dân thành thị hơn. Họ thích lý luận, văn chương một chút, triết học một chút và đôi khi lại phải có chút vị thiền.  Thật ra lối viết này có ưu điểm lôi cuốn người thành thị, giới trí thức. Tuy nhiên, lối viết này bị giới hạn vì chỉ đáp ứng cho một số người đọc. Còn lối viết giản dị thì đáp ứng được cho tất cả mọi người nhưng lại có khuyết điểm là dễ bị đánh giá lầm, dễ bị bỏ quên vì lối đọc thành kiến cho rằng giản dị là tầm thường.

Những tác phẩm viết theo lối giản dị dễ bị bỏ quên vì đa số coi thường cái vẽ bề ngoài của nó. Nhân đây, tôi xin nêu một thí dụ của chính tôi. Tôi có một người bạn, học Văn Khoa, thiên về triết Đông Phương. Anh thấy tôi cứ đọc mãi có cuốn sách Dưới Chân Thầy. Một hôm,  anh ta cầm lên đọc. Vừa lướt qua phần Phân Biện, tế nhị, anh ta trả lại, không phê bình.

Anh bỏ xuống không đọc tiếp vì nó giản dị quá, không có một ngôn từ triết học, không một ngôn từ thiền học nào nằm trong đó. Hơn nữa lại nói về phân biện. Anh cho là đối đãi mà không đọc tiếp. Vì có sẳn định kiến như vậy nên anh đã bỏ qua. Nếu đọc không định kiến, có thể bạn tôi đã nhận diện ra đươc câu này ngay ở phần Phân Biện trong cuốn Dưới Chơn Thầy:

“Trên thế gian nầy chỉ có hai hạng người : những người  có hiểu biết và những người không hiểu biết; duy chỉ có sự hiểu biết mới là hệ trọng mà thôi.” (ngưng trích)

Những ai đă từng tìm hiểu về Phật học, về Triết học Đông Phương, Thiền học đều biết về thế giới nhị nguyên, đối đãi là mối trở ngại duy nhất mà người ta phải vượt qua hay nói một cách khác là làm sao thoát khỏi được chúng mới đi tới dược chân lý hay thực chứng.

 Câu trên, nếu suy nghĩ kỹ chúng ta thấy rằng nó mang đầy tính thiền học . Nó vạch cho người ta thấy sự đối đãi ẩn tàng mà con người phải vượt qua, cặp nhị nguyên có và không : có hiểu biết và không hiểu biết. Phải vượt qua cặp nhị nguyên CÓ, KHÔNG  này để đi đến chỗ HIỂU BIẾT. Hiểu Biết nới đây có nghĩa là Chân Lý, là Giác Ngộ, là Giải Thoát.

Cái hay của câu này là nó nằm trong phần phân biện. Nói theo triết học Phương Đông hay Thiền học thì ngay trong đối đãi đã có giải thoát rồi.

 Và không chỉ có bấy nhiêu thôi, quí vị có thể tìm thấy nhiều điều lý thú khác nữa khi quí vị bình tâm đọc hết quyển sách nhỏ này. Vào đây quý vị sẽ thấy những công án nằm rãi rác khắp nơi và một điểm đăc sắc nữa là có luôn những phần giải thích đi đến thực hành công án đó. Nói như thế cũng chưa hết được cái hay của nó vì nó còn chứa cả một hệ thống tư tưởng được phối hợp một cách mạch lạc và khéo léo nhằm vào sự tiến hóa hoàn hảo của con người. Nhưng hình thức của chúng được trình bày thật dung dị, mộc mạc và giản đơn xiết bao! Thật là Thiền vị !

Nói tóm lại, Dưới Chân Thầy là một cuốn sách nhỏ được viết bằng những lời văn giản dị nhưng lại chứa đựng đầy những tư tưởng bất hủ, đầy những tư tưởng thiền học được viết theo lối thực hành hơn lý thuyết. Mong rằng quí vị sẽ nhặt ra được nhiều hạt kim cương chân lý ẩn tàng trong cuốn sách nhỏ bé này bằng cách đọc nó với tấm lòng không thành kiến, không định kiến. Những ai đã thưởng thức được hương vị ấy rồi thì có lẽ không bao giờ rời xa được cuốn sách nhỏ bé này.

Như Hải

 

HOME  sách   TIỂU SỬ    BẢN TIN   HÌNH ẢNH   thIỀN    BÀI VỞ   THƠ   gifts   TẾT 2006  QUEST  MAGAZINES